Er is een leiderschapscrisis

‘Elk volk krijgt de leiders die het verdient’ schreef de Franse politicus, schrijver en filosoof Joseph le Maistre eeuwen geleden. Als deze uitspraak ook voor organisaties geldt, heb ik slecht nieuws voor je. Leidinggevenden staan er namelijk beroerd op. Een slechte relatie met een leidinggevende is zelfs een van de belangrijkste redenen voor mensen om hun baan om te zeggen.

Voetbaltrainer Co Adriaanse zei ooit over voormalig sterspeler Marco van Basten: ‘Een goed paard is nog geen goede ruiter.’ Van Basten werd namelijk zonder noemenswaardige ervaring als trainer, aangesteld als bondscoach van het Nederlands Elftal. De uitspraak van Adriaanse geldt ook voor medewerkers. Een goed presterende medewerker, is niet per definitie een goede leidinggevende. Veel leidinggevenden komen op die plek omdat ze goed presteerden in hun vorige functie. Bij anderen blijkt een tijdelijke vervanging permanent te zijn. Hoe iemand ook op die plek terechtkomt, als leidinggevende heb je grotere verantwoordelijkheden. En dat vraagt bepaalde competenties van iemand. Het is jouw verantwoordelijkheid als werkgever om de juiste begeleiding te bieden. Dat ben je moreel verplicht aan je medewerkers en aan je bedrijf. In de praktijk blijft deze begeleiding achter. 

Rollen van een leidinggevende 

Een leidinggevende heeft drie belangrijke rollen. 

1. Op de eerste plaats ben je een leider. De leidersrol gaat over het uitdragen van de missie, visie en strategie van je organisatie. Hiertoe behoort ook het enthousiasmeren en het inspireren van je team.
2. Daarnaast ben je een manager. In de managersrol bewaak je de doelstellingen die voortkomen uit de visie. Je bespreekt de resultaten en het gedrag dat je ziet. Je stuurt bij waar dat nodig is.
3. Tot slot ben je een coach. Vanuit de coachrol stimuleer je medewerkers zich te ontwikkelen. De verantwoordelijkheid voor deze groei ligt altijd bij collega’s zelf, en als coach ondersteun je die ontwikkeling.

In elke leidinggevende functie komen deze drie rollen terug en wisselen ze elkaar af. Een goede leidinggevende kent deze verantwoordelijkheden en vult ze effectief in. Maar hier gaat het vaak mis. Meer dan de helft van de leidinggevenden heeft geen enkele training gehad op het gebied van leiderschap. Ze weten simpelweg niet wat er van ze gevraagd wordt. Ze gaan verder op dezelfde voet als waar ze in hun vorige functie in uitblonken: inhoudelijk expert zijn. Dat kun je ze amper kwalijk nemen. Ze doen hiermee je medewerkers en je organisatie tekort. Het geklaag over leidinggevenden is dus zo gek nog niet.

Leidinggevenden kunnen je organisatie maken of breken. Zou jij je laten opereren door een niet-opgeleide arts? Ik vermoed van niet. Toch laten we massaal ongetrainde leidinggevenden aan de belangrijkste knoppen van ons bedrijf draaien. Nee, zo lang we onze leidinggevenden onvoldoende begeleiden, is de noodkreet van medewerkers terecht en moeten we vooral in de spiegel kijken.