Beurs, rente en hysterie (2)

Op 19 september 2001, een week na de aanslag op het WTC in NY, schreef ik een column naar aanleiding van de absurde hystery op de beursvloeren. Een verkoopgolf, en schizofreen portefeuillebeheer door institutionele beleggers, veroorzaakte een enorme neerwaardse correctie. Een beweging die zes maanden daarvoor voorzichtig was ingezet, in oktober 2001 onderbroken door een lichte stuiptrekking, en nu reeds twee maanden wordt afgemaakt in de vorm van een omgekeerd effect van 1997. De enorme baisse op de beurs zou impliceren dat we in een enorme recessie waren geraakt, zij het niet dat tegenwoordig een winstwaarschuwing gelijk is aan een aankondiging van surseance of dreigend faillissement. Was vroeger de beurs de graadmeter voor de sterkte van de aanstaande economie, nu is daar geen sprake meer van. We kennen nog steeds economische groei, zijn technisch gezien niet in een recessie en de schizofrenen beleggers wentelen ons, als een self fulfilling prophecy, nu in een recessie in plaats van andersom. We zien dus nog steeds, en wellicht in ernstiger vorm, de beweging en het gedrag zoals ik in september 2001 omschreef. Zou dit zijn geweest wat economen bedoelden met de nieuwe economie: oude waarden tellen niet meer, let's gamble!Curieus en saillant, vandaar dat ik het prikkelend vond de column nog eens te herhalen; zie hieronder:

"Toen de ICT-hype de beurzen naar ongekende hoogte joeg, en overinvestering en levensgevaarlijke EV-krimp beloont werden met all times high's, vond de finale ontkoppeling plaats tussen realiteit en sentiment in de beleggende wereld.

Iemand als Alan Greenspan van de Federal Reserve in Amerika lijkt te leiden aan grootheidswaanzin. Een soort vadertje Cats van de globale economie. De man gaat er prat op de economie te kunnen sturen als een kapitein, de economische veldslagen te winnen als Horatio Nelson. Elf renteverlagingen in een tijdsbestek van net iets meer dan twaalf maanden hebben echter totaal ieder effect gemist, hoogstens een vertraging van de krimp opgeleverd.

Waarom? Tien jaar lang is er overgeinvesteerd, hebben alle bedrijven giga ingeleverd op eigen vermogen en is de solvabiliteit gedaald over de volle breedte, wellicht m.u.v. de energie en food sectoren. Die overinvestering werd aangewakkerd door de belegger die alleen al het noemen van E-commerce tijdens de aandeelhoudersvergadering beloonde met een flinke koersstijging, en omissie van het woord met navenante daling. Die overinvestering resulteerde in overcapaciteit, en overcapaciteit leidt tot te hoog aanbod, en jawel ... te groot aanbod leidt tot te lage prijzen; marge wordt kleiner, winst wordt kleiner. Het sentiment slaat om, en we hebben onszelf in een corrigerende beweging gebracht. Ziedaar het resultaat van groei door speculatie.

Door de jarenlange overinvestering kennen veel sectoren in de markt een te hoog aanbod c.q. te hoge capaciteit. Een capaciteit, in mensen, machines, faciliteiten en producten, toeggelegd op meer vraag dan er feitelijk is. Gevolg is dat de return on investment en winst dramatisch dalen. De investeringen moeten versneld worden afgeschreven, personeel wordt deels overbodig en voorraden nemen af. Zodoende leidt de hele keten mee. Deze correctie kan wel eens een aantal jaren gaan duren, en lijkt zijn herstel te gaan vinden in de aantrekkende economie van Azie; China en India voorop. Ook hier ligt de hoop voor Japan.

Eigenlijk zijn echte economen het er over eens; we zitten in een recessie, en alle tekenen wijzen erop dat dit even kan gaan duren. Door overinvestering worden ondernemers niet geprikkeld te investeren tegen lagere rentes, hoogstens te herfinancieren. De particulier betaald minder voor vreemd vermogen, maar richt zich m.b.t. vertrouwen (besteding) op de economische signalen, en die zijn, behalve de beurs, negatief.

Wat wil echter het saillante feit? De meeste beursanalisten, met tv-analisten als Van Eerden van Maynard en Keynes voorop, prediken een hogere beurskoers, vooruitlopend op het herstel van 2002! Met een portie boter ter grootte van de boterberg op hun hoofd prediken deze heren, hopelijk (kennistechnisch) tegen beter weten in, een aantrekkende markt. Belachelijk! De markt likt net zijn wonden, overweegt zijn strategie en begint flink te snijden in investering en personeelsbestanden, en de analisten prediken alweer een hogere beurskoers. Deze heren preken voor eigen parochie, hun boterham wordt immers betaald van handel in aandelen en vijfhonderd andere vormen van beleggen die inmiddels het beleggen en de trends ondoorzichtig hebben gemaakt (zoals short gaan), en handel en marge neemt nou eenmaal toe bij een stijgende beurs, niet bij een dalende. Deze analisten zijn totaal gespeend van iedere vorm van onafhankelijkheid, soms zelfs van visie. De een zegt koop dit, wat de ander simultaan als verkoop aanbeveelt. Koersdoelen varieren tussen banken en handelaren in een bandbreedte van soms wel 50%! Op welke fundamentele kennis is dat dan gebaseerd? Maar met deze populaire teksten (we horen liever dat de beurs stijgt dan daalt) stuwen ze wel de beurs omhoog terwijl deze gewoon dient te stabiliseren tussen de 450 en 500 punten (ofwel 990-1100 oude regime). Waarom, de index bevat veel vuiligheid: UPC, Versatel en de laag staande KPN. Deze fondsen brengen weinig meer in in de index, en dus is het logisch dat de index daardoor wordt gedrukt. Waarom stabiliseren? In afwachting van tekenen van herstel: geen voorspellingen daarvan. Voorlopig vertoont iedere macro economische curve nog een baisse, en geen primaire stijging of stabilisering. We dreigen van groei naar krimp te zakken, dus wat nou stijgende beurzen? Hysterie en lemminggedrag!

Goddank heb ik mijn portefeuille op tijd verkocht!"