De toekomst van mobiliteit draait steeds minder om het oplossen van files en steeds meer om bereikbaarheid. Dat is de kernboodschap van het recente essay van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM), dat laat zien dat het klassieke denken in doorstroming zijn grenzen heeft bereikt. In een druk, verstedelijkt en vergrijzend Nederland is het simpelweg niet langer mogelijk, of wenselijk, om alle mobiliteitsproblemen op te lossen met extra asfalt.

Bereikbaarheid gaat over meer dan reistijd. Het gaat om de vraag of mensen, goederen en diensten binnen redelijke tijd, kosten en moeite hun bestemming kunnen bereiken. Daarbij spelen niet alleen wegen en vervoersmiddelen een rol, maar ook ruimtelijke ordening, nabijheid van voorzieningen, betaalbaarheid en toegankelijkheid. Een huisarts om de hoek of een supermarkt op fietsafstand kan voor bereikbaarheid soms meer betekenen dan een extra rijstrook op de snelweg.

Een essay van KiM laat zien dat het hoofdwegennet nog altijd cruciaal is, vooral voor bovenlokale en (inter)nationale verbindingen en voor het goederenvervoer. Tegelijkertijd draagt het verminderen van files slechts beperkt bij aan het oplossen van bredere bereikbaarheidsvraagstukken. Veel Nederlanders staan zelden in de file en ervaren andere problemen (zoals verkeersveiligheid, kosten en leefbaarheid) als urgenter. Voor logistiek en diensten is bovendien niet zozeer snelheid, maar vooral betrouwbaarheid van reistijden bepalend.

Het KiM introduceert drie zogeheten “beleidsbrillen” om keuzes te maken in een wereld met beperkte ruimte, middelen en maatschappelijke draagkracht.

• De maximalisatiebril richt zich op maatregelen die de totale welvaart vergroten, zoals prijsprikkels en slim verkeersmanagement op drukke corridors.
• De regionale bril vraagt aandacht voor gebieden waar bereikbaarheid structureel achterblijft, bijvoorbeeld door betere verbindingen of het versterken van voorzieningen ter plekke.
• De sociale bril kijkt naar mensen en groepen die onder een minimale bereikbaarheidsnorm dreigen te zakken, zoals ouderen, mensen zonder auto of mensen met een beperking.

Voor de toekomst schetst het essay een gemengd beeld. Trends als bevolkingsgroei, vergrijzing, digitalisering, elektrificatie en de circulaire economie zullen de mobiliteitsvraag veranderen, maar niet laten verdwijnen. Het wegverkeer blijft groeien, ook het goederenvervoer. Tegelijkertijd wordt het netwerk kwetsbaarder door verouderende infrastructuur, klimaatverandering en grote onderhoudsopgaven.

Bereikbaarheid is een gezamenlijke opgave. Niet alle oplossingen liggen bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat of bij wegbeheerders. Ook ruimtelijk beleid, economische keuzes, digitalisering en samenwerking met bedrijven en andere overheden zijn nodig. Voor professionals in mobiliteit en logistiek betekent dit een verschuiving van “meer capaciteit” naar “slimmer organiseren”, met oog voor rechtvaardigheid, leefomgeving en leveringszekerheid. Dat maakt bereikbaarheid geen technocratische puzzel, maar een strategische kernvraag voor de toekomst van Nederland.

Bron: KiM