In april heeft Guusje ter Horst, voorzitter van de HBO-Raad, aangegeven dat de kwaliteit van het HBO omhoog moet. En de beloning voor HBO-directeuren mag niet meer dezelfde bonussystematiek hebben. Zijn de plannen van de HBO-Raad voldoende om het gedrag van de verantwoordelijken te veranderen?

U vindt het misschien een vreemd criterium omdat het los schijnt te staan van de kwaliteit, maar een HBO-directeur kan meer verdienen naarmate de omzet van zijn school hoger is. Meer internationale studenten levert tevens een hogere beloning op. Mevrouw Ter Horst wil deze bonusvormen afschaffen. De salariëring mag alleen nog maar gerelateerd zijn aan het aantal studenten. Om precies te zijn, aan het aantal dat de HBO-opleiding afrondt mét een diploma.

Kwaliteitseis
Hier schuilt een probleem: een HBO zou de diploma’s op onzuivere gronden kunnen verstrekken. Het woord HBO-fraude heeft niet voor niets een half miljoen hits op Google. Dit fraude-gevaar wordt erkend. Als het aan de HBO-Raad ligt, nemen er alleen maar mensen zitting in de examencommissie, die er geen belang bij hebben dat een student slaagt. Zo krijgt kwantiteit een verbinding met kwaliteit. HBO’s worden dus geacht om voortaan het volgende te doen: 1) mensen in de eindexamencommissie vragen die volstrekt objectief oordelen over de kennis van de student; 2) deze mensen de volgende keer wéér vragen, nadat zij een recordpercentage studenten hebben laten zakken, omdat hun kennis te mager blijkt.

“Groot moreel gezag”
Zullen HBO’s echt zo streng worden voor zichzelf? Tja, in ieder geval kan de HBO-Raad hen daartoe niet dwingen; het ontbreekt de Raad aan sturende bevoegdheden. Maar volgens mevrouw Ter Horst heeft de HBO-Raad wel een “groot moreel gezag”. Van dat morele gezag wordt nogal wat verwacht: HBO-directeuren die ootmoedig minder salaris willen accepteren, als dit de prijs moet zijn voor het objectief correct verstrekken van diploma’s. Met andere woorden, van HBO-directeuren wordt verlangd dat zij inhoudelijk eerlijk blijven, terwijl op oneerlijkheid een beloning staat en geen straf.

Opvolger Ter Horst
Mevrouw Ter Horst is interim-voorzitter. Zij zal worden opgevolgd. Hierbij een tip voor het functieprofiel van haar opvolger: “De kandidaat realiseert zich dat HBO-directeuren afkomstig zijn van de planeet Aarde. De kandidaat beschikt over kennis van de homo sapiens inzake diens gevoeligheid voor beloning in combinatie met straffeloosheid.” Het is een basale tip. Maar we kunnen pas goed werk doen voor de Nederlandse kenniseconomie, als we kennis hebben van basale principes.

Susanne Stolte is de voorzitter van de NCD