De 2 essentiële vragen wanneer coaching teveel aan de oppervlakte blijft

Het is niet zo moeilijk om open deuren in te trappen over een onderwerp als coaching. In deze column wil ik je verse inspiratie geven voor de onwenselijke situatie waarin coaching voor jezelf of voor één van je mensen niet goed uitpakte.

Specifiek voor het geval waarin de conclusie is: 'Het ging niet diep genoeg!'

Waarom kan diepgang in coaching ontbreken?

Voor ManagementSite ga ik ervan uit dat coaching vooral in professionele situaties plaatsvindt. Je wordt zelf gecoacht op de werkvloer, of je besteedt een aantal collega's uit aan een professionele prater of gedragsveranderaar uit de grote 'providerboog' die op één of andere manier je organisatie is binnengewandeld.

Vergeleken met psychotherapie of psychologische behandelingen zal deze coaching in de regel wat meer gericht zijn op de professionele situatie en relatief minder aandacht besteden aan het persoonlijke leven.

Dat wil echter niet zeggen dat het oppervlakkig moet blijven.

Waarom?

1. Ook in de professionele context spelen patronen en automatismen een rol die letterlijk dieper zitten dan logisch denken en redeneren;
2. Hoe meer fundamenteel het bereik van coaching is, hoe meer fundamenteel en duurzaam het resultaat kan zijn.

Ik zal beide stellingen onderbouwen.

1. Onvoldoende toegang tot het gevoelsniveau

Misschien denk je dat professionele coaching of zakelijke coaching vooral niet te therapeutisch moet zijn. Dat kan zeker kloppen, in die zin dat er niet in het verleden hoeft te worden gegraven en dat de focus ligt op gedragsverandering en grotere effectiviteit.

Niet alle problemen en blokkades zijn echter bewust stuurbaar.

In een Freudiaanse beeldspraak zeggen we dan: 'Het grootste gedeelte van de ijsberg zit onder water'. Of in een brein-metafoor met soortgelijke strekking: juist de diepere gevoelslagen en meer of minder subtiele traumasporen wortelen in de (letterlijk) diepere brein-structuren. Die diepere structuren zijn niet verbaal van aard en zijn dus niet makkelijk te raken in gesprekken of met louter mentale en gedragsmatige technieken.

VOORBEELD
Richard had geleidelijk carrière gemaakt binnen het nutsbedrijf waar hij een hogere managementfunctie bekleedde. Na jarenlang stabiel en goed functioneren was hij toe aan een nieuwe stap: intern promoveerde hij tot directieniveau. De power en het initiatief die hij altijd had tentoongespreid waren op deze directiepost echter ver te zoeken: Richard gedroeg zich initiatiefloos, durfde maar moeilijk voor zijn beslissingen te staan en was geen schim van de leidinggevende die hij geweest was. Gedragsinterventies en  leiderschapstrainingen brachten weinig verschil, en intussen ontwikkelde hij ook ondefinieerbare gezondheidsklachten.

Pas toen hij zich liet coachen door een coach die hem ook in contact met zijn lijfelijke gevoelens bracht, bleek dat hij ontzettend uit balans was geraakt op het emotionele vlak sinds zijn eigen kinderen de leeftijd bereikten waarin hij vroeger zijn vader door ziekte verloor. Toen hij zich hiervan bewust werd en met zijn gevoelens in contact kon treden, kreeg hij ook zichzelf met de bijbehorende uitstraling en vermogens weer geleidelijk aan terug.

In het bovenstaande praktijkvoorbeeld hebben we met een totaal andere situatie te maken dan waarvoor de coaching werd ingezet. Ons gevoelsleven maakt echter niet altijd verschil tussen persoonlijk en zakelijk (en ook niet tussen 'vroeger' en 'nu').

2. Onvoldoende toegang tot de relevante bewustzijnsgebieden

Je persoonlijke ontwikkeling kan ook diepgang missen omdat de meest fundamentele laag in jou niet voldoende wordt geraakt. Juist voor mensen met een bovenmatige intelligentie, sensitiviteit of bewustzijnsontwikkeling zijn de bekende werkwijzen en modellen niet altijd bevredigend.

De vraag is dus: hoeveel bereik hebben de coach en de coachingsaanpak?

Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je in coaching vooral oplossingsgericht te werk gaat (gesteund door heldere mentale processen en concrete gedragsoefeningen), terwijl je eigenlijk aanloopt tegen een zoektocht naar bezieling en betekenisgeving. De coachingsgesprekken zijn dan niet op de meest relevante bewustzijnslaag afgestemd en missen het totaalplaatje.

1. Raakt de coaching mijn emotionele laag voldoende?
2. Houden we ons bezig met de bewustzijnslaag waar voor mij het brandpunt zit?

Checklist: heb jij reden om wat dieper naar jezelf te gaan kijken?

Herken jij jezelf in het volgende (juist ook op de werkvloer)?

1. Je ervaart een kloof tussen je ratio en je gevoel (‘Ik wéét het wel, maar het voelt gewoon anders!’)
2. Je ervaart emotionele en lichamelijke spanningen die je verstandelijk niet kunt plaatsen (‘Ik weet ook niet waarom ik steeds die steen in mijn maag voel’).
3. Je staat altijd ‘aan’ en hebt een bepaalde alertheid in je systeem die er met goed fatsoen niet uit te krijgen is (‘Ik kom gewoon nooit tot rust’).
4. Je staat juist op een bepaalde manier ‘uit’ en komt op geen enkele manier tot bezieling en beweging.
5. Je merkt heftige reacties bij specifieke situaties en persoonlijke triggers waardoor je helderheid en scherpte verliest (‘Als ik zoiets merk schiet ik meteen heftig in de stress’).

Herken je één of meerdere van de bovengenoemde items?

Dan is het verstandig om je hier verder in te verdiepen. Meer hierover in De zeven pijlers van krachtige innerlijke ontwikkeling, een managementboek over trauma, leiderschap en ondernemerschap.