Wie iets horen wil moet voelen

Over het geheim van helderziende managers.

Iedereen kent ze. De leidinggevenden die schijnbaar moeiteloos bereiken wat ze willen. Hoe lastig of complex een vraagstuk ook is, hoezeer hun team ook boven zichzelf moet uitstijgen om het te laten slagen, het lukt ze. Ze zijn zichtbaar zoveel effectiever dan anderen. Wat is hun geheim, wat doen ze anders? En is het wel iets bewusts, of hebben ze het succes aan hun broek hangen, zoals een komiek de lach? Zijn ze wellicht helderziend, zodat ze vooraf weten wat wél gaat werken en wat niet? De laatste verklaring is misschien dichter bij de essentie dan u denkt.

We liepen samen weg uit een vergadering die zij had voorgezeten en het eerste dat ze zeiwas: “Ik betwijfel serieus of dit wel gaat lukken.” Ik zei dat ik niet verbaasd was. Daarop ging ze niet in, maar ze legde uit dat ze aan haar water voelde, dat haar team het project niet op tijd ging klaren. Ik vroeg haar waarom ze dat niet gezegd had. “Ik kijk wel uit”, zei ze, “ik wil ze niet gelijk al ontmoedigen. Zag je hoe ze keken, toen de deadline aan de orde kwam?” Ik beaamde dat ik ook dat nare gevoel had, maar dat het nu wel mosterd na de maaltijd was. Met haar mond antwoordde ze, dat ze begreep wat ik bedoelde, maar al het andere in haar sprak dat tegen.

Het is bij vlagen werkelijk fascinerend. Hoe mensen het één kunnen zeggen en het andere zijn. Van het verplichte maar soms zo ongeloofwaardige “Goedemorgen” bij het tankstation, tot de politicus die verbazing of gelatenheid veinst voor de camera. Iedereen voelt dat er iets niet klopt. Als het wat subtieler is, kun je er misschien niet meteen de vinger opleggen, maar de twijfel is geschapen, de non-verbale tegenspraak is zoveel malen krachtiger dan de woorden. Die tegenspraak is voelbaar voor de ontvanger van de boodschap (en trouwens net zo hard voor de zender zelf). Maar dan moet je wel geleerd hebben, om naar dat gevoel te luisteren.

Het begint met een gevoel, al lang voordat we kunnen duiden wát er precies niet goed gaat in de communicatie tussen mensen. Dat wat we horen, zien en ervaren, wordt door onze zintuigen bliksemsnel naar binnen gezogen en vertaalt zich bijna direct in een gevoel. Dat kan iets neutraals of harmonisch zijn, maar ook een gevoel van onrust, twijfel of zelfs angst. Gevoelens zijn er natuurlijk in allerlei dimensies, maar het eerste dat je voelt is iets positiefs of negatiefs. Zeker in het laatste geval is het goed om daarbij even stil te staan.

Wie goed luistert naar dat eerste gevoel, zet een stap op weg naar effectieve communicatie. Die onderzoekt dat gevoel en bevraagt zichzelf naar de oorzaak. Het kan iets van binnen zijn, maar ook ontstaan door het gedrag van anderen. Hoe sterker het is, hoe meer het betekent. Zo’n onprettig gevoel is een sleutel tot effectieve communicatie.

Negeer of verstop het en al je energie lekt weg in het vervolg. Erken en benoem het en je aandacht en focus gaat automatisch naar de dingen die er écht toe doen. Toppers in communicatie luisteren om te beginnen vooral heel goed naar hun gevoel. Het verscherpt hun waarneming zo krachtig, dat het voor anderen soms lijkt alsof ze helderziend en helderhorend zijn. Wat ze voelen, zien en horen maakt dat ze weten, wanneer het tijd is voor een time out. Het helpt ze ook bij het benoemen van gedrag en het effect van gedrag op anderen. Daardoor zijn ze als vanzelf bezig met de zaken die het verschil maken. En daardoor hebben ze meer effect.

De manager uit mijn voorbeeld riep haar team terug. Met enige schroom benoemde ze haar gevoel van twijfel en het gedrag van een paar groepsleden dat er de aanleiding voor was geweest. Er volgde een ongemakkelijk halfuur, waarin van twee kanten klachten en zorgen op tafel kwamen. Het werd meer dan duidelijk dat de deadline onder de geformuleerde randvoorwaarden niet realistisch was. Waarna het gesprek verder ging over hoe het wél kon i.p.v. over hoe het moest.

Effectieve managers horen, zien en voelen helderder dan anderen. Ze zijn heel precies met hun aandacht, ze voelen wanneer het tijd is voor een time out en ze weten wat dan te doen. Ze zijn ook wandelende voorbeelden voor hun omgeving. U kent er een of u bent er een.

Wim Aalbers
werkt als adviseur en interim-manager
aan de slagkracht van organisaties.
www.wimaalbers.nl
© Wim Aalbers 2007