-Kunstmatige intelligentie, natuurlijke domheid- 

Ik hoorde het laatst weer. Serieus, alsof iemand een uitspraak van Einstein citeerde. We zijn gestopt met nadenken. 

We produceren tegenwoordig zoveel dat we nauwelijks nog weten wat we eigenlijk gemaakt hebben. Rapporten, teksten, plannen, allemaal keurig gegenereerd, perfect geformuleerd en volkomen betekenisloos. We gebruiken AI om te creëren, maar zijn vergeten om te begrijpen. 

Het lijkt wel of sommige leiders niet meer in gesprek zijn met hun medewerkers, maar met collega ChatGPT. Alsof die alles beter weet. En eerlijk is eerlijk, soms lijkt dat ook even zo. AI is snel, beleefd, altijd beschikbaar en vraagt nooit om loonsverhoging. Ideaal toch? 

Totdat je weer zo’n AI-moment hebt. 

Laatst presenteerde iemand een strategisch document vol indrukwekkende taal. Alles klopte, de zinnen liepen soepel, de grafieken zagen er strak uit. Maar toen ik vroeg: “Interessant, waar komt deze conclusie vandaan?” kwam het antwoord: “Dat stond in ChatGPT.” Punt. 

De bron was heilig. De waarheid stond zwart op wit, of beter gezegd op het scherm van ChatGPT. 

Dat was zo’n moment waarop ik dacht: AI AI AI… waar zijn we mee bezig? 

Begrijp me goed, ik ben een van de eersten die AI een grote rol toekent. Ik gebruik het dagelijks. Maar als we in organisaties niet leren kritisch te kijken naar wat AI ons voorschotelt, dan wordt het jouw AI-woord tegen het mijne. En dan is de mens slechts toeschouwer van zijn eigen domheid. 

Neuropsycholoog Erik Scherder zei het in Nieuwsuur nog treffend: AI kan leiden tot afnemende intelligentie. Niet omdat het systeem dom is, maar omdat wij ons brein niet meer uitdagen. En precies dat is wat ons brein nodig heeft om te groeien. 

Het ironische is dat AI juist die uitdaging kan faciliteren, als je het goed inzet. 
Gebruik het om te leren, te onderzoeken, om beter te redeneren. Niet om te stoppen met denken, maar om beter te denken. 

Daarom vind ik het ook zo jammer dat AI in het onderwijs nog vaak wordt geweerd. Alsof het een bedreiging is. “Thuis of in de kluis,” hoor je dan. Maar als er ergens geleerd moet worden om kritisch met AI om te gaan, dan is het juist daar. Niet door het te verbannen, maar door het te begrijpen. 

Het is bijna ironisch, in de BV Nederland praten we over AI-strategieën, AI-roadmaps en AI-governance, terwijl op scholen nog wordt gediscussieerd of leerlingen wel met AI mogen werken. 

Wat mij betreft moeten we het AI-moment ombuigen naar een aha-moment. 
Een moment waarop we technologie niet zien als eindstation van ons denken, maar als startpunt van onze verbeelding. Een moment waarop leiders weer het gesprek aangaan met hun mensen, niet met hun model. Een moment waarop we leren betere vragen te stellen in plaats van blind antwoorden te kopiëren. 

AI kan ongelofelijk veel. Maar het kan niet twijfelen. Het kan niet relativeren. En het kan zeker niet lachen om zijn eigen fouten. Dat kunnen alleen wij. 

Dus de volgende keer dat iemand zegt: “Ja maar ChatGPT zei…”, hoop ik dat er iemand naast zit die zegt: “Mooi, maar wat vind jij?” 

Want pas als we dat gesprek weer voeren, wordt kunstmatige intelligentie iets dat ons menselijker maakt, niet dommer.