Geld besparen met Transfer Pricing

Wat is transfer pricing?

Transferprijzen zijn de prijzen van goederen, diensten en rechten die gelieerde ondernemingen aan elkaar leveren. Transfer pricing is de functie van het vaststellen, toepassen en beheren van transferprijzen en de onderliggende systemen, methoden en technieken.

Waarom is het belangrijk? De volgende praktijkvoorbeelden maken dat duidelijk

(Zie ook H.B.A. Steens en A.T.G.M. Hosman, Tijdschrift voor Administrateurs en Controllers, Juni 1998)

Het belang van transfer pricing is groot: een goed transfer pricing systeem kan veel geld opleveren; een slecht transfer pricing systeem kan veel geld kosten. De volgende, aan onze praktijk ontleende, geanonimiseerde voorbeelden maken dat duidelijk.

Als een leverend groepsonderdeel de werkelijke uitgaven van zijn diensten (eventueel met een winstopslag) in rekening mag brengen bij de afnemende groepsonderdelen, zijn er voor de leverende partij weinig prikkels efficiënt te werken en zullen daar blijkens de praktijk vroeg of laat veel onnodige kosten worden gemaakt. Dat kan worden voorkomen door middel van transferprijzen die gebaseerd zijn op marktprijzen of op regelmatig bijgestelde (ambitieuze maar realistische) kostennormen.

Een ander voorbeeld betreft een concern met verkoopkantoren die inkopen bij producerende zusterbedrijven. De verkoopkantoren zullen graag veel energie steken in de producten waarmee zij de meeste marge maken. Het concern als geheel heeft er dan belang bij dat deze producten ook de producten zijn waarmee het concern als geheel de meeste winst realiseert en doet er dus verstandig aan om de juiste prikkels in de transferprijzen te verwerken; de transferprijzen beïnvloeden vaak in belangrijke mate de marge en derhalve ook de "energiebronnen" van de verkoopkantoren.

Een laatste voorbeeld betreft de fiscaliteit. Transferprijzen tussen groepsonderdelen in verschillende landen bepalen de winstverdeling tussen deze landen. Als een van de fiscale autoriteiten het niet eens is met de transferprijzen en de resulterende belastbare winst in het desbetreffende land, kan deze fiscale autoriteit besluiten daarin correcties aan te brengen. Substantiële bedragen aan dubbele belastingen, en dus een sterk negatief effect op de bottom line netto winst kunnen het gevolg zijn.

Het is daarom essentieel om een goed onderbouwd en daardoor fiscaal verdedigbaar transfer pricing systeem te hanteren. Een dergelijk systeem en de bijbehorende winstverdeling moeten in elk geval passen bij de functies en risicos van de groepsonderdelen. Hierdoor worden overigens ook "transfer pricing grenzen" aan tax planning bepaald.

Belang van transfer pricing volgens ondernemingen

Een wereldwijd onderzoek in 1997 onder ongeveer 400 multinationale ondernemingen en 70 groepsondernemingen bevestigde onder meer duidelijk dat de ondernemingen het maximaliseren van bedrijfsprestaties, het onderbouwen/documenteren voor fiscale doeleinden, en tax planning de drie belangrijkste bepalende factoren vinden voor het bepalen van transfer pricing beleid (alle drie door ongeveer 75% van de ondernemingen genoemd als belangrijkste of belangrijke prioriteitsfactor) (Ernst & Young International, "Transfer Pricing 1997 Global Survey", 1997). Bovendien gaven de bevindingen aan dat transfer pricing in toenemende mate als een strategisch onderwerp van het topmanagement wordt beschouwd. In het volgende overzicht (fig.1) zijn de prioriteiten van het topmanagement inzake transfer pricing kort samengevat.

Main priority Important but not main Not very important Not important at all
Maximising operating performance 45% 29% 22% 4%
Tax optimising 25% 51% 20% 4%
Documentation in preparation for tax audit 25% 48% 21% 6%
Financial efficiencies 24% 48% 22% 6%
Performance incentives 11% 27% 44% 18%

Fig. 1. Prioriteiten transfer pricing doelstellingen

Eind 1997 en begin 1998 is een benchmarkonderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit en de efficiency van de financiële en control functie. (Moret Ernst & Young Management Consultants, "FIND! The Best - Resultaten Benchmarkonderzoek in de industrie", februari 1998) Aan het onderzoek hebben 103 Nederlandse industriële bedrijven meegedaan. Enkele van de vele onderzoeksvragen betroffen transfer pricing. In onderstaande figuur 2 is aangegeven welke doelstellingen de deelnemende bedrijven nastreven met transfer pricing (er konden meerdere doelstellingen worden genoemd).

Prestatiebeoordeling: 57 van de 103 bedrijven
Incentives/sturing: 46 van de 103 bedrijven
Minimalisatie belastingdruk: 7 van de 103 bedrijven
Fiscale verdedigbaarheid: 38 van de 103 bedrijven

Fig. 2. Doelstellingen transfer pricing

Uit de resultaten van het benchmarkonderzoek kan derhalve worden geconcludeerd dat de management-aspecten van transfer pricing het belangrijkst worden gevonden. De fiscale aspecten worden in mindere mate als belangrijk genoemd, ondanks het feit dat ruim 60% van de deelnemende bedrijven in een internationale context opereert. (Ruim 60% van de bedrijven maakt deel uit van een multinationaal concern en/of levert aan (gelieerde of ongelieerde) ondernemingen in het buitenland.)

Dit resultaat kan echter ook door fiscalisten in zekere zin worden gezien als een geruststelling. Immers, ten behoeve van de fiscale onderbouwing en verdediging van een transfer pricing systeem, vervullen vooral management-aspecten een leidende rol. Dit blijkt ook uit de volgende opsomming van belangrijkste criteria.

Criteria waaraan een transfer pricing systeem moet voldoen

Een transfer pricing systeem voldoet idealiter aan de volgende belangrijkste criteria:

  • doelcongruentie . Een transferprijs moet ondersteunen dat de betrokken partijen de juiste motivatie krijgen om in het belang van de hele groep te handelen. Zo zouden door verschillende prijsstellingen vanuit de fabrieken de verkoopkantoren gemotiveerd kunnen worden om de meest aantrekkelijke producten voor de onderneming als geheel de meeste aandacht te geven;
  • passende resultaatmeting . De transferprijzen dienen bij te dragen aan resultaten die door de betrokken partijen te beïnvloeden zijn. Als een productiebedrijf nagenoeg uitsluitend intern levert en alleen de productie-efficiency kan beïnvloeden is een kostengeoriënteerde transferprijs (zoals cost plus; zie hierna) in het algemeen een meer passende methode voor de producten van dit bedrijf dan een aan de marktprijs gerelateerde transferprijs. Die zou namelijk leiden tot winstfluctuaties als gevolg van marktprijsfluctuaties, die door het productiebedrijf niet te beïnvloeden zijn;
  • passende beloning . Transferprijzen moeten resulteren in passende beloningen voor de functies, risicos en expertise van de betrokken partijen. Naar gelang meer functies worden uitgevoerd, meer risicos worden gedragen en/of meer specifieke expertise wordt ingebracht, dienen de beloningen hoger te zijn. Bovendien moet de beloning afhankelijk te zijn van die factoren waar de betrokken partijen verantwoordelijk voor zijn;
  • voldoen aan fiscale vereisten . Het transfer pricing systeem dient te voldoen aan het "arms length criterium". De centrale toetsvraag bij dit criterium is of een vergelijkbare transactie op basis van vergelijkbare condities tussen derden tot stand zou kunnen komen op zakelijke gronden. Als de transferprijzen voldoen aan de overige hier genoemde criteria, wordt in belangrijke mate bijgedragen aan het voldoen aan dit criterium. Verder dient een transfer pricing systeem uiteraard te voldoen aan de fiscale vereisten, zoals onder meer vastgelegd in de OECD richtlijnen of de regels van de afzonderlijke autoriteiten van verschillende landen en de verdragen ter voorkoming van dubbele belasting. Ook kan uiteraard de jurisprudentie relevante (landspecifieke) aanknopingspunten bieden;
  • documentatie . Een transfer pricing systeem dient op een inzichtelijke wijze gedocumenteerd te zijn. Vooral de bedrijfseconomische onderbouwing van het systeem moet hierin een centrale plaats hebben, niet alleen voor de fiscale verdediging van het systeem, maar ook voor het behoud van het eigen inzicht;
  • eenvoud . Transfer pricing dient zo eenvoudig mogelijk te zijn en de administratieve werklast te beperken. Idealiter bestaat het systeem uit eenvoudige, begrijpelijke regels, met liefst zo min mogelijk aanpassings- of uitzonderingsprocedures.

Stappen in de ontwikkeling van een transfer pricing system

Door middel van de volgende stappen kan een transfer pricing systeem worden ontwikkeld dat zoveel mogelijk voldoet aan voornoemde criteria:

  • stap 1: inventariseer alle interne leveringen van goederen, diensten en immateriële activa (zoals rechten/licenties). Een niet onaanzienlijk aantal bedrijven blijkt geen goed inzicht te hebben in alle leveringen van goederen, diensten en expertise binnen het bedrijf en de eventuele interne verrekeningen en bijbehorende (transfer-) prijsafspraken en leveringscondities daarover;
  • stap 2: voer een zogeheten functionele analyse uit. Deze analyse resulteert in een goed inzicht in de functies, risicos en immateriële activa per betrokken groepsonderneming. Dit inzicht is nodig om een juiste functionele typering te krijgen van elke groepsonderneming. Deze typering is nodig:
    • om de meest geëigende transfer pricing methode te bepalen. De meest bekende transfer pricing methoden zijn: marktprijs of aangepast marktprijs, resale minus (=verkoopprijs minus een marge voor de wederverkopende partij) en cost plus (= (standaard) kostprijs plus een marge);
    • als adequate basis voor de kwantificering van de transferprijzen (zoals omvang operationele marge die resulteert uit de transfer prijzen, de "plus", de "minus", etc.);
  • stap 3: ontwerp het transfer pricing systeem en de daarvan deel uitmakende transfer pricing methoden. In deze stap gaat het om een kwalitatief ontwerp; dat wil zeggen een functionele beschrijving van de transfer pricing methoden, zonder een kwantificering. Het gaat hier vooral om het identificeren van methoden die het best passen bij de functionele typeringen van de groepsonderdelen (resultaat stap 2);
  • stap 4: kwantificeer de transfer pricing methoden. Op basis van de resultaten van stap 2 kunnen de in stap 3 bepaalde transferprijzen worden gekwantificeerd. Door gebruik te maken van financiële (spreadsheet-) modellen, kunnen de effecten op de financiële resultaten door het toepassen van het transfer pricing systeem worden gesimuleerd. Niet onbelangrijk daarbij is het vinden van financieel vergelijkingsmateriaal van ongelieerde, functioneel vergelijkbare bedrijven ("comparables")om als (fiscale) ondersteuning voor de transfer prijzen en de resulterende financiële resultaten te dienen. Het betreft hier vooral comparables voor operationele marges, percentages voor de gehanteerde plus en/of minus. Deze gegevens zijn veelal onmisbaar bij het aantonen van het arms length karakter van de transacties aan de fiscus;
  • stap 5: maak het ontwerp definitief in de vorm van een heldere beschrijving (realistische rekenvoorbeelden zijn daarbij onmisbaar);
  • stap 6: implementeer het transfer pricing systeem. Enkele belangrijke "implementatie issues" zijn:
    • communicatie en training;
    • landspecifieke documentatie (van het nieuwe systeeem, veranderingen ten opzichte van het huidige systeem, gevolgen ervan en redenen/oorzaken);
    • aanpassingen in IT-systemen;
    • aanpassingen in bonus-systemen;
    • aanpassingen in managementrapportage-systemen.

Tot slot

Een transfer pricing systeem is niet zomaar een setje interne prijzen, maar doordachte, waardetoevoegende "tools of management", waarvan de onderbouwing en de werking voor het algemene, financiële, operationele en fiscale management perfect duidelijk moeten zijn. Een weloverwogen aanpak bij de opzet van een nieuw systeem of het aanpassen van een bestaand systeem is daarbij onontbeerlijk. Maar ook het op gezette tijden evalueren van het systeem kan geld opleveren. Weet u bijvoorbeeld zeker of u het optimale uit uw transfer pricing systeem haalt of dat uw transfer pricing systeem voldoet aan de management- en fiscale criteria?

Juni 1998, drs. H.B.A. Steens RC MCM - executive consultant van Moret Ernst & Young Management Consultants

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Thijs Lenders
Zou u mij meer over dergelijke onderwerpen kunnen toesturen via E-mail
Rolf Geling
Op welke manier kan ik in het bezit komen van het volgende onderzoeksverslag:
Moret Ernst & Young Management Consultants, "FIND! The Best - Resultaten Benchmarkonderzoek in de industrie", februari 1998?
Dick Pol
Het stuk heeft een goed overzichtelijke indeling en is helder geschreven.
Het stuk is voor mij aanleiding om het boek aan te schaffen
Marko Verwegen
Wanneer u in het bezit bent van meer literatuur over het onderwerp TRANSFERPRICING zou ik dat graag van u vernemen. Vooral de transacties met gelieerde buitenlandse dochterondernemingen vallen binnen mijn interesses. De vragen waar moet een transferprijs aan voldoen wil hij voplstaan in Nederland, Duitsland, Frankrijk en Belgie ? En hoe ziet een functionele beschrijving eruit vind ik zeer interessant i.v.m. mijn scriptie.
Wanneer u iets weet, zou ik graag van uw zijde iets vernemen.

Marko
d.kuipers
kunt u mij ook vertellen wat het gevaar is van doelcongruentie

Meer over Financieel management