De essentie van leiderschap

De essentie van leiderschap is te vatten in slechts een viertal woorden: visie, zelfkennis, creativiteit en verbinding. Investeren hierin betekent investeren in persoonlijk meesterschap, een investering die elke leider bereid moet zijn te doen.

Visie
Visie is weten waarvoor je gaat. Het is de stip op de horizon die je vervult met ambitie om in het hier en nu te doen wat nodig is om daar te komen. Mensen zonder visie volgen mensen die wel een visie hebben, zij hebben immers richting, ze weten de weg! Door een visie te hebben heb je als leider het stuur in handen. Zonder visie is er geen leiderschap.

Zelfkennis
Als leider dien je over zelfkennis te beschikken. Je moet de weg naar binnen maken om je kwaliteiten en valkuilen te ontdekken. Waarin ben ik goed en wat behoeft verandering of verbetering? De wijze waarop wij onze buitenwereld ervaren heeft alles te maken met onze binnenwereld. Onze binnenwereld wordt gedomineerd door ons ego. Het is het “aapje op je schouder” dat voortdurend commentaar geeft op alles wat er in ons gebeurt. Dat kan ons aanmoedigen maar net zo gemakkelijk laten verkrampen. Als je leiderschap ambieert dan heb je daarmee te dealen. Het is soms letterlijk een weg van vallen en opstaan. En al is die weg is lang, vol obstakels en kuilen, hij hoort bij leiderschap. Je dient hem te volgen want er bestaat geen easy way, er is geen wegomlegging. Het is namelijk de enige weg die leidt naar persoonlijk meesterschap. En het is goed je daarbij te realiseren dat niet het vallen het falen is, maar het niet meer opstaan.

Creativiteit
Vanuit je visie en het hebben van zelfkennis dien je met een zekere creativiteit te kunnen werken. Omstandigheden wijzigen in een hoog tempo en er is creativiteit nodig om dat het hoofd te bieden. Je moet vertrouwen ontwikkelen om met onzekerheid te kunnen omgaan. Creativiteit betekent de moed te hebben vertrouwde paden en denkwijzen opzij te zetten. Dat loslaten en uit de comfortzone te stappen is voorbeeldgedrag dat je als leider laat zien en het mooie is dat je daarmee ook anderen stimuleert in hun leiderschap en creativiteit. Het is de manier waarop je samen meer bereikt dan de som der delen.

Verbinding
Voor een leider is het belangrijk om bruggen te slaan naar diverse (groepen) mensen, met elk hun eigen achtergrond, belang en stijl. Om die diversiteit ten volle te kunnen benutten dien je als leider het vermogen te hebben om vanuit gelijkwaardigheid te verbinden. Wanneer het persoonlijk meesterschap voldoende is gegroeid dan groeit ook de ruimte voor gelijkwaardigheid en neemt de behoefte om zelf te schitteren sterk af. Leiderschap is ook ruimte bieden zodat anderen kunnen schitteren.

De weg volgen naar persoonlijk meesterschap levert een enorme winst op. Het levert kwalificaties op als “authentiek” en “charismatisch” omdat je een verhaal te vertellen hebt, je eigen verhaal! Het brengt je in de positie een dienend leider te zijn omdat je niet meer zo nodig zelf hoeft te schitteren.

Niet alle visies en zeker niet al het leiderschap zijn overigens oké. Recent las ik een interview met een jonge ondernemer wiens visie was samen te vatten in het vergaren van minsten één miljoen euro voor zijn dertigste. Wanneer het belangrijkste waarvoor je gaat het vergaren van geld is, dan spreekt daar m.i. een zekere geestelijke armoede uit. Zet een paar duizend van deze “armoedzaaiers” bij elkaar in de City of London en je hebt genoeg desastreus “leiderschap” bij elkaar om de wereld op de rand van de afgrond te brengen.

Leiderschap vanuit je diepste essentie is niet eenvoudig. Het is niet voor niets dat mensen vaak een ingrijpende (persoonlijke) crisis nodig hebben voordat ze bij hun essentie komen en ontdekken wat de werkelijk belangrijke zaken in het leven zijn. In dat opzicht kun je je afvragen of de recente crisis diep genoeg is geweest. Voor wie de moeite neemt om het jongste boek “Dit kan niet waar zijn” van Joris Luyendijk te lezen zal samen met mij voor het ergste vrezen.

Leiderschap blijft in essentie het kunnen laveren tussen allerlei verschillende en soms tegengestelde krachten en dilemma’s die op je weg komen. Het is een voortdurende zoektocht waarbij je nooit uitgeleerd raakt. Hoe kan ik mijn weg vervolgen en toch goed voor mijn mensen zorgen? Hoe vind ik de balans tussen verandering en stabiliteit? Waar liggen kansen en waar bevinden zich de risico’s? En laten we hopen dat alle visies en al het leiderschap dat nog ontwikkeld gaat worden, betekenisvol is. Wellicht kan dit citaat van Albert Einstein daarbij helpen:

“Tracht niet een man van succes te zijn, probeer liever een man van waarde te zijn.”

En omdat leiderschap gelukkig niet iets is voor alleen de man kunt je voor man natuurlijk ook vrouw lezen.