Van Basten een leider van niets?

Je kunt er ook als organisatie ‘deskundige’ flink naast zitten. Oordeelt Uzelf. 

Vier jaar geleden verscheen mijn boek ‘Uitverkoren maar niet bevlogen.’ Daarin betitelde ik coach Marco van Basten als een rolmodel voor een goede leider/coach zeker in vergelijking met zijn voorganger Dick Advocaat. Ik schreef: 

‘In Nederland kennen we allemaal de trainer/coaches van ons nationale voetbalelftal, voorheen Dick Advocaat en nu Marco van Basten. Advocaat, verdediger in zijn actieve tijd, staat daarbij model voor de regentenrol…. . Hij nam geen grote risico’s, wedde uitsluitend op geroutineerde krachten was niet dol op de pers en inspireerde nauwelijks. Van Basten, een vroegere sterspeler en inspirerende leider, heeft een concept waarbij teamverband vooropstaat, jong talent veel kansen krijgt en oude sterspelers slechts worden geselecteerd als ze zich tot het maximum willen inzetten. Wat Nederland nodig heeft zijn veel Van Bastens, leiders met een visie, bereidheid tot zeer persoonlijke en risicovolle beslissingen, een beetje charisma met humor om hun visie over te brengen, toegankelijk voor directe betrokkenen, maar ook voor anderen, zoals de media. Leiders als Van Basten eisen tomeloze inzet, individueel zowel als team, om het hoogste te bereiken. In zijn geval is dat Nederland wereldkampioen maken. Het is overigens zeker niet zo dat een goede vakman - in Van Bastens geval voetballer - later ook een goede trainer-coach is. Dat is meer een kwestie van van karakter. Wie niet de noodzakelijke eigenschappen heeft, wordt nooit leider.’ Tot zover de quote. 

In 2006 was ik al wat onzekerder op mijn persoonlijke website: 

‘Inmiddels heeft van Basten een bak met kritiek over zich heen gekregen. De prestaties van het Nederlandse elftal tijdens het wereldkampioenschap vielen tegen. En als we niet goed spelen heeft zo’n coach te maken met 16 miljoen Nederlandse analisten, die als stuurlui aan de wal het beter weten, maar ik vind van Basten nog steeds een goede coach. Hij erkent fouten (zoals kritiek in het openbaar op van Nistelrooy), blijft toegankelijk voor de pers, koestert zijn team met partner Van’t Schip en houdt zijn lijn vast. Een leuke en inspirerende man, maar deze stuurman heeft ook een tip: de verwachtingen niet teveel opschroeven, beklemtonen dat we niet de beste spelers hebben van de wereld, maar dat we ons best doen en iets meer gevoel tonen. Laat het voor de achterban meevallen! Zie ook ‘Methode van Basten’ in het boek ‘Onze jongens van Auke Kok’. Een en ander neemt niet weg dat Guus Hiddink waarschijnlijk onze beste voetbal coach is, rustig en evenwichtig met oog voor talent en team, vooral resultaten, of het nu PSVers, Koreanen, of Russen zijn.’  

Dat is mijn laatste quote, nu dan de actualiteit weer drie jaar later. 

Van Basten is als coach bij Ajax vandaag door de mand gevallen, zelfs nadat hij tientallen miljoenen mocht investeren in het team. Als belangrijkste reden voor zijn opstappen gaf de 44-jarige jarige aan dat hij niet aan de doelstellingen nl. kampioen van Nederland worden, of tenminste de Champions league halen, wist te voldoen. Daarnaast verwachtte hij dat hij volgend seizoen met zijn club niet beter zou presteren. 

Wat is er mis gegaan? Van Basten is gebleken in mindere omstandigheden een matig communicator te zijn, te koudbloedig, te afstandelijk voor de achterban, waar clubliefde nog een grote rol speelt. Hij kan een team in problemen onvoldoende motiveren, mist nog de rust en de evenwichtigheid van de ervaren Guus Hiddink. Ook beleidsmatig was hij soms niet meer te volgen bijvoorbeeld waarom hij een van zijn ster spelers Maarten Stekelenburg liet vallen als keeper, tijdens het seizoen. Regelmatig wisselde hij,  alsof hij het ook niet meer wist, van concept en van spelers zonder dat voldoende duidelijk was waarom dat gewenst was. Hij nam ook - onnodig - veel te veel hooi op zijn vork, door te eisen dat hij ook de eindverantwoordelijkheid kreeg voor het hele technische beleid, jeugd en aan/verkoopbeleid etc, waarvoor normaliter een technisch directeur verantwoordelijk is, uiteraard in samenspraak met een trainer, dat wel. 

Is de carriere van van Basten nu afgelopen? Dat hangt in de eerste plaats van hem zelf af, hij heeft het als coach van het Nederlands elftal beslist niet slecht gedaan, maar hij heeft waarschijnlijk te snel willen gaan. Meteen naar een topclub en dan meteen eindverantwoordelijk . Hij hoeft niet meer tewerken want hij heeft geld genoeg. Maar ik hoop dat hij over een jaar als hij alles heeft verwerkt toch nog een keer aan de bak wil. En dat hij daarvoor bij een nieuwe topclub ook de kans krijgt. 

Misschien houdt u mij voor naief, maar ik blijf overtuigd dat hij veel beter kan, als hij leert van deze fouten. Als vakman blijft hij natuurlijk inspirerend omdat hij een van de beste voetballers is geweest die we ooit gehad hebben. Ik hoop dat ik uiteindelijk dus toch gelijk krijg , maar als U in mijn oordeel inmiddels weinig vertrouwen meer heeft, zeker als het om voetballen gaat, kan ik u nu geen ongelijk geven. Per slot van rekening is Dick Advocaat nu wel succesvol en dat had ik voor onmogelijk gehouden. 

Management goeroe Peter Drucker zei het ooit eens tegen mij toen ik nog in San Francisco woonde : je moet nooit een voorspelling doen. Hij zat er ook een paar maal flink naast en met hem is het toch nog goed gekomen, dus wie weet…..

Deze column is eerder verschenen op PLUSPOST