Leiders praten zelden over zelfliefde. Het klinkt te zacht, te persoonlijk, te weinig zakelijk. Toch begint leiderschap precies daar: bij de relatie die je hebt met jezelf. Zelfliefde is geen luxe, geen egoïsme en zeker geen narcisme. Narcisme is gecontroleerde, voorspelbare schijnliefde. Een zorgvuldig gemonteerd beeld van kracht dat moet voorkomen dat iemand zichtbaar menselijk wordt.

Zelfliefde daarentegen is de stille kracht die maakt dat je eerlijk kunt blijven, ook wanneer het spannend wordt. Het is de bron van rust, begrenzing en authenticiteit.

“De moedigste daad blijft toch om zelf te denken.” Coco Chanel

Narcisme wil controle, zelfliefde creëert ruimte

Narcisme duwt, stuurt, fixeert. Het blokkeert beweging omdat beweging risico betekent. Het gaat niet over liefhebben van zichzelf, maar over het beschermen van een imago. Het is een vorm van afhankelijkheid van bevestiging, verpakt als kracht.

De grootste egoïst is degene die jou ervan beschuldigt een egoïst te zijn.

Zelfliefde beweegt juist mee, omdat ze rust vindt in wie iemand is, niet in wat iemand laat zien. Een leider die zichzelf liefheeft, durft grenzen te stellen. Die grenzen sluiten anderen niet buiten, maar geven hen juist ruimte. Teams voelen het verschil meteen: wanneer jij stevig staat, ontstaat er lucht. Wanneer jij je eigen behoeften serieus neemt, ontstaat helderheid.

Geen egoïst willen zijn is egoïstisch

Geen egoïst willen zijn is, ironisch genoeg, vaak juist egoïstisch. Wie koste wat kost wil voorkomen dat hij egoïstisch lijkt, richt zijn aandacht vooral op hoe hij overkomt, niet op wat hij nodig heeft. Precies daardoor belast hij uiteindelijk anderen met de gevolgen van zijn onuitgesproken grenzen. Een leider die zijn eigen behoeften systematisch negeert om niet egoïstisch gevonden te worden, wordt daardoor onvoorspelbaar en onvolgbaar. Je kunt iemand niet volgen die zichzelf voortdurend overslaat.

Wanneer leiders zichzelf serieus nemen, ontstaat er richting. Niet omdat ze harder duwen, maar omdat ze niet meer wegkruipen voor wat ze nodig hebben. Zelfliefde maakt leiders volgbaar omdat hun keuzes geworteld raken in innerlijke waarachtigheid in plaats van uiterlijke perfectie.

Schone schijn is de kunst jezelf te verliezen terwijl je doet alsof je jezelf gevonden hebt.

De twee talen van leiderschap

“I have a dream” is de taal van zelfliefde: een visie die klopt met wie de leider is. Het opent, nodigt uit en schept ruimte voor gezamenlijke beweging.
“Ik heb een plan” is in veel organisaties de taal van schijnzekerheid. Niet omdat plannen slecht zijn, maar omdat ze té vaak dienen als schild tegen onzekerheid. Ze fixeren wat nog in ontwikkeling is.|

De toekomst vraagt om dromen die bewegen, niet om plannen die verstarren.

“Ik heb besloten om bij liefde te blijven. Haat is een te zware last om te dragen.” Martin Luther King jr.

Hoe zelfliefde eruitziet in de praktijk

Een manager die elke week drie avonden doorwerkte om niemand teleur te stellen, durfde ineens te zeggen dat hij rust nodig had om goed te blijven functioneren. Zijn team reageerde niet gekrenkt, maar opgelucht. Zijn grens gaf hen ruimte om eerlijk te zijn over hun eigen draagkracht.

Een directeur die merkte dat ze in crisismomenten steeds meer controle naar zich toetrok, ontdekte dat haar drang voortkwam uit angst om te falen. Toen ze dat erkende, hoefde ze niet meer te duwen. Ze begon te luisteren. Het resultaat: betere besluiten en meer eigenaarschap in haar team.

Een projectleider die naar de rand van uitval dreigde te schuiven, sprak eindelijk uit dat hij overbelast was. Zijn team stapte naar voren, verdeelde taken opnieuw en bracht stabiliteit terug in het project. Zijn zelfliefde werd niet een last, maar een hefboom.

Een inspirerend voorbeeld uit onverwachte hoek

Op een atletiekbaan staat een jonge sprinter te trillen voor zijn eerste grote finale. Hij twijfelt of hij wel thuishoort tussen de besten. Zijn coach loopt rustig naar hem toe en zegt: “Je hoeft niets te bewijzen. Je hoeft alleen te verschijnen.” De jongen ademt uit, vindt zichzelf terug en loopt de race van zijn leven. Niet door controle, maar door aanwezigheid.

Het is een kleine scène, maar een groot inzicht: zelfliefde maakt niet zacht, maar vrij. Vrij om te presteren, vrij om te falen, vrij om te groeien.

Wat leiders nu te doen hebben

Leiderschap gaat steeds minder over beheersen en steeds meer over aanwezig zijn. Over trouw blijven aan jezelf, zodat anderen je durven volgen. Over het erkennen van je grenzen, zodat er ruimte ontstaat voor gezamenlijke kracht.