Ondernemers op het Foodcenter Amsterdam (FCA) in Amsterdam-West spannen een kort geding aan tegen de gemeente en projectontwikkelaar Marktkwartier. De aanleiding is het besluit van de gemeente om stilzwijgend alle gemeentelijke grond op het bedrijventerrein over te dragen aan Marktkwartier, waarmee de ondernemers buitenspel worden gezet. Zij vrezen dat dit leidt tot verdringing voor woningen, zonder dat er nog rekening wordt gehouden met hun belangen of het belang van de voedselvoorziening van de stad.

FCA is het grootste bedrijventerrein van Amsterdam, waar dagelijks duizenden horecazaken en supermarkten hun producten ophalen. Sinds 2013 werkt de gemeente samen met Marktkwartier, een combinatie van Ballast Nedam en VolkerWessels, aan plannen om 1700 woningen te bouwen op een deel van het terrein. De ondernemers stemden daar destijds mee in, op voorwaarde dat zij nieuwe bedrijfsruimtes zouden krijgen. Die zijn er echter nooit gekomen.

De ondernemers stellen dat Marktkwartier zich niet houdt aan de gemaakte afspraken uit 2019, terwijl de ontwikkelaar juist beweert dat deze bindend zijn. Het overleg liep vast en werd in 2023 stopgezet. Inmiddels heeft de gemeente eenzijdig de grond overgedragen, waarmee Marktkwartier de volledige zeggenschap krijgt over voorwaarden, prijzen en selectie van ondernemers. Volgens FCA-leider Van As is dit juridisch onrechtmatig, omdat ondernemers erfpachtovereenkomsten met de gemeente hebben die niet zomaar kunnen worden overgedragen aan een commerciële partij.

Provocatie

De ondernemers zien het besluit van het college als een provocatie en bewuste uitlokking van een juridische procedure. Hun eerdere bezwaren en sommaties zijn door de gemeente genegeerd. Ondertussen blijft het terrein achter in ontwikkeling, terwijl ondernemers al jaren wachten op nieuwbouw en investeringen uitstellen. Door de onzekerheid en het gebrek aan communicatie ontstaat verpaupering, en vertrekken sommige bedrijven.

De gemeente verdedigt zich met de overeenkomst uit 2013, waarin is vastgelegd dat alleen Marktkwartier of door hen aangewezen partijen grond kunnen verwerven. Ondernemers wijzen op veranderde wetgeving sinds het Didam-arrest, die openbaarheid en gelijke kansen voor gronduitgifte eist. Ze pleiten voor een splitsing van het project: woningen onder Wonen, het bedrijventerrein onder Economische Zaken, en een nieuwe aanbesteding voor herontwikkeling.

De toekomst van het Foodcenter Amsterdam is nu uiterst onzeker. Volgens de ondernemers heeft projectontwikkelaar Marktkwartier nog geen inhoudelijke gesprekken gevoerd met de bedrijven die op de overige delen van het terrein zouden worden gehuisvest. De samenwerking met de Vereniging Herstructurering, die juist tot versnelling moest leiden, heeft volgens hen geleid tot een stilstand van het proces.

Stadslogistiek en voedselvoorziening

Ondertussen ontbreekt het binnen het Amsterdamse college aan eenduidig beleid over stadslogistiek en voedselvoorziening. Waar economiewethouder Mbarki nog in gesprek bleef met de ondernemers, hield (inmiddels voormalig) woonwethouder Dantzig zijn deur gesloten. Het overleg met bewoners en bedrijven ligt al jaren stil. Volgens de ondernemers speelt het college verdeeldheid bewust uit en schuift het de verantwoordelijkheid af op de ruziënde marktpartijen, terwijl er bindende afspraken zijn gemaakt over een integrale herontwikkeling.

Als het Foodcenter verdwijnt zonder herontwikkeling, komen er ook geen woningen, stellen de ondernemers. Dan verliest iedereen. Volgens Van Dantzig zou het Marktkwartier individuele ondernemers benaderen met een aanbod voor herhuisvesting. Ondernemers ervaren dit als druk: het collectief overleg is mislukt, en nu worden zij afzonderlijk onder druk gezet. Sommige ondernemers zijn inmiddels al uitgesloten van hervestiging omdat ze zogenaamd niet meer onder de oorspronkelijke overeenkomst vallen.

Wijgert van As noemt de houding van de gemeente beschamend. Hij bekritiseert het feit dat het college zonder wederhoor de lijn van de projectontwikkelaars volgt. Volgens Van As heeft de gemeente ook een verantwoordelijkheid tegenover de bedrijven die Amsterdam dagelijks van voedsel voorzien. Met het kort geding willen de ondernemers afdwingen dat de gemeente haar grondbeleid herziet en zij niet verder worden gemarginaliseerd in een cruciaal distributiegebied voor de stad.

Walther Ploos van Amstel.

Lees ook: Amsterdams college trekt stekker uit toekomstplannen Foodcenter

Lees ook: Aanpak Foodcenter laat zien dat gemeente Amsterdam geen voedselvisie heeft