Hoera! Een crisis

Zelfs de Koningin klaagde er over in de troonrede. Het gaat een stuk minder allemaal. En dan eet Zij er nog geen boterham minder om, gok ik. Maar mijn buurman die een mooi bedrijf heeft, is al blij als hij een weekje geen mensen hoeft te ontslaan. Want de klanten van dat mooie bedrijf bestellen op dit moment maar mondjesmaat. Die zijn zuinig, zien hun eigen omzet afnemen en draaien elke euro een keer of drie om voor ze hem terugleggen. Wie minder verdient geeft minder uit, ik geen omzet, jij geen omzet is het devies. Zo sleuren we elkaar naar de rooie cijfers. In de krant is het nog maar Zwaar Weer en bijten we door Zure Appels. Maar aan het feit dat we inmiddels bij de Z-woorden zijn aanbeland kun je afleiden dat we bijna weer bij A gaan beginnen. En dan ben je zo bij het woord Crisis. Wat een buitenkans!

Ah Crisis. Wat heerlijk. Voor een coach niks heerlijker dan crisis. Zoals de loodgieter hoopt op regen en kou. Natuurlijk, elke loodgieter gaat liever bij mooi weer het dak op. Repair your roof when the sun is shining zeggen de Engelsen. Maar de loodgieter kent zijn klanten; ze bellen hem pas op als er lekkage is. Niet eerder. De coach weet dat het beste wat je een mens kunt wensen een crisis is. Wijs mij iemand aan die gegroeid is, zonder door een crisis te gaan. Alleen, hoe leg je het uit? Ik heb een puberzoon die groeit als een dolle. En in huis is het dus regelmatig crisis. Ik hou van crisis. Want ik hou van mijn puberzoon. En van mezelf.

Er is wel nog iets nodig om van een crsis te kunnen genieten. Dat is in de eerste plaats de zekerheid dat het voorbijgaat. Een duikvlucht is pas leuk, als je weet dat het geen neerstorten wordt. Als je e rniet van overtuigd bent de crisis beter uit te komen dan je erin ging, ja, dan wordt het deprimerend. Dan is vertrouwen in het geding. Vaak zelfs het Zelfvertrouwen. Het is een vreemd ding, dat Zelfvertrouwen. Dat zit namelijk niet in je hoofd, het rationele commandocentrum waarin we ons terugtrekken tijdens een crisis. In die war-room weten we ook wel dat er Goede Tijden zijn en Slechte Tijden, maar er bereiken ons daar voortdurend signalen dat het mis gaat. Zelfvertrouwen zetelt niet in het crisis-centrum. Het zit ergens anders in onze organisatie. Niet hoog in de bol, maar ergens onder de riem.

Ik heb zelf een aantal crises in mijn persoonlijke en zakelijke leven doorgemaakt. Het meest recent waren de publieke aanvallen op mijn integriteit, toen in de media werd gesteld dat ik een geldwolf was die wilde verdienen aan arme kindertjes. Het deed pijn en maakte mij een paar weken aan het wiebelen. Maar het ging voorbij. Het leerde mij nog eens een lesje in nederigheid; om je te voegen naar de loop der dingen en je niet koppig vast te houden aan je gelijk. Ik heb veel gedacht aan wijze woorden die Frits Goldschmeding, oprichter van Randstad, mij eens toesprak toen ik hem vroeg wat de sleutel van zijn succes was. Hij zei: niet de beste is succesvol, maar degene die goed kan incasseren. Een andere opbrengst van crisis is dat je weer weet wat echt belangrijk is. Het brengt je dichter bij de kern van het leven.

Een crisisscenario dat ook veel wordt gehanteerd is het ‘uitzingen’. Je wacht tot het overgaat en zult braaf, nu je geschoren wordt niet bewegen. Het nadeel is dat je dan in de houdgreep van de crisis zit; wacht tot het overgaat. Maar juist door dat wachten wordt het erger. Kijk maar, iedereen wacht en we verlammen de economie. Dit noemen we een Vermijdingsstrategie genoemd. Alle energie gaat erin zitten om de crisis te ontlopen; hij moet aan ons voorbij gaan. Sommige mensen zitten zo hun baan of zelfs hun huwelijk uit. Zonder succes; het enige wat aan ze voorbij gaat is hun eigen leven. Alles wat je probeert te onderdrukken vecht terug. Hoor je het John Cleese zeggen in Falwty Towers: Polly, Germans in the hotel; don’t mention the war! Vervolgens gaat het (ongewild) alleen nog maar over de oorlog.

In mijn contacten met topmanagers komt vaak op enigerlei wijze de vraag aan de orde; hoe moet ik me dan gedragen tijdens een crisis? Hier een paar praktische tips, gebaseerd op de overtuiging dat wij als mensen betekenis gevende wezens zijn. Oftewel; er is, wat wij beoordelen dat er is.

1) erken dat er crisis is, dat dit onvermijdelijk is, bij het leven hoort en niet de laatste keer zal zijn;
2) stel vast wat er op het spel staat en wat niet; een crisis is een signaal dat we ons op andere waarden moeten richten en dus iets hebben los te laten;
3) geef toe dat je ook bang bent; angst is een vervelende emotie en de praktijk leert dat mensen zich ofwel erdoor in paniek/verlamming laten brengen, danwel deze vervelende emoties onderdrukken/ontkennen. Sommige mensen gaan zover in hun ontkennen van hun angst dat ze voor de aanval kiezen. Het bekende Fight or Flight syndroom.
4) realiseer je wat je bezig bent in de crisis vooral te vermijden; deze negatieve energie moet worden omgebogen in de richting van een doel dat je wilt bereiken. Dit prikkelt creativiteit, oplossingsgericht denken en creert nieuwe ervaringen. Een soort extra zetje om je grenzen te verleggen.