De ontwikkeling van leiderschap

Er zijn boeken vol geschreven over 'goed leiderschap', en velen hebben onderzocht welke kenmerken dé leider heeft. Die kenmerken zijn gevarieerd: de ideale leider zou eerst en vooral charismatisch moeten zijn, of juist empathisch en participatief. De leider als coach, als gids, of juist als dirigent. De leider die gedreven is, extravert, intelligent, ambitieus, of inspirerend. De leider die weet hoe macht werkt, en de goede dingen doet, et cetera.

2 belangrijke eigenschappen van goede leidinggevenden die ontwikkelbaar zijn:

De eerste is zelfreflectie: ken uzelf.
Het blijkt dat leidinggevenden vaak een totaal ander beeld van zichzelf hebben dan de medewerkers. Ze zien in de spiegel een superman of -woman. Zelfreflecterend vermogen is een basisvoorwaarde om als leidinggevende effectief te kunnen zijn. Want pas met het daaruit verkregen inzicht, kan een leidinggevende ook echt werken aan het gericht inzetten van leiderschapsstijlen of competenties. Dit vergt een open houding en het lef om medewerkers om feedback te durven vragen.

Een tweede kenmerk is consequent zijn.
Een leidinggevende die duidelijk is en zich vervolgens in overeenstemming met eerder gedane uitspraken gedraagt, is geloofwaardig en biedt houvast voor zijn of haar omgeving. Ook dit is, net als zelfreflectie, makkelijker gezegd dan gedaan. Maar als het de leidinggevende eenmaal lukt om af en toe eens in de spiegel te kijken en met rechte rug te doen wat hij of zij zegt, dan is dat veel belangrijker dan een beetje extraversie of intelligentie.

De geschiedenis
De geschiedschrijving staat bol van verhalen over leiders die op positieve of negatieve wijze de loop van de historie hebben beïnvloed. Leiderschap blijft ons fascineren. Waarom fungeren sommige leiders als bron van inspiratie voor hun achterban, terwijl anderen slechts demotiveren?

Leadership Theories: A 20th Century History

• 1900’s: the “great man” theories -- it’s an innate ability; who is born to lead?
• 1930’s: group theory -- how leadership emerges and develops in small groups.
• 1940’s-50’s: trait theory -- what universal traits are common to all leaders.
• 1950’s-60’s: behavior theory -- what key behavioral patterns result in leadership.
• 1960’s-70’s: contingency/situational -- establish which leadership behaviors succeeded in specific situations.
• 1980’s: excellence -- what interaction of traits, behaviors, key situations, and group facilitation allows people to lead organizations to excellence?
• 1990's: ???
• 2000: ..... (Vul in op onze reactie mogelijkheid)

Enerzijds werd de rol van leiders beschreven als het faciliteren van relaties binnen de groep; anderzijds als het zorgdragen voor goede taakuitvoering. Met andere woorden: men sprak over taak- en relatiegericht leiderschap. Een ander cruciaal aspect van leiderschap is het belang van het formuleren van een overkoepelende visie, die de activiteiten van het team of de afdeling integreert en die betekenis en richting aan het handelen van medewerkers geeft.

Geef visie
Voor medewerkers werkt visie als een kompas dat richting geeft en hen begeleidt in de dagelijkse keuzes die zij maken. Er gaat een enthousiasmerende werking van uit om deel uit te maken van een groter geheel en te werken aan een groter doel. Ook andere aspecten van leiderschap – zoals aandacht voor medewerkers en inspelen op omgevingseisen – zijn nodig om de uit de visie voortvloeiende doelen daadwerkelijk te bereiken. Maar de basis is het hebben en uitdragen van een aansprekende visie.

De rubriek ACTUEEL informeert u over recent verschenen artikelen in andere media. Bij elke bijdrage vermelden wij de oorspronkelijke bron. (samenvatting uit: Loopbaan door: Janka Stoker)