Interview met Louis Cauffman

Cover stories · Interviews
Louis Cauffman is klinisch psycholoog en bedrijfseconoom en - zijn naam suggereert het al- ondernemer. Hij is directeur van het Korzybski Institute en van zijn eigen adviespraktijk. Louis heeft veel ervaring als spreker, consultant en interim manager. Hij is een van de eersten die de oplossingsgerichte manier van werken is gaan toepassen in de context van bedrijven. Redenen genoeg voor Coert Visser en Gwenda Schlundt Bodien van het Netwerk voor Oplossingsgericht Adviseren en Managen (NOAM) te interviewen.

Je boek ´Oplossingsgericht management: simpel werkt het best´ is het eerste Nederlandstalige boek over oplossingsgericht management. Welke hoofdboodschap brengt je boek?

LC: Je komt nogal eens consultants en managers tegen die zich soms gedragen alsof ze de wijsheid in pacht hebben. Ze hebben dan stellige meningen en theorieën over wat er zou moeten gebeuren of ze zijn erg op zoek naar de oorzaken van problemen. Hopelijk is oplossingsgericht werken een tegengif tegen deze zo zeer verspreide betweterij in bedrijfsmiddens. Mijn hoofdboodschap aan ondernemers en ondernemende mensen is dat onze klanten, of het nu individuen of teams of bedrijven als geheel zijn, veel van hun eigen oplossingen in zich dragen. De taak van de consultant, coach of manager is de sterke punten bij zijn klanten in een groter daglicht te plaatsen dan datgene dat niet werkt.

Wanneer ben je in aanraking gekomen met oplossingsgericht werken?

LC: Dat is al een tijdje geleden hoor! Ik was als jonge psychotherapeut buitengewoon en geïnteresseerd in epistemologie. Dat was een uitloper van mijn vroegere interesses èn een manier om als onervaren medewerker binnen een universitair therapeutenteam ook een beetje eigenheid te verwerven. Dus studeerde ik hard als ik niet bezig was met therapie te bedrijven. Ik denk dat het ergens in 1983 of zo was dat ik vanuit mijn epistemologische zoektocht op het eerste boek van Steve de Shazer uitkwam (Patterns of brief therapy, 1982).

Was je meteen verkocht of was je aanvankelijk sceptisch?

LC: Ik herinner me dat ik het een buitengewoon goed werk vond, theoretisch goed onderbouwd. Steve gold toen als de Denker van de systeemtherapie, moet je weten. Merkwaardig is echter dat ik bij de eerste lezing van zijn werk, het oplossingsgerichte gedachtegoed helemaal over het hoofd gezien heb, gefascineerd als ik was door epistemologie (kennisleer – red). Tot ik ergens in 1985 Steve in een workshop bezig zag, en toen zijn mijn oogkleppen afgevallen. Ik dacht: can it be that simple? Vanaf toen ben ik er zelf mee gaan experimenteren bij mijn eigen patiënten en ja hoor, het werkte. Hoe wist ik toen nog niet, maar het werkte! Ik heb toen, samen met Luc Isebaert, Steve in 1986 voor een eerste workshop naar België uitgenodigd. Mijn oplossingsgerichte trein was vertrokken en is nooit meer gestopt.

Je doet naast oplossingsgerichte therapie ook coaching, organisatieadvies en interim management. Wanneer ben je begonnen met het toepassen van oplossingsgericht gericht op management en organisatie?

LC: Ik heb mijn consultancy bedrijf opgericht in 1986, vlak na een summer school in Harvard Business School. Vanaf dan ben ik schoorvoetend begonnen met bedrijfsadvies, eerst met vooral individuele managers, dan vrij snel met grotere familiebedrijven. Het is pas de laatste jaren dat ik me op het terrein van de multinationals heb begeven.

Wie beschouw je als je grootste inspirator(en)? Wat heb je van hem/haar/hen geleerd?

LC: Mag ik er een aantal noemen? Mony Elkaim, (Brussels psychiater-psychotherapeut en hoogleraar, organisator van de grote familietherapie congressen in de jaren ’80) heeft me geleerd hoe je met hele grote groepen kan spreken. Luc Isebaert (mijn spitsbroeder en medestichter van het Korzybski Instituut) heeft me onder andere leren koken. Carl Whitaker (beroemde Amerikaanse familietherapeut) heeft me de lichte absurditeit in menselijke interacties leren waarderen. Rik Donckels (hoogleraar economie en familiebedrijfsgoeroe) heeft me mijn eerste kansen gegeven om met familiebedrijven aan de slag te gaan op het hoogste niveau. Steve de Shazer heeft me van mijn 'als-het-maar-ingewikkeld-is' complex afgeholpen Niet zonder moeite moet ik toegeven. Insoo Kim Berg blijft me de kracht van de simpelheid onderwijzen zonder me les te geven maar door bijvoorbeeld mijn maatpak op te strijken en een appeltje voor me te schillen, als we samen ergens een workshop gaan geven. Misschien heb ik nog het meest geleerd van mijn klanten: hoe dikwijls rij ik niet naar huis terwijl ik denk: 'Wow, wat een dag, wat een genot om met die mensen te werken, er waardering voor te krijgen, deelachtig gemaakt te worden aan de interne werking van hun bedrijf. Afijn, ik zal maar stoppen zeker.

Je mengt je tamelijk actief op de internationale mailing list voor oplossingsgericht werkende adviseurs en hebt actief bijgedragen aan verschillende internationale Sol conferenties. Wat zijn je gedachten over het internationale netwerk?

LC: Hoe groter het netwerk wordt van gedreven professionals die met oplossingsgericht werken bezig zijn, hoe groter ons keitje rimpels op de vijver van de bedrijfseconomie zal maken. Dat zou kunnen leiden tot een cultuuromslag. Bij problemen zou er minder tijd en energie aan probleemanalyse verspild worden en er zouden minder zondebokken worden gezocht. In plaats daarvan zou er veel efficiënter en gerichter kunnen worden geleerd. Elk probleem is een gouden wegwijzer naar een mogelijke oplossing.

Je hebt je al vele jaren geleden verdiept in de systeemtheorie en de theorie van complexe systemen. Onlangs hoorden we je iets zeggen over swarm intelligence. Wil je hier iets over zeggen?

LC: Ik ben er vast van overtuigd dat swarm intelligence voor gedragswetenschappers (en daar reken ik ook de bedrijfsmensen onder) HET paradigma zal worden van de komende jaren. SI komt er -heel erg kort door de bocht- op neer dat intelligentie niet langer IN 1 individu of computer gezocht moet worden maar in de INTERACTIE tussen wat men in die kringen 'agents' noemt. SI wordt nu al toegepast in biologie (mierenkolonies, zwerm gedrag van vogels dat op computer wordt nagebootst met verbluffende resultaten). De zwerm van SI-concepten heeft artificial intelligence verdrongen ten voordelen van onderzoek naar artificial live. Wat voor mij zo bevrijdend is in SI is dat de 4de (of is men nu al aan de 5de) Copernicaanse revolutie de verpletterende verantwoordelijkheid die we als mens hebben om centraal in onze existentie te staan, verminderd. De mens als individu staat niet langer in het middelpunt van het (persoonlijke) heelal maar wel de relaties tussen alle mensen.

Wat zijn je doelen voor de nabije toekomst?

LC: Wie mij een beetje kent weet dat ik al mijn hele carrière op zoek ben naar nieuwe uitdagingen. Mijn favoriete uitdaging voor het moment is mijn project als mental coach bij een topvoetbal club in België, KRC Genk. De manier waarop ik dit mandaat mag uitoefenen, is nog niet vertoond in topvoetbal. Ik werk met de trainersstaf, met de spelers individueel, met de spelers in groep, ik doe mee de wedstrijdvoorbereiding en ga zelfs elke wedstrijd mee.

Ik mag in de interne keuken kijken en mag er zelfs invloed op uitoefenen. Geweldige ervaring is dat, te werken met topsporters.

Klinkt interessant, vertel eens iets meer over wat je voor ze doet...

LC: Ik ben dit seizoen begonnen ze te begeleiden wat een Europese novelty is. Wat ik doe is een combinatie van oplossingsgericht werken en hypnotherapie toepassen. Een voorbeeld: uit onderzoek is gebleken dat 25% van de wedstrijden een beslissende wending krijgen in stilstaande fasen. Wij besteden daar nu veel aandacht aan. Tijdens trainingen leer ik de voetballers bijvoorbeeld om in stilstaande fasen snel rustig te worden door buikademhaling toe te passen. Je ziet dan al snel dat de hartslag omlaag gaat. Ook leer ik ze om gebruik te maken van visualisatietechnieken. Bij een vrije trap bijvoorbeeld leer ik ze om zich de curve van de bal naar het doel voor te stellen en om vervolgens een trap te geven die deze curve volgt. Dit heeft al tot verbazende resultaten geleid. Laatst gaf iemand op een training een trap op doel die volgens hem en omstanders 'onmogelijk' was. Ik zei doe nog eens hetzelfde en voila, het gebeurde opnieuw. Wat ook erg oplossingsgericht is, is dat we ook bij verloren wedstrijden leren. We analyseren bij die wedstrijden wat er toch goed ging!

Kun je al resultaten zien van de begeleiding?

LC: Laatst speelden wij een uitwedstrijd en we scoorden al snel 0-1. Helaas kwam onze tegenstander sterk terug en was het bij rust 3-1 voor hen. In de rust hebben zei de trainer: "Als iemand denkt dat wij deze wedstrijd al verloren hebben dan kan hij nu gaan douchen." Wat ik deed was opschrijven op een bord dat daar hing hoeveel seconden er in 45 minuten gaan. We hebben die wedstrijd gewonnen met 3-5! De laatste tijd ben ik tijdens trainingen op het veld bezig met het gebruik van visualisatietechnieken bij vrije trappen. De spelers zijn verbaasd over de mate waarin dat hun effectiviteit en accuraatheid verhoogd!

Coert Visser en Gwenda Schlundt Bodien zijn oprichters van NOAM, het Netwerk voor Oplossingsgericht Adviseren en Management. Zij verzorgen veel trainingen op het gebied van oplossingsgericht werken en versturen regelmatig een nieuwsbrief met cases, nieuwtjes, artikelen en interviews (dit artikel met Louis Cauffman werd daarin ook geplaatst). Coert Visser is tevens lid van de hoofdredactie van de Managementsite.net.

Op ManagementSite vindt u meer info over oplossingsgericht management:
Oplossingsgericht management, simpel werkt het best
Recensie van Rudy van Straten
Complexe problemen oplossingsgericht te lijf
Court Visser en Louis Cauffman
Korte oplossingsgerichte coaching
Gwenda Schlundt Bodien en Coert Visser

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Joke van Galen
Hoi Gwenda en Coert,
Wat een interessante mensen lopen er rond op de wereld!
Toch, het meest interessant vond ik de passage over swarm intelligence. Daarover zou ik bestmeer willen weten en hoe je hiermee iets positiefs kunt doen in organisaties.
Groeten van Joke van Galen
Coert Visser
Beste Joke en anderen,
Iets meer over Swarm intelligence is te vinden in een interview met Eric Bonabeau: <a href="http://www.openp2p.com/pub/a/p2p/2003/02/21/bonabeau.html">Interview over Swarm Intelligence</a>
Coert Visser
<a href="http://www.m-cc.nl">www.m-cc.nl</a>

Kirsten Dierolf
This is such a good site and such an interesting interview (brilliant
interviewer and interviewee, I guess...) !
Can I admit I am a bit envious (in the most positive sense of the word)

Best regards,
Kirsten
dr. Maarten A.J.M. van de Kimm
Ik mis in het artikel :
- wat is het effect of resultaat van oplossinggericht werken
- hoe wordt het toegepast (methodiek)

Als psycholoog houdt ik me bezig met begeleiding van familiebedrijven bij hun problemen ten aanzien van samenwerking en bij bedrijfsoverdracht.
groeten,
dr. Maarten van de Kimmenade
J.G. van Noedt
Het effect van oplossingsgericht werken is, dat men zichzelf overbodig kan maken en dit is onwenselijk, wil men de economie draaiend houden. Verder wordt toch duidelijk in het interview aangegeven hoe het wordt toegepast. De voetballers uit het voorbeeld worden met hun neuzen op de feiten gedrukt: 45 maal 60 seconden = 2700 seconden! Verder wordt de voetballers geleerd niet te kijken naar fouten maar zich te richten op de zaken die juist wel goed gingen in een verloren wedstrijd. Dat is duidelijk oplossingsgericht.

Bij voetballers werkt dit in ieder geval goed. Bij managers misschien niet, omdat het effect van oplossingsgericht werken (sneller tot goede resultaten komen) conflicteert met het belang dat management heeft bij problemen.
Marty Bochane
Het lijkt erop dat er hier een technologisch concept wordt misbruikt voor doeleinden waar het niet voor geschikt is. Swarm intelligence is een concept dat in de natuur voorkomt voor de besturing van processen. Dit concept wordt succesvol in de IT wereld toegepast in zaken als neurale netwerken en fuzzy logic. Centraal staat hier het probleem hoe je een proces kan besturen met een x aantal gelijkwaardige eenheden (hersen cellen, mieren, vogels, etc). Ik zie echter totaal niet hoe deze techniek vertaald zou moeten worden naar management termen. In bedrijven hebben we niet een x aantal gelijkwaardige eenheden. In bedrijven is sprake van verantwoordelijkheid die ligt bij een aantal mensen. Het lijkt erop alsof hier een populaire wetenschappelijke term gebruikt wordt en er wederom een nieuwe management "stijl" gelanceerd wordt waar iedereen in moet investeren. Gelijkwaardig aan "swarm intelligence management" zou je ook kunnen zien "binair management" (zaken zijn goed of fout) of misschien wel "doppler management" (impact van een verandering meten aan de hand van verschillen die zich voordoen bij het passeren van de verandering). Beide termen zijn ook ontleend uit de wetenschap en beiden even waardeloos.
Coert Visser
Beste Marty,
Ja, dat is waar. Mijn kijk hierop is: swarm intelligence en
complexiteitstheorie zien er interessant en beloftevol uit voor management en organisatiekunde maar OF en HOE ze werkelijk praktisch bruikbaar zullen zijn is nog behoorlijk onduidelijk. In mijn ogen is er tot nu toe slechts één boek dat er REDELIJK in slaagt om hier een invulling aan te geven (Facilitating organizational change - Glenda H. Eoyang en Edwin E. Olson)
mvg,
Coert Visser
Dirk-Jan van Zeeland
Beste Coert,
Als ik het goed zie dan convergeren zwermintelligentie en complexiteitstheorie naar een nieuw evenwicht, namelijk naar de chaordische knoop in het chaosdenken. Alleen het oplossingsgerichte management zal een nieuwe strange attractor kunnen ontwikkelen die bij voldoende momentum via een volgend stadium van flow in staat is de chaordische knoop te deconstrueren in een nieuwe theorie over change exploitation. Ook mij is onduidelijk wanneer het omslagpunt zal worden bereikt. Maar zonder risico lukt niets.
Mvg,
Dirk-Jan van Zeeland
Martin Meijer
Hallo Louis Cauffman,

Ik vind het een geweldig artikel/interview, omdat ik er van overtuigd ben dat visualisatietechnieken inderdaad onontbeerlijk zijn binnen de sport. Ik denk hierbij zelf aan 'De Switch' vanuit de NLP. Volgens mij is het een nog te ontginnen terrein om binnen de sport te werken met oplossingsgerichte mentale training. Al merk ik dat veel sportverenigingen ook heel bang lijken te zijn voor inmenging van psychologische fenomenen. Mogelijk omdat de trainersstaf hier weinig controle over heeft en wat niet wetenschappelijk is bewezen laten ze moeilijk binnen.

Ik ben oplossingsgericht therapeut (systeemtherapeut binnen de kinder- en jeugdpsychiatrie) en ga volgend seizoen mentale training geven binnen de hockeywereld. Misschien is het mogelijk eens wat uitgebreider met je van gedachten te wisselen m.b.t. mentale training binnen de sport.

Met vriendelijke groet,
Martin Meijer

Meer over Oplossingsgericht managen