Ajax maakte dezelfde fout als zijn sponsor

De malaise bij Ajax is een schoolvoorbeeld van de gevolgen van een slecht strategisch plan.

Het is de moeite waard het zo vaak aangehaalde beleidsplan 2006-2011 eens kritisch tegen het licht te houden vanuit de eisen die je aan een strategisch plan mag stellen. Wat staat er nu werkelijk in? Vooral ambities, sportief en financieel. Maar een strategie is niet 'we willen de oorlog winnen' of varianten daarop. De vraag is nu juist: Hoe gaan we de oorlog winnen? En wat doen we anders of beter dan de concurrentie die immers ook de oorlog wil winnen? Dat staat er niet in.

In plaats daarvan gemeenplaatsen over hoe een club gerund moet worden, hoe supporters als klant worden behandeld en dergelijke. Strategische keuzes worden er niet gemaakt. Je kunt het voor 90% zo op pakweg Anderlecht of Feyenoord plakken.More...

In het geval van Ajax is het de vraag welke strategische positie de club voor zichzelf ziet. Waarin is Ajax sterker dan de concurrentie? Het antwoord is simpel: de jeugdopleiding levert fantastische spelers op die bovendien geschoold zijn in aanvallend voetbal. Dat is de strategische sterkte die Ajax moet uitbuiten. De zwakte van Ajax is eveneens evident: een kleine thuismarkt vergeleken met andere grote clubs in Europa en daardoor een beperkt budget.

Dus wat zou Ajax moeten doen: Alles inzetten op het rendement van de jeugdopleiding. Dat rendement is hoe dan ook: een groep spelers van 18-23 jaar die de vergelijking met de jeugd van elke club in Europa moeten kunnen doorstaan en die goed genoeg zijn om op het hoogste podium te acteren en tegen de wereldsterren hun talent te bewijzen. Spelers uit eigen kweek die het publiek achter zich weten. En die af en toe verrassend ver kunnen komen in de Champion's League. En secundair, afhankelijk ook van de ontwikkelingen in de transferregels, af en toe een mooie afkoopsom voor naar Europese topclubs vertrekkende spelers. Noodzaak voor grote budgetten is in deze strategie beperkt en deze gaan vooral op aan de stijgende salarissen van eigen kweek in het eerste van Ajax, een goede trainer en af en toe een gerichte aankoop om een zwakte op te vullen of routine toe te voegen.

Zo wordt de club een magneet voor talent uit Nederland en uit de wereld en is het in de toekomst in staat een nog hoger rendement uit zijn jeugdopleiding te laten zien. Een positieve spiraal op basis van de beste jeugdopleiding van de wereld kan resultaat opleveren, ook anno 2011.

In plaats daarvan heeft Ajax eigen talenten veel te vroeg weg laten gaan (Rafael van der Vaart, Nigel de Jong, Ryan Babel) en er een onafzienbare reeks matige buitenlanders voor teruggehaald die op geen enkel krediet bij het Amsterdamse publiek konden rekenen en de eigen kweek in de weg zaten. In plaats van gestaag te bouwen heeft de druk om Champion's League te spelen voor een grillige prestatiecurve gezorgd zonder enig aansprekend succes. In plaats van voortdurend bezig te zijn met het verbeteren van scouting, opleiding, begeleiding en cohesie in de club is er voortdurend druk uitgeoefend op het eerste elftal, de trainer en ontluikende en dus nog onevenwichtig presterende talenten.

De conclusie moet zijn dat Ajax' strategie onder de maat was. Geen wonder dat op zich bekwame mensen als Van Gaal, Van Geel, Adriaanse, Koeman, Blind, Ten Cate, Beenhakker en anderen er als technisch directeur of trainer niets van hebben kunnen maken.

Eigenlijk doet het denken aan de veelgewraakte eerste strategie van Rijkman Groenink die ook vooral bestond uit ambitieuze doelstellingen zonder er bij te vertellen hoe de oorlog gewonnen zou kunnen worden. Zo bar als het is afgelopen met ABN AMRO, dat zal Ajax dankzij de beschermingsconstructies wel bespaard blijven. Hopelijk kan een frisse start worden gemaakt. Met om te beginnen een degelijk strategisch plan. Ik wed dat Johan Cruyff dat al in zijn hoofd heeft.