Netwerken binnen de overheid (2)

Mijn vorige column was een pleidooi voor netwerken binnen de overheid. Ik pleit voor een overheid die zich aanpast aan de ontwikkelingen in de maatschappij. In de afgelopen decennia is geprobeerd dit te doen door de structuur aan te passen. Het resultaat is teleurstellend. Het ontwikkelen van netwerken is heel goed mogelijk, zonder  structuren aan te passen.

Passen netwerken en overheid wel bij elkaar?

Naar mijn overtuiging wel. De overheid lijkt  vaak in zichzelf gekeerd, de noodzaak van samenwerking tussen overheden en tussen de overheid en bedrijven, wordt eerder groter dan kleiner. Het geldt voor gemeenten, maar net zo goed voor de Rijksoverheid. Bij herhaling wordt het belang onderstreept van samenwerking tussen departementen. Vooral omdat problemen complexer worden en burgers meer eisen stellen.

Spinnenweb

En dan is er de vraag: wat is eigenlijk je definitie van netwerken? Mijn definitie is heel eenvoudig: het verbinden van personen uit verschillende organisaties. Netwerken is als het bouwen van een spinnenweb. Het begint vaak klein door 2 mensen te verbinden. Vervolgens kan deze alliantie zich ontwikkelen tot een uitgebreid verband. Dit noem ik een netwerk.
Nieuw aan deze manier van organiseren is dat het eerder decentraal dan centraal in een organisatie tot stand komt. Hiervoor moet ruimte zijn en worden geboden door het management. Controle zal ingeruild moeten worden voor support, in de verwachting dat mensen in een organisatie kapitaal vormen dat je kunt ontwikkelen.
Nieuw is ook dat het klein begint. Wat mij vaak opvalt en ook stoort, is dat reorganisaties massief worden ingezet. Hele organisaties gaan op de schop. De ellende is vaak niet te overzien. Het menselijk kapitaal worden eerder afgewaardeerd, dan benut. Reorganisaties leiden geregeld tot onzekerheid, verwarring en teleurstelling. Het duurt vaak heel lang tot iedereen weer happy is met zijn functie en weer optimaal kan functioneren.

Netwerken staat voor mij synoniem aan ontwikkelen. Organiseren vraagt voortdurend aanpassen.

Aanjager

Deze definitie veronderstelt dat er iemand is die het initiatief neemt voor het opzetten en realiseren van een netwerk. En dit netwerk vervolgens ook onderhoudt. In de praktijk blijkt dit vaak zo te werken. Er zijn genoeg verbanden die spontaan ontstaan, maar meestal is er een initiatief te bespeuren bij een persoon. Het leuke is dat één persoon veel teweeg kan brengen. Veel lokale en regionale initiatieven blijken vaak terug te voeren tot één of enkele actieve en enthousiaste personen.

In mijn definitie zit nog wel iets opgesloten. Namelijk dat netwerken aan kwaliteit winnen, door personen of organisaties van verschillende achtergronden met elkaar te verbinden. Onverwachte coalities blijken vaak een bron van nieuwe ideeën en leuke initiatieven. Zelf ontwikkel ik graag samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisinstellingen. Omdat de praktijk leert dat die samenwerking een solide basis geeft voor innovatie.

Netwerken is in mijn optiek veel meer dan een contact leggen tussen mensen, de manier waarom LinkedIn werkt. Regelmatig wordt een borrel drinken na een congres of een conferentie aangeduid met netwerken. Dat is een armoedige definitie. Netwerken verbind ik eerder aan samenwerken. En als iets dat zichzelf ontwikkelt. Maar alleen kan voortbestaan als mensen in elkaar investeren. Verdieping zoeken in relaties, elkaar beter leren kennen en de kracht van de ander ontdekken.

Netwerken is iets organisch. Organisaties hebben te vaak een formele status gekregen en zijn doel op zich geworden. Zeker binnen de overheid zie je dit geregeld terug. Van te voren wordt heel goed en lang nagedacht hoe een organisatie van bijvoorbeeld een stuurgroep wordt opgezet. Om hier vervolgens weer heel moeilijk afscheid van te kunnen nemen.

In een volgende column zal ik aangeven hoe overheden kunnen samenwerken met bedrijven en kennisinstellingen. Daar liggen grote kansen voor samenwerkende gemeenten. Vanuit een regionale samenwerking zijn overheden kansrijke partners voor bedrijven en kennisinstellingen. Op regionale schaal kunnen impulsen gegeven worden aan economische ontwikkeling. Ontmoeting tussen partijen uit verschillende organisaties is een kiem voor innovatie. Daarbij is het verrassend dat technologische innovatie niet losgezien kan worden van sociale innovatie. Daarover meer in mijn volgende column.