Verandering: de meeste mensen moeten er weinig van hebben. Is er hoop? Verandering – en dan met name gedragsverandering – is zowat het moeilijkste wat er is voor mensen. Iedereen kent de verhalen over longkankerpatiënten die, in afwachting van een operatie, zodra ze de kans krijgen, naar buiten snellen om een sigaretje te roken.

Uit onderzoek blijkt keer op keer dat 90 procent van de mensen die een bypassoperatie hebben gehad hun levensstijl niet veranderen – ook al weet men dat dit noodzakelijk is om te overleven. In de VS gaat 80 procent van het gezondheidszorgbudget op aan ziektes en aandoeningen die het gevolg zijn van ongezond gedrag: roken, drinken, overgewicht, stress en te weinig bewegen. Toch slagen mensen er niet in om dat gedrag aan te passen.

Als mensen al nauwelijks tot ander gedrag te bewegen zijn, is dat voor bedrijven nog moeilijker. Verandering is het grote nummer-1-item voor bedrijven. Harvard-professor John Kotter: ‘Voor bedrijven is de essentiële kwestie nooit strategie, structuur, cultuur of systemen. De kern van de zaak gaat altijd over het veranderen van het gedrag van mensen.’

Over verandering doen nogal wat volkswijsheden de ronde. Bijvoorbeeld dat een flinke crisis mensen ertoe aanzet om te veranderen. Als dat waar was, zouden hartpatiënten massaal hun gedrag aanpassen na hun bypassoperatie. Een andere mythe is dat angst mensen ertoe aanzet om te veranderen. In werkelijkheid leidt angst er echter juist vaak eerder toe dat mensen dingen gaan ontkennen. De angst voor vreselijke ziektes doet de roker snel een sigaretje opsteken. Angst leidt tot ontkenning.

Een inspirerende, positieve visie van een mogelijke toekomst – vreugde – blijkt mensen veel meer te motiveren tot gedragsverandering dan angst. Nog zo’n mythe is dat feitelijke informatie mensen tot verandering motiveert. Zo rationeel zijn we echter niet: een appèl op onze emoties werkt veel beter dan een appèl op de ratio. Evenmin is het zo dat kleine, geleidelijke veranderingen makkelijker zijn dan grote, radicale veranderingen. Juist heftige veranderingen zijn vaak makkelijker omdat ze sneller tastbare resultaten opleveren. En zien is geloven.

Kotter: ‘Kortetermijnzeges geven vertrouwen in de veranderingsinspanning, bieden de harde werkers een emotionele beloning, snoeren de critici de mond en creëren momentum. Zonder voldoende quick wins die zichtbaar, ondubbelzinnig en betekenisvol zijn voor mensen, lopen veranderingsinitiatieven onherroepelijk in de soep.’

(bron en meer op: KLUWER MANAGEMENT)