Ghosn gearresteerd in Japan

De alliantie tot een succes  gemaakt ondanks alle mogelijke culturele misverstanden  en verschillende  belangen tussen Japanse en Franse managers. Maar de machtsbalans tussen de fusiepartners verschoof.

Wie is Carlos Ghosn?

Topman van de Renault Nissan Mitsubishi combinatie. Een man die een fabuleuze naam heeft opgebouwd in de eerste plaats als redder van de Nissan autofabriek, die er in 1999 bijzonder slecht voorstond. In de tweede plaats als smeder van de trans-Atlantische alliantie tussen Renault en Nissan.

Daarover moet niet te licht worden gedacht want op het autokerkhof liggen meerdere mislukte trans-Atlantische fusiepogingen zoals Daimler (Mercedes) en Chrysler en nogmaals Daimler dit keer met Mitsubishi.

Ghosn heeft de alliantie met grote voortvarendheid doorgezet tegen alle mogelijke culturele misverstanden  en verschillen in belang tussen Japanse en Franse topmanagers en niet te vergeten de Franse regering in.

Tot vorige week nog alom gerespecteerd vanwege deze enorme prestatie, die kortgeleden nog verder bekroond werd door het toevoegen van Mitsubishi Motors.

Wegens de opvallende gelijkenis in Japanse twitterberichten liefkozend hashtag #Mrビーン (#MrBīn) (Mr Bean) genoemd. Sommige commentatoren voegen daar nu aan toe dat als hij gepakt is voor het onjuist opgeven van zijn inkomen hij net zo onhandig is als Mr Bean zelf.

Hoe kan het dan dat zo’n eminente man gearresteerd wordt?

De aanklacht betreft het over een reeks van jaren te laag opgeven van zijn inkomen en het voor privédoeleinden benutten van bedrijfsmiddelen. Het beste is hier even te wachten tot alle stof is opgetrokken, want de pers meldt er de wildste speculaties over.

Ghosn is al bijna 20 jaar aan de macht, op zich al een enorme prestatie. Maar zoals zo vaak in de nadagen van topmanagers, denk aan Jürgen Schremp bij Daimler, beginnen dan scheuren in het bouwwerk zichtbaar te worden.

Al eerder klonk kritiek dat hij steeds meer alleenheerser was geworden. Waarschijnlijk waren de scheuren er al veel langer, maar bedekt met de mantel der liefde. Eén van die scheuren is de weeffout dat Renault meer aandelen en zeggenschap in Nissan heeft dan Nissan in Renault. In 1999 geen enkel probleem toen Renault de helpende hand uitstak naar Nissan. Anno 2018 en eigenlijk al veel eerder zijn de rollen compleet omgedraaid. Nissan is qua innovatie, productontwikkeling, kwaliteitszorg, verkoop en winst veel sterker dan Renault. In een uitgebreid interview in Academy of Management Learning & Education benadrukt Ghosn het belang van over en weer leren van de beide producenten. Daarbij mag de ene partij niet het gevoel krijgen dat de andere partij wint en de eerste per saldo verliest.

Een heel goed uitgangspunt, dat lange tijd heel goed heeft gewerkt. Resultaat is wel dat Renault veel van Nissan heeft geleerd, maar niet genoeg ter harte heeft genomen en dat Nissan naar verhouding veel minder van Renault. Een aantal goed verkopende Renaultmodellen zijn eigenlijk Nissans met een Renault sausje.

Er wordt gespeculeerd dat de arrestatie in Japan niet toevallig is: een klokkenluider binnen Nissan heeft de kat de bel aangebonden. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit het hogere management binnen Nissan niet zo slecht uitkwam, men wilde toch al meer zelfstandigheid.

De Franse zakenkrant “Les Echos” noemt bestuursvoorzitter Hiroto Saikawa al “Brutus”.

Hoe nu verder?

Het gebeurde heeft m.n. Renault in grote verlegenheid gebracht. De koers is 8% gedaald en het topmanagement en de Franse regering buigen zich met spoed over een elegante oplossing. Een opvolger voor Ghosn bij Renault stond al klaar, de heer Bolloré, thans COO bij dit bedrijf.

Het oplossen van de samenwerkingsproblemen met Nissan is veel lastiger. Het cement tussen de bedrijven was altijd de charismatische Carlos Ghosn, een schoolvoorbeeld uit de management literatuur. Met name zijn vermogen om te gaan met verschillende culturen werd geroemd. Van Braziliaans- Libanese afkomst, opgeleid aan de prestigieuze Ecole Polytechnique in Parijs, waar de bovenlaag van de Franse samenleving gerekruteerd wordt. Vóór Renault 20 jaar werkzaam bij het Michelin bandenconcern.

Al te dramatisch hoeft hier ook niet over te worden gedacht. Ghosn heeft gedurende bijna 20 jaar zijn heilzame invloed zowel op de Franse als op de Japanse kant gehad. Zijn volgelingen zijn gewend open met elkaar te communiceren en problemen in goed overleg op te lossen.

Niemand is onmisbaar en een topman die al heel lang aan het roer staat al helemaal niet.

Met dank aan Willem Ouwehand voor zijn commentaar op een eerdere versie van deze column