Het stond in mijn ochtendblad: Justitie-minister Donner wil de internetgegevens van Nederlanders centraal opslaan. Het Centraal Informatiepunt Opsporing Telecommunicatie (CIOT) zou de internetgegevens moeten gaan bewaren. De informatie is volgens de minister nuttig om terroristen en misdadigers op te sporen.
Veiligheid is ‘big business’. RFID en satellietcommunicatie, tracking & tracing van producten en mensen, container scans, security ports, het opslaan van mobiel- en internet dataverkeer en oogbalscans. We plaatsen enorme ijzeren gordijnen rond onze havens en magazijnen, bewakers kijken ons vanuit kogelvrije hokjes argwanend aan, brede mannen en bijpassende auto’s geven een gevoel van ‘blijf hier weg’ en de hoge firewalls rond ICT-systemen maken die systeem nagenoeg onbereikbaar. De koude oorlog lijkt weer helemaal terug.
Binnen Defensie weet men dat die koude oorlogsreactie schijnveiligheid biedt. De situatie waarbij de vijand vanuit het Oosten kon binnenvallen, en waarbij de Nederlandse eenheden het gevecht met de Bolsjewiek op de Duitse laagvlakte moesten aangaan, is voorbij. Die Rus was overigens een betrouwbare vijand. Hij vocht met dezelfde militaire middelen, spelregels en tactieken als wij. Een symmetrisch conflict. Veel veiligheidsoplossingen zijn bedacht met een betrouwbare vijand in het hoofd.
Maar, vandaag kennen we een andere, onbetrouwbare, vijand… met als droevige hoogtepunten de aanslagen in New York, Madrid en London. Ondergrondse netwerken die effectief opereren met irreguliere middelen. Een asymmetrisch conflict vraagt om informatiesuperioriteit. Elke soldaat dient permanent overzicht te hebben van zijn omgeving: waar zijn mijn makkers, waar is de vijand en waar is het doel. Dat noemen we situational awareness. En vervolgens het omzetten van informatieoverwicht in beslissingssnelheid, gerichte actie en logistieke flexibiliteit. Al die techniek om je te beschermen tegen aanvallen is niet voldoende. Je moet de aanval voor zijn. We kunnen op dat terrein nog veel leren van Defensie.
Die zogenoemde Situational Awareness biedt wel stof tot nadenken. Joep ‘Hoe word ik een rat’ Schrijver schreef in Vrij Nederland zich zorgen te maken. Organisaties veranderen door de nieuwe technologieën in netwerkorganisaties. Uiteindelijk doel is beter op onvoorspelbaarheid te reageren. Joep Schrijvers: “Medewerkers kunnen, nee moeten, elk moment van de dag en nacht weten hoe de vlag van de organisatie erbij hangt. Via geavanceerde bedrijfscockpitten op de intranetten zijn zij permanent op de hoogte van de omzetten, de marges, de nieuwste producten, de kooplust van de klanten.” Het gaat in moderne organisaties om zelfsynchronisatie. Je moet als chef, account manager, logistiek planner, supply chain manager niet wachten tot je baas opdracht geeft, maar pro-actief zijn en zelf initiatieven ontplooien. Je baas doet dat dus niet meer… en dat is toch wel een beetje eng.
Overheid en bedrijfsleven trekken gemeenschappelijk op in een nieuwe wapenwedloop. De techniek gaat ons denkvermogen te boven. Alles kan. Maar uiteindelijk bepaalt menselijk beslissen winnen of verliezen. En dan maak ik me zorgen. De meeste diefstal en fraude gebeurt door eigen personeel. Mensen weten klaarblijkelijk niet meer wat mijn en dijn is. En van die mensen moet onze veiligheid komen? Die mensen downloaden massaal illegale films en games, vinden verzekeringsfraude normaal en hebben bumperkleven verheven tot nationale sport. Ben ik een oude mopperaar? Of zou veiligheid niet thuis moeten beginnen?
Prof. Dr. Walther Ploos van Amstel
Hoogleraar Logistiek en Informatie
Nederlandse Defensie Academie
p.s. liefhebbers zouden eens ‘Dying to Win: The Strategic Logic of Suicide Terrorism’ van Robert Pape moeten lezen
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Hij moet "mindfull" zijn. Dat is, zoals Weick aantoont vooral een sociaal proces, als onderdeel van organisaties of instituties. Binnen die organisaties kan dit sociale proces niet worden overgenomen door technologie of regelgeving. Regelgeving leidt tot afvlakking. De mens herkent zichzelf niet meer in de organisatie; hij gaat ervan verveemden. Onder die omstandigheden is het ook voorstelbaar dat de door de auteur genoemde effecten ontstaan van fraude en diefstal. Niemand steelt van zichzelf.
Om voorbereid te zijn op onverwachte zaken moeten organisaties, aldus Weick, gericht zijn op operaties, willen leren van fouten, geen genoegen nemen met standaardoplossingen en wars zijn van hierarchie en regelgeving. In de wetenschappelijke literatuur wordt het start- en landingsproces op een vlliegdekschip gezien als prototype van een " high-reliability organization" gezien!! Zolang we dus de factor mens en groepsinteractie ("the team") centraal blijven stellen in de procesbeheersing blijven we op de goede weg.
De overheid speelt in op dat wat de mensen als angst ervaren. Terwijl angst altijd al een slechte raadgever is geweest. Wie durft in onze maatschappij nog andere gedachten te hebben en te uiten, zonder voor gek verklaard te worden.
De terrorist heeft heel goed in de gaten waar wij de BV Status en Materie bang voor zijn. En ja de terrorist weet als "éénling" heel goed zijn doel te bereiken. En wij spelen met onze angst en daardoor het beveiligen van onze goederen de terrorist in de kaart. Als iemand zijn leven wil geven voor een doel als religie, vaderland en ideologie, waar ben je dan als maatschappij die Status en Materie nastreeft.
Een maatschappij die snel vergeet dat begrip, respect en rekening houden met elkaar wel degelijk werkt. Dit kan nooit een éénzijdig verhaal zijn, maar moet van meerdere kanten komen.
Ook in bedrijven zullen zowel werkgever als werknemer zich in moeten zetten voor een dergelijk doel. Waarbij de werkgever zijn instrumenten inzet, om de werknemer inzicht te geven dat het bedrijf meer is dan een salaris aan het einde van elke maand. Dat het bedrijf een éénheid vormt. Een éénheid waar ruimte is voor ideeën en een weerwoord.
Dit begint altijd bij een voorbeeldfunctie. Maar ook managers en directieleden kiezen vaker voor zichzelf dan voor hun daadwerkelijke taak, het beste halen uit elk talent dat zij in huis hebben.