innerlijke criticus of zelfbevlekking?

Vorige week kreeg ik een mailtje van mijn collega Arjan Erkel naar aanleiding van de positieve reacties op onze Ontgijzelingstraining die we in juni hadden gegeven aan een aantal teams in de zorg. We waren benieuwd wat er na zo''n tijd daadwerkelijk was blijven hangen van de training, en kregen feedback van een aantal deelnemers.

Ik stuurde de mails door naar Arjan. Zijn ontvoering en ervaringen staan immers centraal in de training en ons Ontgijzelingsmodel. We vertalen zijn leermomenten en zaken die hem geholpen hebben naar de situaties van medewerkers die zich op een bepaalde manier gegijzeld of vast voelen zitten. 

Zelfbevlekking?

De reactie van Arjan op mijn ''mooi he'' waarbij ik verwees naar de feedback van een der deelnemers was: ''Niet aan zelfbevlekking gaan beginnen hoor.''

Het (ant)woord intrigeerde me. Na even googelen kom ik op een uitspraak van iemand die schreef dat Hitler soms zo opgewonden raakte over zijn eigen toespraak dat hij ervan klaarkwam. Sja, dat gaat wel heel ver. Zowat het uiterste dus. De boodschap is dus: vind jezelf nu maar niet al te geweldig. Doe maar gewoon, het is ons werk en het is normaal dat je dat goed doet.

Nu is Arjan een nuchtere persoonlijkheid. Die karaktereigenschap is een van de vele dingen die hem hebben geholpen tijdens zijn ontvoering en ik moest dan ook glimlachen toen ik zijn reactie las. Het past ook bij ons, nuchtere Hollanders: doe maar gewoon dan doe je gek genoeg. We worden niet geacht om onszelf op de schouder te kloppen voor iets wat we gedaan of gepresteerd hebben. Dat doen de Amerikanen wel en daar houden we niet van. Voor je het weet loop je naast je schoenen!

Maar eigenlijk is het wel een beetje vreemd. We zijn zo gewend om onszelf te bekritiseren: ''Dit kan veel beter hoor! Was ik maar meer zus of zo... Had ik dit maar anders gedaan, sufferd die ik ben!'' Negatieve gedachten over onszelf: dat vinden we doodnormaal. Niemand kijkt er van op als we onszelf hardop verrot schelden als we iets stoms doen. Maar onszelf hardop een compliment geven: dat doe je niet. Terwijl het zo lekker is om te doen.

Worstelen met zelfkritiek

In mijn praktijk zie ik veel mensen worstelen met zelfkritiek. Ze vinden zichzelf niet goed genoeg, hebben last van een negatief zelfbeeld of streven naar perfectie. Zelf heb ik daar ook veel last van gehad (en eerlijk is eerlijk: soms nog steeds). Mijn perfectionisme kon me aardig dwars zitten, want immers: het kon altijd beter. En ik verloor teveel tijd en energie aan details die eigenlijk voor het grote geheel er niet zo toe deden. Energie die ik ook aan andere dingen had kunnen besteden. Mijn uitdaging is dan ook het loslaten van perfectie. Goed is goed genoeg. Geen mens is perfect, dus waarom zou ik het wel willen zijn?

Ik herinner me de periode dat ik oefende met positief denken. Als tegenhanger van alle kritiek die ik steeds maar op mezelf had. Ik was met een vriendin op vakantie. Ik stond ''s morgens op en liep naar de badkamer waarin ik hardop in de spiegel tegen mezelf zei: ''lieve schat, ik vind je geweldig en ik hou heel veel van je.''

Mijn vriendin riep vanuit de slaapkamer: ''wat lief dat je dat tegen me zegt!'' Ik schoot in de lach. ''Sorry schat, ik had het niet tegen jou, maar tegen mezelf. Ik herinner mezelf eraan dat ik geweldig ben, want ik heb zo de neiging om het te vergeten.'' Mijn vriendin lachte met me mee.

Ik beken: ik doe nog steeds regelmatig aan een soort van ''zelfbevlekking''. De remedie tegen perfectionisme. En tegen de innerlijke criticus die me zo dwars kan zitten.

En jij, welke stem overheerst er bij jou? Je innerlijke criticus of je zelfbevlekker?

Leonie Linssen, coach, counsellor en trainer.

Deze column is eerder verschenen als onderdeel van de nieuws- en inspiratiebrief van Verander je Wereld van Leonie Linssen