Coaching is geen Vak

Van de column “Coaching; een professie om erbij te doen?” van Rolph Pagano kreeg ik de kriebels. Zoals van de zwart/wit plaatjes en -beweringen die steeds als tegenstellingen fungeren. Coaching als Professie tegenover Coaching ‘erbij doen’; Arbeidsproductiviteit tegenover Persoonlijke Ontwikkeling; Interne versus Externe Coaches; Loyaliteit aan Opdrachtgever versus Loyaliteit aan Cliënt; Performance Coaching tegenover Personal Coaching; Werk tegenover Privé. Dat is mij te simpel.

En van de bewering dat “van ‘leidinggevenden’ verwacht wordt dat zij coaching er maar even bij doen” (in plaats van dingen ‘anders’ doen). Dat is veel te generaliserend gesteld, ook al ervaren veel managers dit wel zo.
En de bewering (uit het essay): “De ouderwetse Baas met zijn ondergeschikten is verdwenen, … werd Leidinggevende (… Manager) en verloor daarmee aan blote macht en verhevenheid.” Ook al zijn bazen zichzelf manager gaan noemen is er op veel plaatsen nog niets veranderd en ‘blote macht en verhevenheid’ tieren daar welig. Dat verklaart ook dat veel medewerkers vinden dat hun manager er, als coach, niets van bakt.
En toch zijn er vele managers die zelf regelmatig en met succes ‘coachen’.

Coaching is net zomin een vak apart als sport. Natuurlijk zijn er topcoaches, net zoals er topsporters zijn, die van hun talenten en kennis een professionele carrière hebben gemaakt. Die zijn vaak van een hoger niveau dan de ‘amateurs’. Ik ken evengoed ‘amateur-coaches’ die beter zijn dan menig beroepscoach.
Soms kun je ‘coaching’ uitstekend ‘erbij doen’ (dan niet als professie, professie betekent immers ‘beroep’). En je kunt er inderdaad ook je beroep van maken.

Coaching is geen ‘kunstje’, geen nieuw gereedschap voor ‘command & control’-bazen en niet iets dat je daarbij helpt. Coaching is een ‘hoe’, en veel minder een ‘wat’. Feitelijk is coachen vooral een attitude. En dat verklaart dus ook waarom veel moderne managers (‘amateurs’ die het ‘erbij doen’) in hun dagelijkse werk soms zo steengoed coachen.

Door het betoog van Pagano heen loopt de tweedeling: ‘Performance Coaching’ tegenover ‘Personal Coaching’. Mijn bezwaar hiertegen is dat je deze twee zaken (de persoon en de prestatie) niet kunt, niet mag scheiden. Pagano stelt echter: “Bij het verhogen van de arbeidsproductiviteit (de Performance) past het natuurlijk niet om allerlei zaken ter tafel te brengen die niks met het werk te maken hebben.” Wie wordt hier het meest beledigd? De manager die zo denkt, de opdrachtgever die dit vindt, de coach die hier op ingaat, of de perso(o)n(en) die zo ‘gecoached’ gaan worden? Wat Pagano steeds ‘Performance Coaching’ noemt typeer ik als ‘Performance Management’ en dat is een heel andere tak van sport.
Coaching kent veel variaties en mogelijkheden en heeft verschillende gezichten. Pagano schiet echt te ver door in zijn tweedelingen.

Ten slotte over de door Pagano benoemde “Dilemma’s van Coaching”:

1) “Gaat Coaching over Arbeidsproductiviteit of Persoonlijke Ontwikkeling?”
Als het gaat over de balans tussen werk en privé, en tussen arbeidsprestatie en persoonlijk welbevinden, dan is ‘coaching’ juist de erkenning van de twee-eenheid daarvan.

2) “Een interne of een externe coach?”
Geen dilemma maar een afweging: De inzet van coaching, gerelateerd aan de vraagstelling, beschikbare mogelijkheden, voorkeuren van betrokkenen, beschikbaarheid van coaches etc., bepalen samen of het een interne of een externe coach wordt.

3) “Aan wie moet de coach loyaal zijn, de opdrachtgevende organisatie of de gecoachte cliënt?”
Hier ontbreekt de enige juiste keuze: die voor de principes en ethiek van coaching. Hierdoor mist dit ‘dilemma’ precies waar coachen werkelijk over gaat. Stelt u dezelfde vraag eens over de arts (met zijn eed)…

4) “Moet een coach advies geven of cliënt zichzelf laten adviseren?”
Het is aan de coach om de interventies te kiezen die tot inzicht en verandering leiden. Ja; vragen stellen. Ook: reflecties en adviezen geven. Zelfs opdrachten geven. Of juist niet. De coach bepaalt welke interventies worden ingezet, en wanneer. Dat is het voorrecht van de coach. Coaching is geen exacte wetenschap en zal dat ook nooit worden!

5) “Moet je vooraf meetbare resultaten afspreken?”
Geen coaching- maar een management-vraag. Coaching gaat vooral over het uit mensen naar boven halen van oorzaken van symptomen en met die ‘bronnen’ aan de slag gaan. De manager zal gefocused zijn op het wegwerken van de symptomen… Een manager is namelijk resultaatverantwoordelijk. Een coach is verantwoordelijk voor zijn optimale inspanning om duidelijkheid te creëren en energie tot aktie te laten leiden. Dit is een essentieel onderscheid dat de legitimiteit van de afweging ‘managen of coachen?’ bevestigt. Als je van een probleem nog geen duidelijkheid hebt over de achterliggende oorzaken, hoe kun je dan al vragen naar de concrete oplossing? Dat kan pas als de oorzaken duidelijk zijn. Natuurlijk heeft elk coachingtraject een doelstelling, maar dat is wat anders dan ‘elke kleur mag, als het maar zwart is’ resultaten.

Nee, coaching is geen vak; het is vooral een ‘competentie’.

Paul Jansen is HR&O Adviseur en -Coach.
Zie ook http://www.paul.jansen.net