De Amsterdamse Noord-Zuidlijn, de Floriade in Almere, de Betuwelijn, de invoering van SAP bij Defensie en de verbouwing van het binnenhof. Ze liepen allemaal uit hand in tijd en budget. Stoere verhalen achteraf; maar als projecten verdienen ze geen schoonheidsprijs. En nu wil Nederland kerncentrales bouwen. Waar het kabinet sprak over 28 miljard euro voor vier centrales, daar lijkt het volgens experts eerder te gaan om 80 miljard.

How Big Things Get Done

In How Big Things Get Done ontrafelen Bent Flyvbjerg, een van ’s werelds toonaangevende experts in megaprojectmanagement, en journalist Dan Gardner waarom grote projecten zo vaak mislukken – en wat we daaraan kunnen doen. Op basis van tientallen jaren aan data, psychologische inzichten en praktijkvoorbeelden (van successen en fiasco’s), bieden ze een praktisch en toegankelijk handboek om complexe projecten wél op tijd, binnen budget en met impact te realiseren.

De centrale les is verrassend eenvoudig: “Denk traag, handel snel.” Succesvolle projecten kenmerken zich door doordachte, stapsgewijze planning, gevolgd door snelle en gedisciplineerde uitvoering. Mislukkingen ontstaan juist uit gehaaste plannen, oppervlakkige analyses en blinde optimisme – met als gevolg uitloop, overschrijdingen en chaos.

Belangrijke inzichten zijn:

1. De IJzeren Wet van Megaprojecten: over budget, te laat, en leveren minder op dan beloofd. Flyvbjerg waarschuwt voor strategisch wensdenken en de illusie dat “dit project anders is.”

2. Pas op voor Black Swans: zeldzame, impactvolle gebeurtenissen kunnen alles ontsporen. De beste verdediging is niet sneller starten, maar sneller opleveren – en dus minder lang blootstaan aan risico’s.

3. Leer van Pixar en Frank Gehry: beide werken met prototypes. Pixar test films eerst met storyboards, Gehry bouwt pas als het ontwerp én de kosten kloppen. Deze “Pixar-planning” draait om itereren en leren vóór je groots investeert.

4. Denk van rechts naar links: begin niet bij het hoe, maar bij het waarom. Wat betekent succes en hoe werk je daar stapsgewijs naartoe? Grote denkers als Steve Jobs en Jeff Bezos planden vanuit het einddoel.

5. Gebruik vergelijkbare projecten als referentie: beschouw je project niet als uniek. Kijk naar eerdere vergelijkbare trajecten om realistische inschattingen te maken – en voorkom overmoed.

6. Kies voor modulariteit: van software tot windparken: bouwen met herhaalbare modules versnelt het proces en verhoogt betrouwbaarheid. Het is de sleutel tot moderne projectaanpak, zoals bij SpaceX en Ørsted.

Kortom: How Big Things Get Done is geen traditioneel boek over projectmanagement, maar een oproep tot een nieuwe manier van denken. Geen holle kreten over disruptie, maar focus op realisme, discipline en resultaat. Onmisbaar voor iedereen die grote plannen wil waarmaken.

Rijkswaterstaat gaat anders aanbesteden

Na de mislukte aanbesteding van de Van Brienenoordbrug kiest Rijkswaterstaat voor een nieuwe aanpak bij grote infrastructurele projecten. In plaats van direct te gunnen, krijgen aannemers zoals Ballast Nedam eerst vijftien maanden de tijd voor een ‘doorgrondingsfase’. In deze periode worden risico’s in kaart gebracht, aanvullende onderzoeken uitgevoerd en een concreet uitvoeringsplan opgesteld. Pas daarna wordt een definitieve prijs vastgesteld voor het werk aan de Noordtunnel.

Toch wordt niet alles aan één partij gegund. Rijkswaterstaat kiest ervoor om de renovaties van de Drechttunnel en de Sijtwendetunnel separaat aan te besteden. De projecten overlappen in tijd en zouden te veel druk leggen op één aannemerscombinatie. Deze gefaseerde aanpak komt ook tegemoet aan de wens van aannemers zelf, die eerder hebben aangegeven liever overzichtelijke en beheersbare opdrachten te willen.

Deze nieuwe aanbestedingsvorm moet risico’s beter beheersen, de samenwerking tussen opdrachtgever en bouwer verbeteren, en kostenoverschrijdingen zoals bij eerdere projecten helpen voorkomen. Volgens hoogleraar Fredo Schotanus kan het hergebruik van personeel en materieel in een seriematige aanpak tot kostenbesparingen leiden.

Walther Ploos van Amstel.