De Stilte van de Citadel

Het hoogste bouwsel van (laat) middeleeuwse steden over de hele wereld is de citadel; het meest verdedigbare punt dat het langst stand kon houden. In vrediger tijden werd de citadel als kerk of als feestzaal gebruikt. Maar zodra de vijand naderde, haastten de Koninklijke familie, generaals en de hoge geestelijken zich zonder omhaal naar de enige ingang van het interne bolwerk. De versterkte deuren gingen dicht en geen van de notabelen liet zich meer zien totdat het gevaar was geweken. Menig burger of garnizoensoldaat zal angstig naar de gesloten poorten van ‘zijn’ citadel hebben opgekeken, terwijl de vijand buiten stelling nam. Waar zijn hun aanvoerders, juist nu ze hen het hardst nodig hebben? Gedurende de bange dagen van het beleg zien zij postduiven van en naar de citadel vliegen. Ook komen gestresste ordonnansen op snelle paarden de vesting bezoeken. Deze boodschappers hebben duidelijke instructies om geen woord met de ‘buitenvechters’ te wisselen en galopperen stug door naar de citadel. Er is een hoop gaande daarbinnen. Maar wat? En waarom horen we helemaal niets? Wachten, hopen en maar doorvechten lijken de enige opties. Voor dergelijke situaties kent de geschiedenis vele gevallen waarin uitgerekend de beste soldaten van de stadstaat deserteerden of volledig de moed verloren. En het was niet eens zozeer de druk van de vijand die deze strijders de das omdeed. Een groot deel van hun leven geloofden zij in - en vochten voor - hun leiders. Deze gedesillusioneerde ongelukkigen werden simpelweg het hardst geraakt door de stilte van de Citadel.

In moderne tijden is de Citadel vaak nog steeds het hoogste of meest onbereikbare punt van een groot, ‘corporate’ gebouw. De ruimte wordt normaliter als vergaderzaal of voor speciale gelegenheden gebruikt. Maar nu is hij als crisiscentrum ingericht. De zaal krijgt zijn citadelfunctie wanneer de paniek toeslaat omdat de vijandige overname te dichtbij komt en/of het aandelenvermogen plotseling met alarmerende snelheid verdampt. Vanaf dat moment zijn de directeuren, bestuursleden en praktisch alle andere hoogst beschaalden, van de ene dag op de andere volledig onbereikbaar. De gsm’s staan uit, de mailboxen blijven onbeantwoord en de volle ‘business-as-usual’ agenda wordt rücksichtslos schoongeveegd. En ook voor deze moderne notabelen beperkt de hele wereld zich vanaf nu, tot wat zich binnen de muren van de citadel afspeelt. Enkele dagen hiervoor werden de meeste privé-secretaressen en stafmedewerkers buitengesloten. Al hebben ze dat niet altijd direct door. Aan het begin van het ‘beleg’ houden ze daarom hun professionele front nog hoog naar de buitenwereld. “Dhr. …. is momenteel in vergadering. Waar gaat het over? Kan ik u misschien ergens mee helpen?” Maar na een week of twee naar de gesloten poorten van de citadel te hebben gestaard, geven ze zelfs aan vreemden toe dat ze al in tijden niet meer echt met hun eigen baas hebben gesproken. De emotie in hun stem spreekt vaak boekdelen. Zoals zo velen dachten ze aanvankelijk dat ze binnen de muren van de citadel zaten. Maar zelfs de catering wordt plotseling extern geregeld.

Inmiddels, in de geïmproviseerde vergadertroonzaal, het hart van de citadel, laten weinigen zich van hun beste kant zien. De schuldvraag hangt als een zwaard van Damocles boven de tafel en de aanwezigen spenderen meer tijd en energie dan ooit tevoren met het schoonvegen van hun eigen straatje. Verdachtmakingen in de vorm van vragen, vliegen in verscheidene variaties van subtiliteit over en weer. De eerste die een fout toegeeft of een aanval niet onmiddellijk pareert, kan het ergste verwachten. Gebeurtenissen en beslissingen uit het verleden en - bovenal - cijfers worden in steeds weer nieuwe combinaties onder het mom van situatieoverzichten aan elkaar gepresenteerd. Hiertoe krijgen de toch al overwerkte medewerkers buiten een lawine aan cijferverzoeken te verwerken. Hoewel er al snel kampen en klieken ontstaan, bestaat er weinig twijfel dat een ieder voor zichzelf bezig is. Kennis wordt macht; informatie wordt voor elkaar achtergehouden of vervormd. En bijna alles wat de citadel binnenkomt wordt prompt bestempeld als vertrouwelijke informatie. Essentiële beslissingen kunnen onder deze omstandigheden onmogelijk genomen worden. Wie kan zich immers juist nu een potentiële fout veroorloven? Steeds meer wordt de wereld binnen de citadel de realiteit en neemt het belang van wat er zich buiten afspeelt af. Ook de leiders die zich altijd het lot van het bedrijf en de medewerkers aantrokken, vallen hier aan ten prooi. Al dagen zouden ze het liefst naar buiten willen rennen om hun mensen te leiden en te motiveren. Maar in de wereld van de citadel lijkt het welzijn van de medewerkers steeds meer een onderwerp dat uitsluitend wordt gebezigd wanneer het de persoonlijke agenda ten goede komt. De paar aanwezigen die hun mensen zelfs in deze tijden nog echt aan het hart gaan, worden daarom extra gewantrouwd of simpelweg weggehoond. Daarnaast neemt bij iedereen de angst toe om de zaal te verlaten, al is het maar voor even. Er is al zoveel ‘blame-storming’ de revue gepasseerd dat een ieder bang is dat eenmaal buiten, de deuren zich voorgoed achter hem/haar zullen sluiten. Bovendien kunnen tijdens zijn of haar afwezigheid plotseling toch beslissingen worden genomen. En daarom blijven de deuren dicht… En blijft het akelig stil vanuit de Citadel….

Arnold Blits