Na de Koude Oorlog raakte het belang van weerbaarheid op de achtergrond. Maar met de recente uitspraken van NATO-baas Mark Rutte staat het onderwerp weer volop in de schijnwerpers. Weerbaarheid omvat fysieke, digitale en economische bescherming, evenals het verminderen van afhankelijkheden in complexe ketens die ervoor zorgen dat de stad kan blijven draaien; voeding, gezondheid, techniek en transport.

Weerbaarheid begint bij inzicht: wat kan er gebeuren en wat zijn de gevolgen? Hoe groot is de impact als vitale processen stilvallen? Het vraagt om voorbereiding. Denk aan maatregelen die verstoringen voorkomen, maar ook aan strategieën om effectief met de gevolgen om te gaan. Een paar dagen zonder stroom kunnen we doorstaan, maar wat als dit weken duurt? Weerbaarheid betekent dat je ook vooraf keuzes maakt: welke processen krijgen voorrang bij schaarste? En wie is de baas?

Samenwerking en betrokkenheid
Weerbaarheid vraagt om nauwe samenwerking tussen militaire en civiele autoriteiten én de samenleving; bewoners en ondernemers. Militaire paraatheid, crisismanagement door de overheid en het trainen van burgers en organisaties voor noodsituaties zijn essentieel net als voorlichting over noodprocedures en publieke betrokkenheid.

Steden moeten zich voorbereiden door bijvoorbeeld voorraden van water, voedsel en medische hulpmiddelen aan te leggen. Daarnaast zijn goede communicatiemiddelen cruciaal om betrouwbare informatie te ontvangen en contact te houden met naasten. Evacuatieplannen, noodroutes, schuilplaatsen en betrokkenheid bij paraatheidstrainingen zijn belangrijke pijlers van een weerbare stad.

Het bedrijfsleven als sleutelspeler
Bedrijven in en rond steden spelen een cruciale rol bij crisisbestendigheid. In samenwerking met de lokale veiligheidsregio’s moet worden gekeken naar hun rol tijdens grote crises: als transporteur, leverancier of aanbieder van noodopvang. 

Tegelijkertijd moeten bedrijven zelf hun weerbaarheid versterken. Hoe zorg je ervoor dat jouw organisatie blijft functioneren wanneer het écht nodig is? Parkmanagers en Bedrijven Investeringszones (BIZ) kunnen hierin het voortouw nemen. Denk verder dan beveiliging en onderhoud: stel samen met je buren nood- en evacuatieplannen op, werk aan de gegarandeerde beschikbaarheid van producten, energie en personeel en train je medewerkers.

Wil je in 2025 aan de slag? Breng dan eerst de risico’s in kaart en bespreek met je team welke processen kwetsbaar zijn. Betrek daarbij ook je buren en partners in de keten: wellicht maken zij zich zorgen over dezelfde vraagstukken. Door samen te werken en vooruit te denken, wordt de hele regio sterker en weerbaar. Of in defensietermen: failing to plan, is planning to fail. 

Walther Ploos van Amstel op Stadszaken.

Nivo 1: Awarenessniveau

Doel (Readiness):
Op dit niveau is het doel het creëren van een breed gedeeld bewustzijn van de noodzaak en urgentie om na te denken over logistieke weerbaarheid bij rampen.

Kenmerken en acties:

• Er is een gezamenlijk besef van het belang van het onderwerp bij relevante partijen in het bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden.

• Er wordt gewerkt aan het organiseren van analytisch vermogen, bijvoorbeeld door middel van oplossingsgerichte werkvormen zoals scenario-denken of gezamenlijke verkenningen.

Nivo 2: Voorbereide improvisatie (Prepared Improvisation)

Doel (Readiness):
Het doel op dit niveau is voorbereid zijn op het adequaat en flexibel handelen bij rampen, gebaseerd op een basisstructuur en gedeeld inzicht.

Kenmerken en acties:

• Er is een duidelijk beeld van de bestaande situatie, inclusief voorraden, materieel en andere relevante middelen.

• Er is een basisplan opgesteld voor de inrichting van de logistieke keten in geval van calamiteiten, inclusief distributiecentra, transport naar rampgebieden en de last mile.

• Er bestaat een plan voor de communicatiestructuur tussen betrokken partijen.

• Het beschikbare netwerk van partners en middelen is in kaart gebracht.

• Er is inzicht in belemmerende regels en wetgeving, inclusief mogelijke tijdelijke oplossingen om die te omzeilen in crisissituaties.

• Er is duidelijkheid over hoe kosten voor bedrijven (deels) kunnen worden gecompenseerd bij inzet tijdens rampen.

Nivo 3: Uitgewerkte protocollen

Doel (Readiness):
Op dit niveau is het doel om te beschikken over uitgewerkte protocollen die aansluiten bij internationale standaarden voor crisislogistiek en rampenrespons.

Kenmerken en acties:

• Er zijn duidelijke en afgestemde protocollen ontwikkeld die voldoen aan internationaal erkende normen en richtlijnen.

• Professionals uit het bedrijfsleven, hulporganisaties en overheden worden gezamenlijk getraind in cross-sectorale oefeningen en trainingen.

• Het thema logistieke weerbaarheid is ingebed in bestaande rampenplannen en beleidskaders.

• Er zijn heldere afspraken gemaakt over welke partijen welke capaciteit leveren bij een crisis, inclusief wie waarvoor verantwoordelijk is binnen bedrijven en organisaties.

• Er ligt een plan klaar voor de organisatie en bemensing van logistieke operaties bij calamiteiten.

• Verschillende scenario’s zijn geoefend en de geleerde lessen worden actief geïnternaliseerd binnen de deelnemende organisaties.