Stel je voor: een jonge professional, net afgestudeerd, vol ambitie en energie. Ze werkt hard, haalt targets, krijgt complimenten. Maar na een jaar voelt ze zich leeg, uitgeput en onzeker. Niet omdat ze faalt, maar juist omdat ze steeds moet presteren, altijd ‘meer’ moet leveren. Dit is geen uitzondering, maar de realiteit voor velen in onze samenleving. De prijs die we betalen voor onze eenzijdige focus op succes is hoog – en vaak onzichtbaar.

De schaduwzijde van succes

Onze maatschappij viert prestaties: hoge cijfers, snelle promoties, zichtbare resultaten. Maar wat gebeurt er als succes de enige maatstaf wordt? Recente wetenschappelijke literatuur laat zien dat een prestatiegerichte cultuur niet alleen leidt tot meer stress, burn-out en mentale problemen, maar ook tot een afname van samenwerking, creativiteit en welzijn. In de academische wereld bijvoorbeeld, ondermijnt de voortdurende competitie de samenwerking en het collectieve leervermogen, wat uiteindelijk de kwaliteit van kennis en het welzijn van onderzoekers schaadt.

Ook in het onderwijs en op de werkvloer zien we dat prestatiedruk samenhangt met meer angst, depressie en een lager gevoel van eigenwaarde. Jongeren en professionals raken verstrikt in sociale vergelijkingen en de angst om niet te voldoen, wat hun mentale gezondheid ondermijnt. De focus op individuele prestaties en korte termijn succes versterkt bovendien egoïsme en ondermijnt het sociale weefsel van organisaties en de samenleving als geheel.

Succes of falen? Dat weet je pas later

Wat vaak vergeten wordt in het debat over succes en falen, is dat je pas later kunt weten of een gebeurtenis daadwerkelijk een succes of een mislukking was. Wat op het eerste gezicht voelt als een enorme tegenslag, kan achteraf juist een bron van groei, nieuwe kansen of zelfs onverwacht geluk blijken te zijn.

Ik heb dit zelf meerdere keren ervaren. Zo was ik in 2008 kapot van het feit dat ik afviel voor de Olympische Spelen in Beijing. Op dat moment voelde het als een persoonlijk falen, een enorme teleurstelling na jaren van keihard trainen. Maar achteraf gezien heeft deze ervaring mijn leven en carrière juist verrijkt. Als supporter in China had ik de tijd van mijn leven met mijn familie, en ik ben ervan overtuigd dat deze tegenslag mij uiteindelijk gevormd heeft tot de aanvoerder die ik vier jaar later in Londen mocht zijn. Zonder die teleurstelling was ik misschien nooit zo gegroeid, zowel als sporter als mens.

Een recenter voorbeeld: afgelopen zomer verloor ik twee belangrijke zakelijke pitches, waaronder een bij Ajax. Opnieuw voelde het als een nederlaag. Maar doordat mijn agenda ineens ruimte kreeg, besloot ik die tijd te benutten om een boek te schrijven over de Magie van florerende teams. Dat boek was er nooit gekomen als ik die pitches had gewonnen, want dan was ik – net als veel ondernemers en leiders – te druk geweest met de waan van de dag. Wat eerst een verlies leek, bleek achteraf een kans.

De kracht van floreren

Wetenschappelijk onderzoek naar ‘flourishing’ – het breed welbevinden van mensen – laat zien dat mensen die floreren niet alleen gelukkiger zijn, maar ook productiever, creatiever en socialer. Floreren omvat meer dan succes: het gaat om zingeving, verbondenheid, karakter, gezondheid en geluk. Mensen die zich richten op het goede doen voor zichzelf én anderen, ervaren minder angst en depressie, en meer levensvreugde en verbondenheid.

Organisaties die welzijn centraal stellen, presteren uiteindelijk beter. Niet door harder te rennen, maar door ruimte te geven aan groei, samenwerking en persoonlijke ontwikkeling. Het is tijd om succes niet langer te meten in cijfers en prestaties alleen, maar in de mate waarin mensen en teams floreren.

Van presteren naar floreren: wat nu?

De belangrijkste les uit recente wetenschap én uit mijn eigen ervaringen: eenzijdige prestatiedruk is schadelijk, voor individu én samenleving. Door te investeren in floreren – aandacht voor welzijn, zingeving, verbondenheid en groei – creëren we een gezondere, productievere en meer rechtvaardige maatschappij.

Wat kun je morgen anders doen?

 Durf het gesprek aan te gaan over wat écht telt. Beloon niet alleen prestaties, maar ook samenwerking, groei en welzijn. Maak ruimte voor kwetsbaarheid en zingeving. En onthoud: wat vandaag als falen voelt, kan morgen de basis zijn voor je grootste succes.

Zo bouwen we samen aan een samenleving waarin je kan floreren – niet ondanks, maar dankzij elkaar.