Recessie, depressie ... compound innovation

En jawel, daar kwam op 19 januari 2009 (Blue Monday!) de 2009-voorspelling van de Europese Commissie in het nieuws, met een bovengemiddelde krimpverwachting van 2% voor Nederland in 2009 (en daarna weer stabilisatie/lichte groei). Dat is voor de goegemeente natuurlijk even slikken, vooral als je minister van financiën maandenlang heeft bezworen dat Nederland er relatief goed voor staat en onze economie als één van de weinige niet zal krimpen. (Waarna hij na het EC-bericht doodleuk zegt dat hij niet is verrast...)Volgens een onderzoek van Booz & Company weten zelfs topmanagers niet meer wat ze nu moeten; dft.nl kopt daarom vandaag “Topmanagers onzeker over aanpak economische crisis”. Afgelopen jaar ben ik me maar weer eens gaan verdiepen in de Kondratieff-cyclus. Vanwege alle in de media gemaakte vergelijkingen met 1929 en de jaren ''30 leek me dat wel wat. Wel, stel dat 2007-2008 het 1929 zijn van de 21e eeuw, dan gaan we nu aan de Kondratieff-winter beginnen. Niet zo''n gekke gedachte, als je kijkt naar de gecombineerde inflatie- en rentetrends, prijsvorming van goud en grondstoffen en de ontwikkeling van schuldposities, de sneeuwganzen van economisch winterweer.De vorige Kondratieff-winter duurde van 1929 tot 1949, maar toen had je natuurlijk een overheid die niet wist hoe om te gaan met een dergelijke ineenstorting en paniek, en vervolgens een wereldoorlog.De vraag is nu hoe groot de dreun wordt (-2% zoals de EC voorspelt, -3% zoals Ruding een maand geleden zei, of nog wat meer?) en hoe lang dat duurt (stabilisatie al in 2010, of pas in 2011 of zelfs 2012?). Ik heb een en ander eens in mijn prognose-spreadsheet ingevoerd. Stel dat het een mild scenario wordt. Dus 1 jaar behoorlijke krimp, intussen krijgen overheden alles weer voldoende op orde, zodat stabilisatie kan plaatsvinden, direct gevolgd door voorzichtige groei. Dan hebben we in 2010 een werkloosheid van 6-6,5%, zitten we in 2011 alweer onder de 5% (net zoals vanaf 1998 en vanaf 2007), en in 2013 zitten we op 3-3,5%! En dan is de Kondratieff-lente nog maar net begonnen! (En de uitstroom van babyboomers ook...) Stel dat het een kil scenario wordt, dus 1 jaar flinke krimp, gevolgd door nog zo''n jaar, dat misschien zelfs nog wat slechter is, en dan pas in 2011 weer voorzichtig herstel. (Een scenario dat overigens nog mild is in vergelijking met de jaren ''30 van de vorige eeuw.) Dan stijgt de werkloosheid tot boven de 8% in 2011. Die stand is vergelijkbaar met 1994, en toen duurde het nog tot 2000 voordat we een enorm krappe arbeidsmarkt hadden. Nu, ten opzichte van toen, bestaan er echter twee belangrijke verschillen: er zit lang niet meer zo veel rek in de arbeidsparticipatie, en de uitstroom van babyboomers komt vanaf 2010 op gang. Kortom, zelfs in een kil scenario zal er over een jaar over 4-5 krapte zijn, en die zal dan structureel zijn. Moeilijke tijden zoals Kondratieff-winters (en Kondratieff-zomers for that matter) zijn perioden waarin (nieuwe) ondernemers aan innovaties gaan werken, die vervolgens in de Kondratieff-lente ontkiemen en tot volle wasdom komen en gevestigde producten, diensten en ondernemingen wegdrukken.Die dynamiek is pittig: van de 30 Dow Jones-fondsen die Black Thursday in 1929 meemaakten - grote bedrijven! - stonden er eind 2008 nog precies 3 (drie!) in de Dow Jones Industrial Average, te weten General Electric, General Motors en ExxonMobil (heette toen nog Standard Oil). En ook de aard van de gezamenlijke DJ-fondsen is enorm veranderd, van overwegend zware industrie, oil companies en food naar een lijst waarin ook banken, retail, computers & software, mobile, pharma en media & entertainment vertegenwoordigd zijn. In de tussentijd moet Nederland dus ook nog eens innovatief, productief en efficiënt worden, eigenschappen waaraan het ons land de afgelopen 10 jaar blijkens allerlei statistieken, lijstjes en onderzoeken behoorlijk heeft ontbroken, terwijl de noodzaak ervan in een wereld die tendeert van Atlantic naar Pacific, alleen maar groter wordt. Kortom, er ligt zelfs een ''triple whammy'' op de loer: eerst zware economische tegenwind die de gevoelstemperatuur ver doet teruglopen, dan, als de lente aanbreekt, krapte en impotentie. The Horror… The Horror… 

Wie gaat er, met zijn of haar mensen, nú aan een nieuwe toekomst bouwen? Dít is de tijd!

Wim Davidse

dzjeng - energize your enterprise!