Is de werkdruk het werkelijke probleem?

Werkdruk is voor velen een lastig probleem. Het lijkt een vaag begrip, ongrijpbaar en met zoveel invalshoeken dat je niet weet waar je moet beginnen om er wat aan te doen. Toch is er de laatste jaren heel wat ontwikkeld rond werkdruk. Er zijn handige meetinstrumenten bij gekomen en er is een werkbare definitie. Hieronder een aantal tips; kan ook HRM, de OR of de PVT  van pas komen.

Een te hoge werkdruk of juist een te lage werkdruk?
Een té hoge werkdruk is het probleem dat ontstaat als je weinig tijd hebt om het gevraagde werk af te krijgen. Of je hebt het idee dat je continu op je tenen moet lopen om het gevraagde niveau te kunnen halen. Dat veroorzaakt spanning, ook wel stress genoemd. Is deze spanning niet zo groot en ligt het gevraagde maar net buiten je huidige mogelijkheden, is het creatieve spanning. Dat zorgt ervoor dat je leert, je ontwikkelt en je mogelijkheden vergroot.

Zoals Churchill zei; als je iets gedaan wilt krijgen, vraag het aan iemand die het druk heeft.

Als de spanning te hoog oploopt, gaat dit ten koste van je werkplezier, je creativiteit en je effectiviteit. Als de spanning te lang aanhoudt, kan dit zelfs ten koste gaan van je gezondheid. Of de werkdruk iemand teveel wordt, hangt af van een aantal factoren:

• Je belasting: de hoeveelheid werk, het niveau van je werk, de manier waarop je ermee omgaat en de drukte in je privéleven
• Je draagkracht: opleiding, vaardigheden en je algehele conditie

Ook een te lage werkdruk is niet goed. Als je je nooit hoeft in te spannen krijg je net zo goed klachten. Heb je wel eens gewerkt tijdens heel rustige periode, bijvoorbeeld een vakantieperiode? Als er niets te doen is, duren de dagen ontzettend lang. Moet je dan wel wat doen, is het je eigenlijk meteen teveel. Het gaat dus om de balans.

Wanneer werkdruk aanpakken?
Er kunnen verschillende signalen zijn dat werkdruk speelt in het bedrijf of de instelling. HRM of de OR kunnen overwegen met werkdruk aan de slag te gaan als er veel onderlinge irritaties zijn, veel verzuimmeldingen, een chaotische werkwijze, vaak “paniekvoetbal”, veel overwerk. Als werkdruk als risico benoemd is in de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Of als er veel klachten zijn van collega’s over te hoge werkdruk.

Is werkdruk het werkelijke probleem?
Mensen kunnen ook in de stress raken door andere oorzaken dan werkdruk: onzekerheid over de toekomst, agressie op het werk, problemen thuis. Als dat het geval is, is het beter om die oorzaken direct aan te pakken, in plaats van onder de noemer “werkdruk”.

Waar gaat het over?
Zorg ervoor dat duidelijk is waar het over gaat, zodat er achteraf geen misverstanden over ontstaan. En zodat de juiste oplossingen worden gevonden. Streef naar een bruikbare/werkbare definitie waarover zowel de OR als de bestuurders het eens zijn. Dit moet ook weer niet leiden tot oeverloze discussies over de meest juiste definitie. Werkgevers hebben soms de neiging vooral de nadruk te leggen op de belastbaarheid van medewerkers. En minder op oorzaken in het bedrijf.

Veel deskundigen hanteren overigens de volgende definitie: “werkdruk ontstaat als een medewerker niet, of met moeite, binnen de beschikbare tijd kan voldoen aan de gestelde eisen (kwantitatief en/of kwalitatief) en onvoldoende mogelijkheden heeft om de achterliggende oorzaken van de problemen op te lossen”.

Welke norm wordt gehanteerd?
Waarmee wordt de mate van werkdruk in het bedrijf vergeleken? Bepaal vooraf welke norm wordt gehanteerd: een norm die afgeleid is van het branche- of landelijke gemiddelde? Of een norm die uitgaat van een zo gezond mogelijke werksituatie met zo min mogelijk risico’s op gezondheids klachten? Bepaal eerst samen met de bestuurder de norm en stel dan vast voor welke doelgroep(en) de werkdruk in welke mate moet verminderen.

Verzamel objectieve gegevens om de omvang van de problematiek aan het licht te brengen. Geschikte criteria zijn ziekteverzuim, wao-instroom, natuurlijk verloop, werkbeleving en openstaande vacatures.

Wat kan de OR doen?
Er bestaat geen kant en klaar recept voor het verminderen van werkdruk. Elk bedrijf, elke persoon en iedere situatie is uniek. Het kan lonend zijn om een deskundige in te schakelen die ervaring heeft in het begeleiden van de OR bij het aanpakken van werkdruk. De OR heeft het recht deskundigen in te schakelen (WOR 16.1). De OR dient dit wel vooraf aan te kondigen bij de bestuurder. De PVT heeft vooraf toestemming nodig van de bestuurder in verband met de kosten.

Voer een open overleg met de bestuurder. Probeer het eens te worden over de aanwezigheid en ernst van het probleem en over mogelijke oorzaken. Mik op samenwerking.

Hoe zit het met de werkvloer?
De OR kan de achterban op de werkvloer raadplegen om te bepalen of er een probleem is met werkdruk, in welke richting de oorzaak gezocht moet worden en of er collega’s zijn met lichamelijke of psychische klachten door werkdruk. Het is belangrijk de mensen voorafgaand op de hoogte te brengen als er een onderzoek komt. De OR moet dan zeker niet vergeten de uitslag van het onderzoek te presenter. Een raadpleging over de beste oplossingen is ook op zijn plaats.

Breng de doelen bij elkaar tot één of meer concrete doelstellingen. Maak een plan van aanpak (wie, wat, wanneer, waarmee). Dien dit plan in met behulp van het initiatiefrecht en draag zorg voor een definitief besluit. Maak gebruik van de kaders van het arbobeleid (RI&E en Plan van Aanpak), en draag zorg voor de financiële vertaling. Schuw een eigen medeverantwoordelijkheid niet.

Als management en OR het niet met elkaar eens zijn, vermijd dan een herhaling van de discussie. Maak niet langer gebruik van het etiket 'werkdruk'. Verhef de onderdelen van de eigen probleemanalyse tot specifieke doelen en bedenk voor elk onderdeel passende acties. Breng de doelen bij elkaar tot één of meer concrete doelstellingen. Verwerk de acties in een plan van aanpak (wie, wat, wanneer, waarmee).

Hot item
Werkdruk is een hot item dat ook wel onder andere namen (werkstress, burnout) de aandacht  trekt. Omdat het alles te maken heeft met ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid, horen ook arbodienst en management zich ermee bezig te houden.

Test je eigen werkdruk

De rubriek ACTUEEL informeert u over recent verschenen artikelen in andere media. Bij elke bijdrage vermelden wij de oorspronkelijke bron.(Bron: OR net)