Wees lief voor ons tribale wezen

Columns

We zijn vergeten dat we tribale wezens zijn. Onze nieuwe religie is autonomie. De maatschappelijke druk om autonoom te zijn, maakt juist dat we vervreemden. De samenleving verliest tribale structuren en dat geeft een aantal venijnige symptomen. 

Jaren '50 / '60 wierpen we de ketenen van ons af. Zuilen, religie, kolonialisme, patriarchaat, segregatie zouden ons niet langer ketenen. We werden vrij en vooral autonoom. Dat bracht levensgeluk. Feminisme maakte dat we als vrouw niet meer leerden dat je ‘je echtgenoot moest ontvangen in een opgeruimd huis’. Onderwijs werd voor iedereen bereikbaar. Waarbij je je leraar uiteraard bij de voornaam noemde. Gepokt en gemazeld door twee wereldoorlogen, richten we bondgenootschappen zo in, dat we onfeilbaar werden. Slavernij werd verwerpelijk en hoewel sorry zeggen lastig bleek, kregen mensen een plek in de samenleving. We verbranden BH’s, schreven ons uit de kerk, gingen op assertiviteitscursus, verbraken de band met ouders als we onze jeugd te getroebleerd vonden en rolden jointjes. Ook binnen kantoormuren ontketenden we. We vervingen vaste werkplekken voor kantoortuinen en organiseerden ons in zwermen.

En daar staan we dan. Autonoom en ongeketend. 

Wat we vergeten is dat we ondanks eeuwen verlichting nog steeds tribale wezens zijn. Homo Sapiens. Homo Sapiens heeft een aantal kenmerken die we veronachtzamen. Ons tribale wezen houdt van groepen. Omdat het veiliger is om samen sabeltandtijgers te verslaan. Jagen op mammoeten doe je met een jachtleider aan het hoofd. Hiërarchie geeft ons brein rust en duidelijkheid; we hebben een primatenbrein. We worden het gelukkigst in paren met wat kroost erbij. We houden van rolbewustzijn en van samen rituelen vieren. We hebben ooit autonomie ingeleverd voor tribale veiligheid van de groep en onderschikking aan een leider.

Symptomen van nieuwe ketening zijn keuzestress, eenzaamheid, vervreemding, identiteitshype en verwarring. Autonomie is dwangmatig geworden. Een venijnige metgezel die zich diep heeft genesteld in onze geest en in de relaties tussen mensen. We zijn opnieuw geketend. We mógen namelijk niet autonoom zijn, maar we móeten autonoom zijn. En met toegenomen autonomie, verliezen we tribale veiligheid.

Keuzestress leidt tot burn-out. Op je 11e moet je aan je portfolio gaan werken met keuzes over vakkenpakket, nevenactiviteiten, tussenjaar, vrijwilligerswerk en een bijbaantje dat goed prijkt op je CV.

We zijn eenzaam. We gaan niet op zondag naar de kerk en op zaterdag naar het dorpsfeest, en met kerst naar onze schoonouders. We moeten de hele dag kiezen met wie we onze tijd willen doorbrengen en of we dat dan online of live doen. We weten niet meer hoe we moeten vragen: ‘hee, wil je misschien vrienden worden’. We bevriezen bij elke tinderswipe. We bezoeken nieuwe kerken; festivals, maar omdat we ook daar unheimisch zijn, moet er eerst MDMA in om te knuffelen.

We vervreemden, omdat we onze tribe hebben verloren. Ter compensatie zoeken we naar een stukje identiteit dat we vervolgens enorm opblazen. We clusteren samen met andere homo’s, hoogbegaafden, dialoogvoerders, a-seksuelen, veganisten, boze boeren, Greta Thünberg marcheerders, trouwstoettoeteraars of slavernijherdenkers.

Bovenal zijn we verward. De GGZ kan ons niet meer aan. We huilen, krassen, stoppen met eten, of eten te veel en nemen een maagbandje, lopen verward over straat, posten hoe getraumatiseerd we door onze ouders zijn en gaan in therapie om nóg autonomer te worden.



Laten we onszelf ontketenen. Bevrijden. Van strijd tegen het tribale wezen in onszelf. Ik pleit niet voor oude patriarchale, religieuze, dictatoriale, structuren. Maar wel voor ophouden met vechten tegen onze oerliefde voor gezag, ritueel, samen zijn, paarvoering en groepshugs. Leer kinderen autonoom zijn én invoegen. Wees jezelf én pas je aan. Koester Homo Sapiens en aanbid niet overmoedig het Gouden Kalf dat de naam autonomie draagt.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Menno Molendijk
Lid sinds 2019
Prachtig stuk, dank je wel!
Rob Meesen
Je beste column tot nu toe Danielle. Thanks.
Guus Cruts
Dit verklaart het succes van Japan indertijd. Voor de harde werkers in Japan was het team hun clan, c.q. de familie. Erin leven was erin werken. Maar of we hier een soort van 'happy family managementsysteem' van kunnen maken? Mensen die eenmaal de autonomie gewend zijn, kunnen misschien maar moeilijk terug. Ik verwacht dat de Westerse mens nog wel een tijd zal blijven schipperen tussen autonomie en terug naar tribaliteit.

Groetjes, Guus
Schitterend artikel.
Guus Cruts
Maar stel er is een team van 10 medewerkers. En 5 van die medewerkers hebben met elkaar dat tribale gevoel. En die andere 5 eveneens. Dan krijg je toch helaas een stammenstrijd binnen dat 'team van 10' van die ene 5 tegen die andere 5?
Marion Vrisekoop
Hallo Danielle,

Mooi om te lezen dat mijn vanzelfsprekende inzet om regelmatig als gezin en als familie bijeen te zijn (kloekgedrag) eigenlijk door jouw verhaal ondersteund wordt.

Niet langs elkaar heen leven, maar samen leven. Het geeft rust en een anker in deze hectische wereld.

Met vriendelijke groet
Marion
Arno Delhij
Mooi geschreven en heel herkenbaar. Zowel in het bedrijfsleven als in het onderwijs help ik mensen om met behulp van een agile aanpak autonomer te worden. Maar niet volledig autonoom. Zoals je zo mooi in je artikel verwoordt maakt dat de zaken alleen maar complexer. Wij mensen willen nog te graag zwart wit denken terwijl juist dat grijze midden (spreekwoordelijk dan) heel kleurrijk kan zijn. Dank je voor je inspirerende en tot nadenken stemmend artikel, top!

Meer over De Menselijke maat