How deep is your Serendip?

Ik geef toe: op mijn bureau is het meestal een chaos. Kan ik dit veranderen? Soms probeer ik het, maar het kost me veel tijd (te veel sorteercriteria). Mijn vriendin is er stééngoed in. In twéé minuten ligt alles keurig op stapels en je raadt het al: ik kan NIETS meer terug vinden. Grrrrrrrr. Maar . . . . . dat leidt wél vaak tot zéér verrassende resultaten. Al bladerend allerlei dwarsverbanden met het ding dat ik zoek. Uiteindelijk kom het gezochte stuk tegen tussen twee andere, die er absoluut NIETS mee te maken of . . . ik heb al bladerend zoveel nieuwe mogelijkheden gezien dat ik hoog-zwanger van nieuwe invliegroutes from scratch begin.

Een voorbeeld (echt gebeurd)
Ik zoek een schroef van een bepaalde lengte, bol verzonken en liefst ook nog verchroomd. Ik wéét dat ik die niet vind in mijn 24 super geordende schroeven- bouten- en moeren doosjes.
Dus maar even de rommelbak omgekeerd op een krant. Ik vind de gezochte schroef te midden van alle rommel. Het ding had zich “verscholen” IN een stukje plastic slang. “Wow, WOW, W Ò W, ik heb zojuist een verlengstuk van mijn boormachine uitgevonden. Kun je schroeven met één hand op plaatsen die je niet kan zien, zoals onder een aanrecht bijvoorbeeld. Helaas: Makita was mij vóór. Die brengt het zojuist opnieuw uitgevonden kleinood voor 9,95 Euro (trouwens: een absolute MÚST HAVE voor knutselfreaks).

Schijnbaar juiste conclusies tot zover:
• chaos is goed voor ideeën generatie (divergentiefase)
• systematiek is goed voor eliminatie (convergentie fase)

We hebben het over serendipity. Mijn definitie ervan is: “een geholpen vorm van toeval”. Nou, als we het over workshops hebben ligt het voor de hand om “geholpen” te vervangen door “geleid”. Toch?

De historie staat bol van voorbeelden van serendipity. Ik kies er drie die sterk tot de verbeelding spreken:
• George deMestral >> klitten bij stieren en op zijn kleding >> klittenband Velcron
• Archimedes >> erectie in bad ?? >> wet van de verplaatste hoeveelheid vloeistof
• Madame Curie >> stuk steen op fotopapier >> straling

Was het nou écht zo toevallig bij Madame Curie? Nee!. Het had ook bij een patatboer met als hobby fotografie en edelstenen kunnen gebeuren, maar die kans is behoorlijk veel kleiner.

Ik ben eigenlijk een gespleten persoonlijkheid: chaos (creativiteit) en ordening (logica) binnen één hersenpan met als gevolg een pathologische drang tot ordenen naast een behoorlijke dosis creativiteit. Maar ik ben ook een pathologische maniacale Excel-user. Het Yin-Yang principe in optima forma of een gespleten persoonlijkheid. Als mijn partner een paar dagen met vriendinnen op stap is verandert ons huis langzaam in een “jaren-zestig-studentenflat” die ik één uur voordat ze terugkomt weer opruim. Dat lukt natuurlijk niet altijd, maar dat is voer voor een héél andere column.

Het juiste gereedschap
In innovatie workshops komt het allemaal wonderwel bij elkaar. In de divergentiefase (wolkenfietserij, genereren, bedenken, variëren) voel ik mij als een vis in het water. Maar in de convergentiefase (Devil’s advocate, elimineren, uitwaarderen, ranken) óók. Maar doorgaan tot het gaatje werkt niet, zo heb ik geleerd. Ik breng bewust beperkingen aan in de divergentiefase (daar is véél onderzoek naar gedaan) en ben niet tè digitaal in de convergentiefase (je kan elk idee kapot redeneren, toch?). Deze mix is goed voor de kwaliteit van de gegenereerde output maar ook en vooral voor het ambitieniveau en draagvlak binnen de groep.

Serendipity: kun je het “sturen”?
Een beetje! Maar dan moet je begrijpen hoe het werkt. Eduardo de Bono had het over axiaal denken (meer/minder van iets) en lateraal denken (weg van de as, “dingen anders doen”). Maar hij gaf ook aan dat gebruik van systematiek automatisch en uitsluitend oplossingen kan leveren die binnen het systeem kunnen bestaan. Hij brak een lans voor “buiten enig systeem”. Maar daar kunnen een paar behoorlijke minpunten aan kleven:
onrealistische oplossingen of benodigde techniek is (nog) niet beschikbaar. Dit betekent automatisch “lange termijn” oplossingen. Maar ik zeg altijd: “Als je het kan dromen, kun je het ook denken. En als je het kunt denken, kun je het (op een dag) ook maken. In mijn beleving is “Beam me up Scotty” (uit Starwars) geen 20 jaar van ons verwijderd. Vraag je af “How deep is my serendip?” Het zou wel eens de meest belangrijke stap in je leven kunnen zijn.

Stelling
Kennis, ervaring en discipline, aangevuld met een redelijke dosis chaos is een Godsgeschenk voor iedereen die iets met innovatie te maken heeft.

Groet,

Jos Steynebrugh
www.changeenhancement.nl