Zilverpolder

Op 15 maart jl. is de roman Zilverpolder verschenen. De roman is geïnspireerd door de zogenaamde Ceteco-affaire, waarin het provinciebestuur van Zuid-Holland in het geheim besloot te gaan bankieren. Dit besluit bleek achteraf ondemocratisch, ongrondwettig en daarmee onrechtmatig te zijn. In deze affaire bleek onder meer hoe ondoordacht, op onderdelen zelfs tegenstrijdig en daarmee hoe chaotisch, de administratieve organisatie van de provincie was geregeld. En dat gebeurde mede op advies en met instemming van de externe accountant, waardoor achteraf deze affaire Enron-achtige trekjes is gaan vertonen.
Dat ook financiële zakenrelaties van de provincie niet geschuwd hebben om de Enron als voorbeeld te gebruiken, blijkt uit het artikel in FEM van 6 april jl. ‘Enron-praktijken bij Ceteco en ING’, waardoor ‘Ook Zuid-Holland zich liet foppen’.

De auteur van de roman heeft een denkbeeldige provincie in het leven geroepen die een soortgelijk bankiersbesluit neemt en die op vrijwel dezelfde wijze een affaire laat ontstaan.
De auteur, Karel Baarspul, was ten tijde van het bankieren de treasurer bij de provincie Zuid-Holland. Hij schetst in de roman een kleurrijk en treffend beeld hoe een zwakke overheidsorganisatie in de praktijk functioneert. Hij laat zien hoe besluitvorming binnen de provincie plaatsvindt en op welke wijze politici omgaan met hun verantwoordelijkheden. Het boek laat tevens zien hoe communicatie in en door een organisatie in crisis juist niet moet. De roman geeft daarnaast een onthutsende kijk op een falende administratieve organisatie en hoe professionele financiële instellingen daar perfect op weten in te spelen.
Een keur aan banken en geldmakelaars trekt aan de lezer voorbij, waarbij Baarspul duidelijk heeft geput uit zijn jarenlange ervaring en kennis als treasurer. Vermeldenswaard is nog dat Baarspul in 1999 namens de provincie aanwezig is geweest bij vrijwel alle besprekingen rond de surseance van Ceteco, waardoor in het boek de sterke zenuwbanen met de werkelijkheid nog boeiender zijn geworden.
Dat deze sterke zenuwbanen sommigen zenuwachtig maken, blijkt uit het feit dat het ministerie van Financiën op 20 maart jl. een open ingezonden brief in de Telegraaf liet opnemen waarin uitdrukkelijk gezegd werd dat de roman toch echt fictie is. Bovendien eiste onlangs de Indover-bank te Amsterdam in een kort geding dat het boek zelfs uit de handel zou moeten worden genomen, omdat zij meende zich te herkennen in een opgevoerde bank die gelden wit waste voor ex-president Suharto.
De roman Zilverpolder is daarom méér dan zo maar een roman, omdat er lessen uit getrokken kunnen worden. Lessen over de administratieve organisatie, over de inrichting en werking van het openbaar bestuur, over het al maar weer toedekken van feiten en verantwoordelijkheden in het veelgeprezen poldermodel en over het functioneren van professionele financiële instellingen.

Daarom behoort deze roman eigenlijk een verplicht leerboek te zijn voor iedereen die zich verdiept in overheidsmanagement, juist daar waar de overheid zich ook begeeft op het terrein van het willen zijn van ondernemer. De roman hoort ook thuis op de plank van financiële instellingen, omdat het een waarschuwing geeft aan allen die in die wereld functioneren. En het hoort op het bureau te liggen van journalisten, die de komende tijd, wellicht in samenwerking met de auteur, die ‘sterke zenuwbanen met de werkelijkheid’ maar eens moeten uitzoeken en er verder over moeten publiceren.

Johan Veeninga

Zilverpolder door Karel Baarspul / uitgeverij AD. Donker / € 18,90