Hoe kan het, dat zorgpersoneel moet staken?

Naar aanleiding van de zoveelste staking in de verpleegzorg, onlangs bij het Sarphatihuis in Amsterdam, moet het me dan nu toch echt van het hart: hoe kan het toch dat werknemers in de verpleegzorg zover moeten gaan, dat ze vanwege de werkdruk hun werk neer moeten leggen?!

Lak aan de wet
Er is in Nederland toch een Arbowet die werkgevers al sinds 1 januari 2007 verplicht om psychosociale arbeidsbelasting actief te voorkomen en bestrijden? Psychosociale arbeidsbelasting heeft niet alleen betrekking op agressie, pestgedrag en seksuele intimidatie: werkdruk valt daar ook onder!
Het is nadrukkelijk de bedoeling dat jaarlijks:
- op teamniveau de knelpunten besproken en geïnventariseerd worden;
- dat deze terecht komen in een door de Arbo op te stellen document genaamd de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RIE);
- en dat die RIE vastgesteld word door werkgever en OR.

Natuurlijk heb je dan weer instellingen die dat niet in samenspraak met het personeel doen, maar met behulp van anonieme vragenlijsten. Fout. Zonde. Gemiste kans. Anonieme vragenlijsten brengen geen lekken boven tafel! Praat met elkaar. Bespreek wat goed gaat en wat beter kan. Laat mensen zelf aan het woord over verbetering van hun eigen werkproces.

De enige helden
‘Staken in de zorg is bijna onmogelijk’ stond in dit artikel in het Parool, en dat is ook zo. Althans voor het personeel op de afdelingen. Patiënten in de steek laten is zo’n beetje het allerlaatste wat ze willen. Net zo’n taboe als notuleren voor een bestuurder.
Toch is het afgelopen jaar meermalen het werk neergelegd door zorgmedewerkers in verpleeghuizen in Amsterdam (2 instellingen), Rotterdam, Haarlem, Den Haag, Arnhem.
Ze doen dit vanuit een diep verantwoordelijkheidsgevoel voor de patiënt èn zichzelf.
Ze moeten wel. Omdat niemand anders het voor hen doet (met uitzondering dan van de AbvaKabo die daar een vette pluim voor verdient, aangezien slechts 6% van de werknemers in de zorg lid is).

Omstanders
Zijn bovengenoemden dan de enigen die opstaan voor de kwaliteit van zorg?
Die indruk krijg je wel. Uit de hoek van de bestuurderen lijkt de muziek althans niet te komen. Zij lijken zich liever met productiecijfers, gebouwen en imago bezig te houden, dan met het primaire proces - hun integrale verantwoordelijkheid ten spijt.
Maar hoe zit het dan met de andere omstanders in het veld: de afdelingsmanagers, P&O-ers, OR-en, bedrijfsartsen, de preventiemedewerkers en bedrijfsmaatschappelijk werkers? Al die mensen die er voor het personeel zijn? Die ook met hun neus bovenop de kaalslag stonden.
In hoeverre namen kwamen zij het op voor collega’s aan het bed en patiënten?
Waar waren zij de afgelopen jaren?
Zich ook laten afschepen, terwijl men de wet mee had?
Waar is de liefde?

Bezuinigingen
Is geen argument. Werkdruk kost geld. Veel geld.

Arbocatalogi
De afgelopen jaren zijn er dus overal arbocatalogi opgesteld, met daarin maatregelen tegen psychosociale arbeidsbelasting. Dit is daadwerkelijk gebeurd, ook al vanwege de aangekondigde inspecties in de zorg en welzijnsector. Je zou dus denken dat iedere werknemer op de hoogte is van de voor hem of haar geldende beschermingsmaatregelen tegen werkdruk. Maar daar heb ik mijn vraagtekens bij:
Medewerkers klagen steen en been over de hoge werkdruk, maar lijken niet te weten dat ze ertegen beschermd dienen te worden (in plaats van er bewust aan bloot te worden gesteld). Ik hoor wel concrete geluiden en maatregelen ten aanzien van terugdringen van agressie, pesten en geweld (ook belangrijk), maar weinig tot niets over het terugdringen van werkdruk.

Praktijkregels werkdruk
Om niet in commentaar te blijven hangen, hierbij een stel documenten die je kunnen helpen om het gesprek over werkdruk bij jou in de organisatie constructief aan te vliegen.

In het artikel Werkdrukbalans en Energie in de (voorbeeld) Arbocatalogus Verpleeg- Verzorgingshuizen Thuiszorg (VVT), worden signalen van een ontregelde werkdrukbalans genoemd.

In de Aanpak Werkdruk en Werkstress in de (voorbeeld) Arbocatalogus Welzijn trof ik een stel goede praktijkregels aan voor het terugdringen van werkdruk.

Transitie in zorg en welzijn
Van de week was ik in Amsterdam op een congres over sociale innovatie, waar ene Jan Rotmans (prof.dr.ir., met ruim 200 publicaties op het gebied van klimaatverandering, global change modellering, duurzame ontwikkeling, transities en systeeminnovaties) zeer boeiend sprak over de ontwikkeling van o.a. de zorg. Deze zou zich ontegenzeglijk ontwikkelen van gericht op efficiency en doelmatigheid naar mensgericht. Dit gezien de waarden van de nieuwe generatie frisdenkers: aandacht/tijd, vertrouwen, ruimte, keuzevrijheid, kwaliteit.
Ik zeg: laat de generatie frisdenkers de kar maar gaan trekken!