Ontwrichtende innovaties met nieuwe technologieën maken veel mogelijk, maar zijn tegelijkertijd een groot gevaar voor organisaties die op de oude voet doorgaan. Niet de slimste of sterkste soort overleeft, maar de soort die zich het best weet aan te passen.
Volgens sommige auteurs op deze site wordt de invloed van ontwrichtende innovaties schromelijk overdreven. Dat grote logge bedrijven aan het wankelen worden gebracht door de vele start-ups, berust op een mythe. Maar wie goed de gevolgen van de technologische ontwikkelingen inschat komt tot een geheel andere conclusie.
Ter illustratie de volgende voorbeelden.
Soorten die uitsterven
Ooit voorspelde de topman van IBM dat er wereldwijd misschien een markt is voor vijf computers. En in 1977 deed de Amerikaanse computerfabrikant Ken Olson daar nog een schepje bovenop. Volgens hem was er geen enkele reden waarom iemand thuis een computer zou willen hebben. Inmiddels weten we beter. Thuis is de typemachine al lang vervangen door een laptop, en berichten versturen doen we gewoon per email. Nu nog door een koperen kabel, maar straks hoofdzakelijk via glasvezel.
Met desastreuse gevolgen voor onze postsector. Deze krimpt met zo’n negen procent per jaar. In 2003 stonden er nog 42.000 postbodes op de loonlijst van onze nationale postmastodont. Anno 2016 zijn daar nog maar 5.500 van over. De soort wordt ernstig met uitsterven bedreigd. Als die trend doorzet, kennen onze kleinkinderen de postbode alleen nog uit de geschiedenisboekjes. Tegen die tijd is de postbode net zo zeldzaam geworden als de neushoorn op de Afrikaanse savanne!
Survival of the fittest
Wilt u weten hoe u als bedrijf in de 21e eeuw kunt overleven? Op welke wijze je het beste kunt aanpassen? Hoe je nieuwe technologieën op een effectieve manier kunt inzetten? Dan is het volgende boek verplichte kost: ‘Exponentiële organisaties’ van Yuri van Geest. In dit boek komt een geheel nieuwe generatie bedrijven aan bod, die als geen ander gebruik weten te maken van de technologische verworvenheden. Traditionele organisaties zijn van oudsher gericht op lineaire groei. In de twintigste eeuw kwam je daar nog goed mee weg, maar in het huidige tijdsgewricht wordt dat je ondergang. Wat je nodig hebt om te overleven is exponentiële groei.
Een hotelketen als het Sheraton ondervindt tegenwoordig aan den lijve wat het is als je vastgeklampt zit aan het lineaire gedachtengoed. Deze organisatie bevindt zich bij wijze van spreken nog in het stenen tijdperk. Om een nieuw hotel in de binnenstad van Amsterdam te realiseren, is deze hotelgroep al gauw vijf jaar kwijt. En de bouwkosten rijzen al snel de pan uit. Voordat de eerste spade in de grond gaat heeft men bij Airbnb al een ongekende groei doorgemaakt. Hier heeft men geen bouwvakkers en dure vergunningen nodig. Men maakt gewoon handig gebruik van een digitaal platform, waar vragers en aanbieders moeiteloos aan elkaar gekoppeld worden. Daar komt geen enkele steen of grote pot met geld aan te pas!
Ontwrichtende Innovaties: geen evolutie maar revolutie!
Om de ontwikkeling van de mens vorm te geven zijn duizenden jaren van evolutie nodig geweest. Voordat wij rechtop konden lopen, en het gereedschap uitvonden, ging er een heel tijdperk voorbij. Daarentegen gaan sommige technologische ontwikkelingen nu razendsnel. Vooral 3D-printing zal de komende jaren de wereld op zijn kop zetten. En dat is beslist geen hype. Nu al heeft één op de drie Duitse bedrijven ervaring met 3D-printen, en bestaat de Airbus 350 XWB uit meer dan duizend ge-3D-printe onderdelen. Tegenwoordig is men al in staat om met zo’n tweehonderd verschillende materialen te 3D-printen. Sommigen spreken zelfs over de belangrijkste vernieuwing sinds de uitvinding van de drukpers. De verwachting is dat over tien jaar iedereen thuis zijn eigen hardware-fabriek in de schuur heeft staan. Dat biedt ongekende mogelijkheden.
"Maar de ware revolutie is niet thuis 3D-printen, maar ons huis 3D-printen"
Dit was onlangs de kop boven een artikel in de Correspondent. De Chinezen lopen daarbij voorop. In Shanghai hoef je tegenwoordig niet lang meer te wachten voordat je huis wordt opgeleverd. In deze havenstad maakt men gebruik van een 3D-printer voor de bouw van huizen. Dat gaat in een recordtempo van tien huizen per dag, waarbij gebruik wordt gemaakt van gerecycled betonafval.
Volgens ingewijden zal de revolutie die ontketend wordt door 3D-printen verstrekkende gevolgen hebben. Zowel voor een aantal beroepsgroepen, als ook voor verschillende bedrijfstakken. Niet alleen de postbode wordt straks met uitsterven bedreigd, maar ook tal van andere beroepen en sectoren zullen als soort definitief van de aardbodem verdwijnen.
Nog steeds sceptisch over de grote invloed van ontwrichtende innovaties? Overtuigd van het feit dat het zo’n vaart niet zal lopen. Lees dan maar eens één van de onderstaande boeken of het artikel van Thalia Verkade.
Bronnen
Aslander, Martijn; Witteveen, Erwin, Nooit Af, Business Contact, Amsterdam.
Diamandis, Peter, Abundance, Free Press, New York.
Geest, Yuri van, Exponentiële organisaties, Business Contact, Amsterdam.
Verkade, Thalia, ‘De ware revolutie is niet thuis 3D-printen, maar ons huis 3D-printen’, De Correspondent.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Het probleem blijft: wat is nu precies disruptie? Wanneer noem jij een bedrijf ontwrichtend? En waar is het systematische onderzoek (dus niet: hier heb je nog vier voorbeelden) dat precies die definitie gebruikt en laat zien dat het aandeel van bedrijven dat op die manier werkt de afgelopen jaren enorm is gestegen ten opzichte van bedrijven die dat niet doen?
Op https://www.managementsite.nl/managementmythe-disruptive-innovation heb ik laten zien dat volgens de definitie van de bedenker van het idee van disruptive innovation het fenomeen erg weinig voorkomt. Ook zien we uit cijfers dat het aandeel van grote bedrijven als onderdeel van het Bruto Binnenlands Product alleen maar stijgt. Bedrijven als Airbnb en Uber zijn dus niet meer dan twee uitzonderingen op de regel. Ontwrichtende bedrijven zijn zeker niet de overheersende trend in de cijfers.
Natuurlijk kunnen allerlei goeroes boeken volschrijven met voorbeelden om de stemming er een beetje in te krijgen. Tsjongejonge, dat is me toch wat met die 3D-geprinte huizen in Shanghai. Maar....hoe zit het met het huizenprinten in Peking, Xian en HongKong? En in Amsterdam, Tilburg en op Schiermonnikhoog? New York, Washington, Dronten? Op dit moment blijft het bij 1 voorbeeld in Shanghai. Betekent 1 voorbeeld dat de huizenmarkt aan het ontwrichten is?
Het enige dat je zou kunnen zeggen over ontwrichting is dat het mogelijk in de toekomst een rol zou kunnen gaan spelen. Het zou kunnen dat we over 20 jaar massaal huizen printen. Maar dat is pure speculatie. En als je speculatie alleen maar onderbouwt met anecdotische bewijzen, doe je volgens mij aan stemmingmakerij.
Geef mij dan maar Philip Tetlock. Dat is een wetenschapper die jarenlang systematisch allerlei trendwatchers en goeroes vragen heeft laten beantwoorden over de toekomst. De uitkomst: het opgooien van een muntje blijkt een betere voorspeller van de toekomst dan welke goeroe dan ook. Saillant detail: goeroes die heel hard van de daken schreeuwen scoorden het slechtst van iedereen. Je leest er meer over in 'Future Babble' van Dan Gardner (https://www.bol.com/nl/p/future-babble/1001004011717286/).
Kortom: Ik ben benieuwd naar het systematische onderzoek waarmee je je stelling uit dit stuk kunt onderbouwen. Tot die tijd blijf ik bij de sceptici horen die vinden dat goeroes die roepen dat er disruptie en ontwrichting plaatsvindt, aan stemmingmakerij doen.
Natuurlijk blijft het koffiedik kijken als het om de gevolgen van technologische vernieuwingen gaat. Harde uitspraken over de toekomst kunnen nooit worden gedaan. Maar geloof jij dat bijvoorbeeld de truckers-romantiek straks nog zal bestaan? Ik niet! Afgelopen donderdag verscheen bijvoorbeeld de eerste zelf rijdende vrachtwagen op de openbare weg. Dat zal verstrekkende gevolgen hebben voor de gehele logistieke bedrijfstak. En wie zich niet wil aanpassen is ten dode opgeschreven.
Tot slot nog dit. Lees ook eens het volgende rapport:
'The Future of Employment' van de universiteit van Oxford. Dan krijg je pas een goede indruk welke 'soorten' zullen verdwijnen en welke blijven voortbestaan.