Noord-Brabant vervult een belangrijke rol binnen Nederland Logistiekland. Deze provincie biedt plaats aan maar liefst dertig procent van alle Nederlandse distributiecentra, die goed zijn voor twaalf procent van de totale werkgelegenheid in Noord-Brabant.

De provincie Noord-Brabant verplicht gemeenten om bij nieuwe grootschalige logistieke ontwikkelingen te sturen op regionale meerwaarde. Uit interviews met tien Brabantse gemeenten blijkt dat de verordening gemeenten helpt, maar dat implementatie complex is. Stec schreef er een rapport over.

Verordening: sturen op regionale meerwaarde

De verordening versterkt de sturingsmogelijkheden van gemeenten op vijf manieren. Gemeenten bepalen vooraf welke locaties geschikt zijn voor grootschalige logistiek en worden actiever betrokken bij ontwikkelprojecten. Dit voorkomt ongewenste schaalvergroting, zoals eerder gebeurde door te ruime bestemmingsplannen. Gemeenten ontwikkelen daarnaast concreet beleid om te sturen op regionale meerwaarde, ook buiten het formele verbodsgebied.

De verplichting om regionale meerwaarde beter te onderbouwen bevordert regionale afstemming. Tot slot passen sommige gemeenten het principe van regionale meerwaarde breder toe, bijvoorbeeld op kleinschalige bedrijvigheid en andere sectoren dan logistiek. Hierdoor ontstaat een meer strategische benadering van ruimtelijke ontwikkeling.

De verordening werkt door op meer terreinen dan alleen het verbodsgebied en dwingt gemeenten om gerichter keuzes te maken. Gemeenten gebruiken de verordening om vroegtijdig aan tafel te zitten met ontwikkelaars, iets wat voorheen vaak niet mogelijk was. Regionale afstemming is essentieel, maar blijkt in de praktijk vaak formeel en kwetsbaar voor vrijblijvendheid.

De gehanteerde definitie van regionale meerwaarde is te eenzijdig economisch; gemeenten willen ook milieu en maatschappelijke aspecten meewegen. Gemeenten worstelen met het concreet maken van regionale meerwaarde en geven dat ieder zijn eigen pad kiest, wat kennisdeling bemoeilijkt. Strakke criteria leiden tot hogere exploitatierisico’s: te streng beleid schrikt bedrijven af, zeker als omliggende gemeenten soepeler zijn. Grote en kleine gemeenten verschillen sterk in capaciteit, wat risico’s op ongelijke behandeling en ongewenste overloop vergroot.

Aanbevelingen

Stec doet aanbevelingen voor provincie en gemeenten:

1. Zorg voor een gelijk speelveld tussen grote en kleine gemeenten om overloopeffecten te voorkomen.

2. Maak regionale afstemming inhoudelijker en bestuurlijk robuuster.

3. Waak voor ‘navelstaren’: hou ruimte voor innovatieve of nieuwe bedrijvigheid, ook buiten het regionale DNA.

4. Wees bewust van de afruil tussen strak sturen en risico’s voor grondexploitatie.

5. Programmeer adaptief en houd beleidsruimte open voor bijsturing.

6. Kies het model voor gronduitgifte (zoals erfpacht) passend bij de mate van regie.

7. Volg de juiste beleidscyclus: van visie, naar afwegingskader en vervolgens naar locatiekeuzes.

8. Stimuleer kennisdeling via leerwerktrajecten, met aandacht voor brede definitie van regionale meerwaarde.

Deze lessen kunnen gemeenten helpen om beter grip te houden op de inrichting van bedrijventerreinen en om regionale doelen – economisch én maatschappelijk – daadwerkelijk te realiseren.

Bron: Stec