De voordelen van 45+

Columns

Leeftijd wordt steeds vaker als een probleem gezien, er zijn tegenwoordig zelfs gesubsidieerde 45+ banen. Maar is leeftijd wel het probleem dat er van gemaakt wordt? De toenemende vergrijzing maakt het noodzakelijk hier beter naar te kijken. Het is daarbij nuttig eens wat verder in ons eigen verleden te kijken. Menselijke evolutie suggereert dat in onze moderne economie, 45+ wel eens een belangrijke doelgroep zou kunnen zijn.

Ouderen zijn minder flexibel en minder productief, twee zaken die natuurlijk uiterst belangrijk zijn voor bedrijven. De vraag is echter of mensen echt minder productief worden, of dat die afname het gevolg is van hoe wij werken. Om hier een antwoord op te krijgen is het zinvol naar onze voorvaderen te kijken.

In de oertijd was productiviteit een kwestie van overleven. We kunnen een redelijk beeld krijgen van die productiviteit door goed te kijken naar nog levende jager verzamelaars. Onderstaande grafiek is een weergave van de netto productiviteit in calorieën (geproduceerde calorieën minus verbruikte calorieën) van de jager verzamelaar en zijn neefje de chimpansee.

De piek in productiviteit van een jager verzamelaar ligt tussen de 45 en de 50. Boven de 52 begint de productiviteit pas af te nemen, om bij 60 op het niveau van een 25 jarige te komen. Jagen lijkt een zuiver fysieke activiteit en je zou de piek op veel jongere leeftijd verwachten. Maar dit is een misvatting. Jagen (maar ook verzamelen) is een zeer kennisintensieve activiteit. Een beetje jager heeft een encyclopedische kennis van zijn omgeving. Hij moet het gedrag van verschillende soorten dieren kunnen voorspellen en anticiperen op weersomstandigheden. De kennis die noodzakelijk is om te overleven in de Kalahari doet niet onder voor de kennis van een systeemontwikkelaar. De stijging in productiviteit van de jager verzamelaar weerspiegelt daarom vooral de ontwikkeling van kennis, vaardigheid en inzicht.

Afgeschreven met 50

Ons moderne kenniswerk lijkt in bepaalde opzichten meer op het werk van de jager verzamelaar, dan het werk van de fabrieksarbeider. Productiewerk en lager niveau kenniswerk is redelijk voorspelbaar en kennisontwikkeling is beperkt. De productiviteitscurve ziet er vaak meer uit als die van de chimpansee; met 18 volledig productief, vanaf 40 in een dalende lijn en met 50 volledig afgeschreven. Boven de 40 wil je ze dus eigenlijk niet meer hebben. Bij kennisintensief werk in een dynamische omgeving ziet de curve er echter heel anders uit.

De stijging in productiviteit bij jager verzamelaars is het gevolg van de toename van kennis en ervaring, de daling het gevolg van lichamelijke achteruitgang (kracht, zicht, gehoor, een vaste hand). In modern kenniswerk zal lichamelijke achteruitgang een veel minder grote impact op productiviteit hebben. Dit in combinatie met de moderne gezondheidszorg maakt dat de productiviteitscurve tot veel latere leeftijd kan blijven stijgen. En dan hebben we het nog niet eens over indirecte productiviteit, dat wil zeggen de impact op productiviteit van anderen door kennisoverdracht.

Nieuwe uitdagingen

De negatieve kijk op leeftijd komt deels doordat organisaties zich nog onvoldoende hebben aangepast aan de nieuwe realiteit. De jager verzamelaar heeft schijnbaar voldoende uitdaging om zich tot boven de vijftig te blijven ontwikkelen. In onze moderne tijd is dit niet altijd zo. En dus zie je dat mensen vastroesten, minder gemotiveerd raken en uiteindelijk niet meer goed mee kunnen komen in de moderne economie.

Productiviteit kan tot het pensioen blijven stijgen. Dit vergt wel gericht nadenken over uitdagingen, ontwikkeling en motivatie van mensen in elke fase van hun carrière. In de arbeidsmarkt van de toekomst is dit een kwestie van overleven.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Dirk-Jan de Bruijn
Volstrekt mee eens. Waanzin natuurlijk dat we nog steeds zitten te mauwen over leeftijd. Over discrimineren gesproken! Beoordeel iemand op z'n toegevoegde waarde en competenties en niet op het aantal (ontbrekende) grijze haren. Keerzijde is natuurlijk dat je mag verwachten dat je ook op latere leeftijd de lenigheid mag hebben die past bij die toegevoegde waarde! Mooi voorbeeld is de grote Ivo Opstelten die op z'n 66 jaar (waarin menigeen uitgewoond en uitgeblust achter de geraniums verdwijnt) begint aan een ingewikkeld avontuur van 4 jaar met fors wat uitdagingen. Laten er zo maar mee opstaan zou ik zo zeggen... Show it. Dat verbleekt dat stomme gedoe over leeftijd van zelf wel.
Sandra Zeinstra
Jammer dat die jonge gasten (intercedenten) bij uitzendbureau's daar nog niet van doordrongen zijn. Die wimpelen je af als 40+ alsof je niets anders meer kunt dan achter de geraniums zitten. Deze intercedenten worden eenmaal in de dertig trouwens zelf ook weer afgeschreven door hun eigen uitzendbureau's. Ik denk dat ze veel kennis en ervaring ongebruikt laten. Erg jammer, ook voor de bedrijven die met die uitzendbureau's in zee gaan. Veel gemiste kansen!
Pierre Wolters
Lid sinds 2019
Mooi verhaal. Waar het bij de huidige managers aan ontbreekt, is moed. Het lef om iemand aan te nemen die veel meer ervaring heeft dan hij (of zij) zelf. Zo kiezen we dan voor jongere kandidaten waarvan we aannemen dat ze flexibeler zijn en gezonder (?). Maar flexibiliteit mag ook wel eens getest worden. Een gezin met twee opgroeiende kinderen, een partner met een eigen carrière en alles wat daarbij hoort, beperkt de flexibiliteit enorm. En de gezondheidsmythe van de jongere werknemer is ook al vaker doorgeprikt. Nee, laten we bij elke reorganisatie de ouderen er maar het eerst uit kegelen. En ondanks een stortvloed aan publicaties over de grote problemen die verwacht worden vanwege de naderende vergrijzing, doet er niemand iets aan. Behalve onze regering dan: die roept dat we langer moeten doorwerken! Maar ook bij de overheid vliegen de ouderen er als eerste uit. Over voorbeeldfunctie gesproken. Straks komen we veel mensen tekort en zit er een legioen ex-werknemers thuis, ongezond te worden door het nietsdoen. Die gaan in het algemeen niet weer aan de slag na eerst door de maatschappij te zijn uitgerangeerd. Eens uitgerangeerd blijft uitgerangeerd. Er is geen weg terug.

Meer over Talent ontwikkeling