Afrekenen, heren

Vroeger waren de arbeidsverhoudingen strak en simpel: je moest gewoon doen wat de baas zei. Hoe beperkt de reikwijdte van een beslissing ook was, je liet het wel uit je hoofd om daar je eigen interpretatie aan te geven zonder de baas daarin te kennen. Tot diep in de jaren tachtig kon je daar op Franse postkantoren nog zeer tijdrovende voorbeelden van meemaken.

In Nederland moest er echter in de jaren zestig en zeventig al van alles gespreid worden, ook de macht. Mensen moesten hun eigen verantwoordelijkheid nemen, dat was veel beter voor de motivatie. En het werd in de jaren tachtig en negentig allemaal nog veel mooier, toen ook nog de persoonlijke zelfontplooiing om de hoek kwam kijken. Dat hebben we geweten. Er werd zelfontplooid dat het een aard had.
In dit mellow yellow sfeertje gaf het eigenlijk geen pas de functionaris die zo lekker zelfstandig bezig was erop te wijzen dat zijn resultaten onder de maat bleven. Tja, een manager is soms net een mens, die ervan geniet als iedereen hem een heel democratische leider vindt, maar die heel wat minder blij is wanneer hij als een politieagent iedereen moet controleren. Hoe vervelend ook, iedereen beseft wel dat het moet gebeuren. Zelf je werk inrichten, oké, maar dan wel de doelstellingen halen.

Bij ING hebben ze daar een super Bromsnor voor gevonden. Hij doet niets liever dan iedereen alle vrijheid geven, maar aan het eind van de rit controleert hij wel uiterst secuur of alle managers hun doelstellingen hebben gehaald. En als er managers zijn die in gebreke zijn gebleven, dan mogen ze het gerust nog eens proberen, maar niet meer bij ING. Zo’n hardvochtig type kan geen Nederlander zijn, hoor ik u al denken. Dat klopt, het is een Belg - erger nog, een Waal – en zijn naam is Michel Tilmant.
De energieke Belg is nog geen jaar werkzaam bij ING en in dat jaar steeg de operationele winst met 33 procent tot 5,4 miljard euro. En dat terwijl 2003, met zo’n achttien procent winst, beslist geen slecht jaar was. In de eerste acht maanden van zijn bestuursperiode was Tilmant goed voor de verkoop van maar liefst veertien bedrijfsonderdelen.

Niet iedereen kan deze Waalse windhoos bijhouden. Veertig van de tweehonderd topmanagers zijn inmiddels vertrokken zonder dat de ING-topman in wil gaan op de vraag of zij dat uit vrije wil hebben gedaan. Tilmant vindt dat je als topmanager bij ING je plaats wel moet verdienen en dat het niet langer vanzelfsprekend is dat je voor eens en voor altijd bovenin blijft zitten.

Er zijn critici die dit een ongehoord harde Amerikaanse benadering vinden die in Europa slecht zal vallen. Dat valt nog maar te bezien. Ik denk eerder dat het een kwestie van wennen is. Tilmant is in ieder geval iemand die topmanagers met torenhoge salarissen durft af te rekenen op hun prestaties en – hoe vreemd dat misschien ook klinkt – dat is geen alledaags verschijnsel. De medaille heeft ook een keerzijde. Als niet alle organisaties een dergelijk beleid gaan voeren, zal de animo afnemen om voor zo’n stressvolle club als ING te willen werken. Er schijnen nu al directeuren te zijn die overwegen op te stappen.
Maar voorlopig krijgt Tilmant het voordeel van de twijfel en een dikke 7,5.