Het Ajax-sprookje

Het sprookje 'De nieuwe kleren van de keizer' van de gebroeders Grimm vertelt het verhaal over twee sluwe kleermakers die de keizer voor de gek houden met magische, onzichtbare kleren. Alleen slimme en intelligente mensen, die deugen voor hun ambt en positie, kunnen de magische kleren zien. De keizer vindt zichzelf intelligent en slim, en laat daarom zijn belangrijkste vertrouwelingen de kleren bekijken. Maar niemand durft de keizer te vertellen dat er geen magische kleren zijn, doordat men bang is voor gezichtsverlies. En zelfs de keizer durft niets te zeggen! Met als resultaat een keizer die naakt voor zijn volk paradeert. Uiteindelijk zegt een kleine jongen de waarheid en doorbreekt het patroon. De keizer wordt door het hele volk uitgelachen, maar loopt stoïcijns door om het eigen gezichtsverlies te beperken.

Er heerst wanorde binnen het Ajax-koninkrijk. Boven het kasteel de Amsterdam Arena pakken donkere wolken zich samen. Een breuk dreigt tussen Johan Cruijff en de overige vier leden van de Raad van Commissarissen (RvC). Ondertussen verschijnen uitgelekte brieven via de NOS en AD in de buitenwereld, en vertellen over de interne machtsstrijd en het machtsvacuüm op jeugdcomplex De Toekomst, waar De Boer en de trainers zich als een eensgezind leger achter Cruijff scharen. Tegelijk schieten onderzoek- en adviescommissies als paddenstoelen uit de grond om de breuk te lijmen tussen Cruijff en de RvC. En door al het rumoer binnen de kasteelmuren van Ajax, leiden zelfs de prestaties op het voetbalveld eronder, waar rode kaarten nodig zijn om in het elftal het rode en heilige Ajax-vuur te laten ontvlammen.

In het sprookje 'De nieuwe kleren van de keizer' zijn een aantal sprookjesfiguren te herkennen. De voornaamste sprookjesfiguren zijn: de (naakte) keizer, de twee kleermakers, zijn naaste raadsheren en vertrouwelingen, het volk, en natuurlijk de kleine jongen. In eerste instantie zou je Cruijff kunnen vergelijken met de kleine jongen die de RvC de waarheid zegt en zo de ban probeert te doorbreken. ‘Ajax moet je besturen als een voetbalclub, niet als een beursgenoteerd bedrijf.’ Maar is Cruijff niet de keizer, die zo naakt over straat loopt en door een kleine jongen de waarheid wordt gezegd? Meer en meer verzamelt Cruijff gelijksoortige denkers om zich heen. ‘Ajax is een voetbalclub, en heeft voetbalmensen nodig, geen bedrijfsmannen.’ En hij verzamelt dus voetballers om zich heen met voetbalervaring die zijn visie hartstochtelijk omarmen, maar relatief weinig ervaring hebben met het besturen van een ‘organisatie’. De kleermakers zijn niet eens zozeer mannen die hem magische kleren verkopen, maar die de keizer naar de mond praten, zijn visie papagaaien en zich buigen naar de wil van Cruijff. Echter wie kan en durft de ongekroonde keizer Cruijff openlijk kritiek geven? En durft Cruijff ooit zijn eigen ongelijk toe te geven? De clubicoon, bekroond coach en bejubeld speler. De verlosser.

Als Cruijff de ongekroonde keizer is, dan zijn de sluwe kleermakers de Cruijffgezinde sportredactieleden van De Telegraaf. Onder leiding van chef sportredactie Jaap de Groot, worden in de media, bijvoorbeeld tijdens tv-programma Pauw & Witteman, aan het volk magische kleren voorspiegeld. ‘Cruijff is toch echt om de twee weken in Nederland.’ En zo ontstaat het beeld dat Cruijff het gelijk aan zijn kant heeft. De naaste vertrouwelingen van de keizer bestaan uit een hele schare. Tscheu La Ling, Wim Jonk, Dennis Bergkamp, Frank de Boer, Keje Molenaar. Het zijn teveel vertrouwelingen om allemaal te noemen, en ze conformeren zich aan de keizerlijke visie. Wie weet hebben ze zelfs twijfels over het gelijk van Cruijff. Maar wie durft dat openlijk toe te geven in angst voor mogelijk gezichts- en positieverlies?

En de RvC? Die wordt op alle mogelijke manieren de monden gesnoerd. In de ivoren Arena beraden zij zich op hoe om te gaan met de ongekroonde keizer Cruijff en mogelijk ook hoe de eigen positie te handhaven. Waarschijnlijk met de beste bedoelingen om Ajax sportief beter te maken. Maar met zoveel druk vanuit het kamp Cruijff en de media, die vooral het perspectief van Cruijff aandacht geven. Is het dan nog realistisch dat de overige RvC-leden een kans krijgen, want als een echte keizer zou Cruijff toch carte blanche krijgen om de scepter te mogen zwaaien over het Ajax-koninkrijk?

En, wie wordt de kleine jongen die zo meteen de ban doorbreekt en Cruijff een spiegel voorhoudt. Weet u ‘t? Kijkend in een glazen bol is het wellicht een jonge Ajaxsupporter die onder de arm van zijn vader meegaat naar zijn eerste wedstrijd in de Arena, en toevallig tegen de keizer Cruijff op botst. En zegt ‘u heeft helemaal geen kleren aan’. En al snel het naaste supportersvolk dit overneemt en in de Arena scandeert het vervolgens ‘Cruijff is naakt, hij is naakt!’. De keizer wordt nu door het hele supportersvolk uitgelachen, maar hij blijft stoïcijns naakt doorlopen. Ondertussen fluistert een klein eigenwijs stemmetje in hem ‘je gaat het pas zien als je het door hebt’.

Deze tekst is gebaseerd op het nieuwe boek ‘We presteerden nog lang en gelukkig: een sprookjesboek voor organisatieverbetering’. Voor meer informatie: www.organisatiesprookjes.nl