Company Clowns

Afgelopen week was het weer in het nieuws: pesterij en agressie op het werk. Menigeen maakt weleens mee dat er zich tijdens het werk ongerieflijke situaties voordoen die frustraties teweeg brengen. Situaties als deze kunnen varieren van een defect koffieapparaat tot het zoveelste mislukte automatiseringsproject op rij. Er is door psychologen veel onderzoek gedaan naar agressie. Pesten is net als schreeuwen en vloeken een uiting van agressie, zij het dat deze variant subtieler is dan vele andere uitingen. Volgens Freud is agressie instinctief gedrag. Als iemand al agressief is, is er weinig meer aan te doen en het is dan ook beter deze persoon te laten uitrazen zodat hij/zij zijn/haar stoom kan afblazen.

Kay L. Maning beweert, in tegenstelling tot Freud, dat uiting van agressie een bewuste en weldoordachte handeling is die vooraf beraamd is. Iemand wordt niet van het een op andere moment agressief of begint collega's te pesten als er plotseling een negatieve prikkel binnenkomt. De negatieve prikkels hopen zich als het ware op en de agressie is het gevolg van de druppel die de hete plaat doet overstromen. Iemand is namelijk al een tijdje gefrustreerd en in de tijd tussen de eerste negatieviteitsimpulsen tot en met de ontlading wordt er in de hersenen een proces in gang gezet dat plannen smeedt voor bijvoorbeeld het schoppen tegen een fax of het, na werktijd in het fietsenhok opwachten van een collega. Dergelijke handelingen kunnen namelijk niet impulsief vanuit het niets verricht worden, omdat zij vaak dusdanig verbazingwekkend zijn, dat het idee ervoor niet toevallig naar boven komt borrelen, aldus Manning.

Zowel Manning als de Duitse organisatiekundige Conrard Altermann hanteren het zg. AAA-model (Aanleiding-Agressie-Actie). Kortgezegd komt dit model erop neer dat de aanleiding voor agressie en de ermee gepaardgaande acties uit te drukken zijn in grootheden die met elkaar in verhouding staan als 3:2.
Als er bijvoorbeeld 300kJ arbeid verricht dient te worden om een belangrijke potentiele klant weg te jagen (bijvoorbeeld door gedurende 10 minuten een overheadprojector aan te zetten en een productpresentatie te houden, of door het in tienvoud uitprinten van een offerte van 40 A4'tjes) dan leidt dit tot agressie op de werkvloer die goed is 200kJ. De resterende 100kJ (wet van behoud van energie) gaat op aan planning.

De meningen zijn duidelijk verdeeld, hoewel psychologen, sociologen en managers het over een ding eens zijn; voorkomen is beter dan genezen. Volgens het AAA-model levert dit na voorkoming van een agressie-uiting, zoals een pesterij een factor 1/3 winst op. Door de investering tot voorkoming van agressie te doen, verliest men slechts een eenheid, maar is ervan verzekerd dat het nooit drie eenheden zal gaan kosten. Door het aantal mensen in de organisatie te vermenigvuldigen met de arbeidsplezier-, of A-factor (Altermann), kan gemakkelijk bepaald worden of de investering zinvol is.

Een voorbeeld van zo'n investering is Company Clowns. Dit is een uit de VS overgewaaid concept, dat bedoeld is om agressie op het werk tegen te gaan. In Nederland kennen wij al de CliniClowns die als taak hebben verdriet weg te nemen door het tegenovergestelde in overvloed aan te bieden. De functie van Company Clowns (over een paar weken zal in Utrecht het eerste Nederlandse Company Clowns-bedrijf van start gaan) is echter tweeledig. Naast het wegnemen van frustratie door middel van het aanbieden van een vorm van entertainment, kunnen Company Clowns ook als boxbal fungeren. Deze passieve rol is gebaseerd op onderzoek dat gedaan is naar de effectieviteit van CliniClowns. Het bleek bijvoorbeeld dat sommige zieke kinderen niet gediend waren van zo'n vervelende clown naast het bed en zeker niet in geval van ziekte. Deze kinderen (die overigens doorgaans niet significant meer agressie vertoonden dan hun leeftijdgenoten) deelden dan weleens rake klappen uit. Company Clowns hebben dit neveneffect herkend en de incassering van agressie-uitingen behoren thans tot hun standaard pakket aan dienstverlening.

Wellicht is het binnen uw organisatie ook tijd voor Company Clowns. Als dit fenomeen in Nederland ook aanslaat zal dit prettiger werkomgevingen opleveren met minder agressie. Als u het nog niet aandurft zijn Company Clowns-bedrijven vaak ook bereid om een dagje op proef te komen. Hierover moeten van te voren duidelijk afspraken worden gemaakt. Company Clowns zijn namelijk vrij in het bepalen van tijdstippen en plaatsen alwaar zij in actie komen en dit is niet altijd even handig. Tijdens het introductiegesprek kunnen afspraken gemaakt worden over bijvoorbeeld het al dan niet jongleren met nietmachines tijdens een vergadering of het op het toilet uit de hoed toveren van een speelgoedkonijn. U ziet, de mogelijkheden zijn onbeperkt, maar bepaal voorafgoed welke richting u op wilt met Company Clowns. Het is van het grootste belang dat het traject op door u bepaalde wijze wordt uitgerold.
Succes!