Nieuw middel tegen stress

Bij een middel tegen stress denk je al gauw aan pilletjes, poeders, drankjes, apparaten en veel goede raad. Doe het wat rustiger aan, beweeg wat meer en maak je niet te druk.
Veel oorzaken van stress zijn in kaart gebracht, maar wat gebeurt er in ons hoofd. Wat gebeurt er met ons denken?

In een onderzoek gedaan onder 120 personen heb ik naar de gedachten gevraagd die zij hadden bij stressvolle situaties.
Opmerkelijk hierbij was dat stress niet alleen bij grote drukte, te veel prikkels, optreedt, maar ook oorzaken kent als, te weinig prikkels, niet jezelf kunnen zijn, angst voor verlies van baan of positie, gevoel van nutteloosheid. Wat deze groep deelde, was de manier van denken. Het bleek dat, los van de situatie, mensen een manier van denken ontwikkelen die leidt tot een verhoogd denkpatroon, dat leidt tot stress en vervolgens tot burnout.

Het denkpatroon wat leidt tot stress

Een voorbeeld: het is negen uur. Er zit een klant te wachten, de telefoon gaat en er komt iemand zeggen dat er iets fout is gegaan. Veel prikkels! De reactie? Het wordt druk in ons hoofd.
Een verschijnsel dat iedereen wel kent en daarom lijkt het logisch. Maar is het wel zo logisch wat er in ons hoofd gebeurt? Volgens de uitkomst van het onderzoek niet. De bron van de stress is de vragen die we onszelf stellen. De vragen zorgen ervoor dat het druk wordt in ons hoofd. Dan geven we onszelf opdrachten en die zorgen ervoor dat we harder gaan bewegen. Het denkproces in notendop.

De context

Het begint met te kijken naar wat we niet kunnen weten met ons denken. Over wat we er allemaal wel mee kunnen, is genoeg geschreven.
Wat we niet kunnen met ons denken is:
1. weten wat de toekomst brengt. Sterker nog, we kunnen nog geen minuut in de toekomst kijken en weten wat daar gebeurt. Als we het wel konden, dan zag de wereld er voor ons heel anders uit. We kunnen het wel inschatten, maar dat is geen weten.
2. We kunnen niet weten wat een ander denkt. Want hoe zouden we dat dan moeten doen?

STRESS STOPPEN BIJ DE BRON? ZET AF EN TOE JE DENKEN STIL DOOR TE STOPPEN BIJ EEN KERNGEDACHTE.

Het is negen uur. Er komt van alles op je af. Dan komt de reactie van het denken. Denken ze dat ik alles kan? Dat ik niets te doen heb? Blijft dit zo? Wat zou er fout gegaan zijn?

Vragen! Daar begint het denkproces mee wat tot stress leidt. Dit was althans het geval bij de onderzoeksgroep. Met vragen die mensen zichzelf stellen. De opdrachten die men zichzelf geeft, versnellen het lichamelijk proces.

Houd de vragen tegen de context, met de vraag: weet ik dit? Kan ik dit weten? Kan ik weten dat ze denken dat ik alles kan? Het antwoord is snel gevonden. Nee dus, want ik kan niet weten wat een ander denkt. Kan ik weten of dit zo blijft? Nee dus, want ik kan niet weten wat de toekomst brengt.
In de praktijk betekent dit leren stilstaan bij de vragen die men zichzelf stelt en bij de opdrachten die men zichzelf geeft.
Een opdracht is herkenbaar aan de woorden moet en moeten. Je geeft jezelf met dat woord een opdracht, waardoor je automatisch gaat handelen. Bijvoorbeeld: Ik moet opschieten, heeft het effect dat je sneller gaat bewegen.

Het doorbreken van ingeslepen denkpatronen vraagt een kleine inspanning.

To do:
Concentreer u op de vragen en opdrachten die door uw hoofd woelen. Schrijf ze op. Ga vervolgens voor uzelf na of het om vragen gaat die u wel kan weten. En om opdrachten die wel bij u passen.

Op deze manier wordt het spel van vragen en opdrachten, tussen al die andere gedachten die iemand heeft, beter herkend. Dat betekent meer grip op het eigen denken en daarmee op jezelf. Los je hiermee een situatie op? Nee, maar je kunt er wel rustiger mee omgaan.

Herman Beuker
Trainingsbureau Matching en Caja BV
Meer lezen: www.hetgap.nl

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Jos Steynebrugh
Herman,
Je zegt: "STRESS STOPPEN BIJ DE BRON? ZET AF EN TOE JE DENKEN STIL DOOR TE STOPPEN BIJ EEN KERNGEDACHTE".

Da's nou net wat veel mensen niet kunnen. "Windmills of your mind" en zo. How about meditation?

Jos Stynebrugh
Change Enhancement, Zoetermeer
Harm Postma
Het doorbreken van denkpatronen kan een grote rol spelen bij de behandeling van burnout en wordt ook al vaak toegepast. Vaak wordt dan de naam CGT of RET gebruikt. Ik kan uit je niet opmaken wat er nieuw is aan jouw aanpak ten opzichte van bovengenoemde behandelswijzen en ook niet hoe effectief je aanpak is geweest. Wat niets af doet aan het feit dat je een prima aanpak beschrijft in een overigens verfrissende artikel.

Daarnaast wordt de indruk gewekt dat alle andere manieren van omgaan met burnout toch maar gerommel in de marge is. Ook de impact die burnout op iemand kan hebben wordt enigszins gebagatalliseerd. Je hoet alleen even je denkpatronen te wijzigen, dat vraagt slechts een kleine inspanning. Helaas is de praktijk weerbarstiger.

Wat je beschijft is echter heel bruikbaar, ook in de preventieve sfeer.

Drs. Harm Postma
Nisroc Reïntegratie & Outplacement
Herman Beuker
Dank voor jullie reactie!

Jos,

Da's nou net wat veel mensen niet kunnen, schreef jij. Daarmee raak je een kern. Dat is dan ook het leerproces van de methodiek, af en toe leren stilstaan bij een gedachte die ertoe doet, een van de zes kerngedachten.

Daarmee wil ik geen enkele suggestie wekken dat dit DE manier is om stress te stoppen. Dat weet ik niet, dat kan ik niet weten. Meditatie? Top, als het bij je past.

Harm,

De methodiek is nieuw en staat los van de reeds bestaande methodieken. De overeenkomst is, het gaat over denken.
De impact die burnout op mensen kan hebben bagatelliseer ik niet. Ik heb mensen met burnout gecoacht en hun wanhoop gezien en gehoord. De enkeling is geen maatstaf, maar ze kwamen eruit met behulp van deze methodiek. Daarom breng ik dit op deze manier onder de aandacht, want het is, m.i. het verder onderzoeken waard.

Ik deel je mening dat de nadruk op preventie ligt.

Herman Beuker
arthur hoppener
Van belang is dat het leren herkennen van de gedachte(n) die uiteindelijk leidt tot het stressvol gedrag niet zó maar even kan geschieden.
De betrokkene zal hiervoor een training nodig hebben om de relaties tussen gebeurtenis, gedachte,gevoel en gedrag te leren onderscheiden.
Het doorbreken van een inadequaat denkpatroon naar een adequater patroon vraagt dus wat meer inspanning.
De RET vind ik overigens top.
Jos Steynebrugh
Herman: je schrift “Meditatie? Top, als het bij je past”.

Als je naar de overkant van een meer wil en je kunt goed hardlopen is omlopen SOMS een oplossing. Als het geen meer, maar een rivier is, wordt dat een beetje bewerkelijk. Bovendien lost je het probleem symptomatisch op. Leren zwemmen lijkt mij een stuk handiger.

Je kent de kreet wel: “If your only tool is a hammer, all problems look like nails”
Veel mensen leveren met hun hersens Olympische prestaties, vergelijkbaar met het oplossen van Sudoku’s van 100 bij 100. En dan raar kijken als er een burn-out (lees: zeer duidelijk signaal!!!) komt?.

Anekdote
Zondagmiddag, “blessure tijd” in een café in Den Haag. Naast mij aan de bar iemand met reeds een duidelijke jeneverkegel.
Hij: Zo, dus jij mediteert?
Ik: Ja
Hij: Ja, dat ken ik.
Ik: Oh?
Hij: Ja, zo van Aoemmm, aoemmmm, aoemmm, aoem-ma-ma-pa-pa-oemma-ma-ma. Van de Beachboys toch?

Juist als het NIET bij je “past” zou meditatie wel eens een héél slimme actie kunnen zijn. Dan geef je die arme geplaagde en volledig overvraagde hersens een beetje rust. Wel 200% volgens het boekje doen, anders helpt “het” niet. In tegendeel: dan haal je een hoop overeind in je kop met als resultaat een nóg grotere desoriëntatie als waar je mee begon. Tís moar da ge’t wet.

Groet,

Jos Steynebrugh
Chenge Enhancement, Zoetermeer
Jos Steynebrugh
Arthur,

Ja, ééns! Als het dan TOCH met hersens moet, dan goed. De methode RET van Ellis (niet te verwarren de gelijknamige trompettist) kan héél effectief zijn. Oorspronkelijk heette het Rational Emotive Therapy, maar dat “verkocht” niet zo goed. Nu dus Rational Effectivity Training.

Ik heb wel iets met RET, enwel om de volgende redenen:
• Je hersens werken nu eens vóór je i.p.v. tègen je
• Je kan het (na wat oefening) in je eentje doen
• Weinig bedreigend (veilig, koel)
• Hoe eerlijker je ermee werkt, hoe effectiever

Wel is hierbij een korte begeleiding gewenst (1 sessie is vaak genoeg). Kopen van een Prisma boekje en er onbegeleid mee aan de slag gaan levert oplossingen van het kaliber “RET-e-ke-tet naar beter bed”.

Groet,

Jos Steynebrugh
Change Enhancement, Zoetermeer
John v. Kampen
Toen ik (alweer enkele jaren geleden) in Cairo was, ontmoette ik 2 yuppies in een restaurant, die iets opmerkelijks deden. Ze werkten voor een reklameburo en waren navenant gehaast en dynamisch. Ze onderbraken hun lunch voor een Zuhr meditatie. In een hoek van het restaurant was daartoe een open, door fraaie decoraties omgeven "gebedsruimte" ingericht, incl. enkele stenen voor tayammum. Teruggekomen vroeg ik of zij verplicht waren dit te doen n.b. tijdens hun lunch met mij? 'Nee', kwam het antwoord, 'maar we bouwen onze ... stress af door even te mediteren. Je verzet lichaam en geest, richt je aandacht op andere zaken en dat ontspant. Straks gaan we gewoon naar de moskee voor gebed, als de avond valt. Meer nog, we krijgen er nieuwe ideeën door die we hier gelijk kunnen bespreken. Bloed met zuurstof stroomt naar je hoofd en dan komt de rest vanzelf.'
Wie het boek "De Mythe van de Psychotherapie" van Martin Gross heeft gelezen en het enorme aanbod van rijkelijk dure en tijdrovende ontspanningscursussen overziet, vraagt zich bij het horen ervan het één en ander af! Is afstand nemen, een paar minuten van contemplatie met gerichtheid op iets anders zo ver van ons bed? Of kunnen we van andere kulturen soms toch nog wat leren? Want zelf weten we kennelijk allang niet meer, hoe dat afstandnemen gaat...
Lizet Kruyff
Angst om te falen, het geen vat meer hebben op je omgeving, afhankelijk zijn van dingen waar je geen invloed op hebt. Dat ligt kennelijk bij veel mensen ten grondslag aan stress. Is meditatie daar een antwoord op?

Lizet Kruyff
Spinazieacademie.nl
Jos Steynebrugh
Lizet,
Meditatie helpt tegen angst in alle verpakkingen: Hypotheek niet meer kunnen ophoesten, baan/vrouw/kind/gezicht verliezen etc.

Vat op omgeving is sowieso iets als regen willen maken, goed anticiperen of acceptatie kunnen oplossingen zijn.

Afhankelijkheid is (behoudens in oorlog of zo iets) een kwestie van mindframe

Is meditatie een antwoord?
Zeker weten, al is het maar het “reframen” van het probleem

Groet,
Jos Steynebrugh
Change Enhancement, Zoetermeer
Ronn
Ja, meditatie (in een van zijn vele vormen) helpt.
Afstand nemen. Even buiten de cirkel stappen waarin je de regendans van de dagelijkse hectiek aan het uitvoeren bent.

Noem het mediteren, noem het mijmeren, noem het wandelen, noem het zoemen, noem het bidden, noem het even niets...
Even stil staan bij...ja, bij wat eigenlijk?

In mijn praktijk hoor ik terug hoe veel baat men heeft gehad aan regelmatig even een tandje terug, evenopstaan van je bureau de gang, de gang af en weer terug achter je tafel. Het is net als Workpace (U weet wel, die RSI-bestrijdende software, die op de meest ergerlijke momenten zegt: even pauzeren!): wat is er eigenlijk mis aan even pauzeren?

(Jammer, dat daar op scholen zo weinig aandacht aan wordt besteed.)

Nou, het regent buiten, dus ik blijf maar achter mijn bureau zitten...

Ronn van Etten
Van Zelf Advies