We weten allemaal dat de werkvloer een biotoop op zich is. Sommige mensen floreren als kleurrijke vlinders, anderen gedijen als stoïcijnse cactussen, en dan heb je natuurlijk de onvermijdelijke haan die zichzelf op de mesthoop plaatst en luidkeels verkondigt hoe de zaken horen te gaan. En precies daar wringt de schoen.
Neem nu de zaak Margreet Spijker versus WNL. Een klassiek geval waarin de vraag rijst: wie bepaalt de regels op de werkvloer en – belangrijker nog – wie mag er weten hoe die regels zijn overtreden? WNL liet een rapport opstellen over grensoverschrijdend gedrag, maar medewerkers die er direct mee te maken hadden, mogen het niet inzien. Vertrouwelijkheid, zegt de omroep. Gebrek aan transparantie, zegt Spijker. En ik? Ik neig naar dat laatste. Want hoe creëer je een veilige werkomgeving als de impact van bepaald gedrag in de doofpot wordt gestopt?
Mannen, vrouwen en de wetenschap van miscommunicatie
Maar laten we even inzoomen. Waarom gebeuren dit soort dingen toch telkens weer? Biologie, zeggen sommigen. En ja, dat lijkt wetenschappelijk ook juist. Mannen en vrouwen hebben nu eenmaal een ander brein en andere hormonen, waardoor ze sociale interacties en impulsen verschillend verwerken. Mannen zijn gemiddeld genomen impulsiever, vrouwen hebben een sterker ontwikkeld vermogen tot lange-termijnplanning. Mannen nemen meer risico’s, vrouwen zorgen vaker voor een verbindende sfeer.
Toch lijkt juist die biologische basis een belangrijke reden waarom gedragsregels ontzettend noodzakelijk zijn. Want op de werkvloer kun je geen beroep doen op evolutionaire reflexen. Je kunt als man nu eenmaal niet claimen dat je amygdala je ‘nu eenmaal’ vertellen dat een collega geen ‘nee’ bedoelt als ze ‘nee’ zegt. Net zoals je als leider niet kunt beweren dat je testosteron je dwingt om af en toe eens flink tekeer te gaan tegen je medewerkers.
De mythe van de ‘harde’ leider
En over dat laatste gesproken: de verdediging ‘een leider moet soms gewoon even uitvallen’ is op z’n zachtst gezegd een zwaktebod. Johan Derksen schoof deze gedachte moeiteloos over tafel in de Spijker-WNL-discussie. Maar als het idee nog steeds gangbaar is, dat autoriteit gelijkstaat aan brullen en beledigen, dan hebben we als samenleving een klein leadership-probleempje. Want, laten we eerlijk zijn, niemand presteert beter door afgeblaft te worden.
Er zijn altijd mensen, die de schreeuwende dominantjes 'dekken'. Soms subtiel. Frits Huffnagel in Shownieuws is een goed voorbeeld. Hij betwijfelde openlijk de integriteit van Margreet Spijker, daar aan die tafel en insinueerde dat het zou komen omdat haar carrière in het slop zat. Maar daar had hij waarschijnlijk een goede reden voor.
Huffnagels heeft namelijk in de VVD gezeten met Loek Hermans, de voorzitter van de Raad van Toezicht van WNL, die in 2012 trouwens ook betrokken was bij zijn benoeming. Spijker en Hermans staan recht tegenover elkaar in deze kwestie, dus Huffnagel's insinuaties dienden een doel.
Hermans en Huffnagel hebben trouwens beiden wat gedoe gehad in het verleden. In 2005 ontdekte de belastingdienst dat Huffnagel zijn onkostenvergoeding niet had opgegeven. Hij was toen wethouder in de hoofdstad. Mocht je dit een verjaard bagatel vinden, dan even meekijken wat Quote in 2017 over de voorzitter van de RvT van WNL schreef:
'Koploper schandaaltjes is bijbaanjongleur Loek Hermans. Hij raakte tijdens zijn loopbaan verschillende malen in opspraak. Bijvoorbeeld vanwege zijn rol als bestuurder bij het COA, bij het zorgbedrijf Meavita, en vanwege zijn grote aantal nevenfuncties. In 2013 raakte Hermans ook nog eens in opspraak binnen zijn eigen partij toen hij als mentor van beginnende VVD-politici door een van hen van machtsmisbruik werd beschuldigd. Hermans was ook nog toezichthouder bij het Waarborgfonds Sociale Woningbouw, de waakhond van de woningbouwsector, in de tijd dat het miljarden kostende derivatendebacle bij Woningcorporatie Vestia naar buiten kwam. Niet een al te beste carrière.'
Maar toch voorzitter van de Raad van Toezicht van WNL. En in 2012 betrokken bij de benoeming van Bert Huijsjes. En nu een van de mensen die probeert te voorkomen dat Margreet Spijker en de mensen om haar heen inzage krijgen in het KPMG-rapport. Old boys' networks? Natuurlijk. En het zou me siberisch laten, als dat netwerk niet heel hard bezig is om ten koste van anderen het eigen vege lijf te redden. Allemaal heel onveilig voor mensen op de werkvloer...
Zelfs mannen – de testosteroni’s die volgens zogenaamd minder gevoelig zijn voor sociale dynamiek – voelen zich onveilig onder dominante, schreeuwende managers. En onveiligheid leidt tot stress, slechte samenwerking en uiteindelijk tot minder resultaat. Een leider zou zich niet moeten laten leiden door hormonale opwellingen, maar door de wetenschap dat een prettige werkomgeving uiteindelijk voor iedereen winst oplevert.
De balans tussen regels en biologie
Dus ja, mannen en vrouwen zijn verschillend. Maar wat je ermee doet, is een keuze. Biologie is een factor, geen eindhalte of excuus. We kunnen veel leren van die verschillen – hoe we communiceren, hoe we impulsen beheersen, hoe we samenwerken.
Juist daarom is heldere regelgeving zo essentieel. Niet omdat we allemaal identiek zijn, maar omdat we gewoon allemaal moeten weten waar de grenzen liggen. En dat betekent óók dat een bedrijf niet selectief met informatie om moet gaan.
Wat WNL zich moet aantrekken, is dat het volgens een deel van zijn medewerkers te weinig heeft gedaan om die balans tussen macht, samenwerking en respect te bewaken. Als een haan blijft kraaien dat zijn manier de enige juiste is, dan is het aan de werkgever om in te grijpen. Niet door hem te laten kraaien in een afgesloten vergaderruimte, maar door openlijk te laten zien dat integriteit en respect de basis zijn van goed leiderschap.
En laten we eerlijk zijn: een beetje minder testosteron-gestuurd gekraai zou op de werkvloer uiteindelijk helemaal niet zo’n slecht idee zijn. Het scheelt in ieder geval de nodige onderzoeken.
Verbeter je persoonlijke effectiviteit, scherp je managementvaardigheden en houd je vakkennis actueel
Neem een Pro-abonnement
Upgrade nu voor €200 en krijg onbeperkt toegang tot alle artikelen en kennisbankpagina’s >>