Het was een verregende zaterdag. Tijd om de berging op te ruimen. Er staat nu een verhuisdoos vol kleine elektronica (e-waste) klaar om weg te brengen. Waarheen? Geen idee. De website wijst ons naar een milieustraat 6 kilometer verder. De winkels in de buurt nemen alleen maar batterijen in; 'it's no easy being green'.

Mijn e-waste is waardevol. Kritieke grondstoffen – zoals lithium, kobalt, neodymium, palladium en zeldzame aardmetalen – zijn essentieel voor de productie van batterijen, windturbines, zonnepanelen, smartphones, elektrische voertuigen en medische apparatuur. Zonder deze metalen kan de energietransitie, digitalisering of defensie-industrie nauwelijks vooruit.

Umicore

In het Belgische Hoboken staat een grote smeltoven van Umicore, waar afgedankte mobieltjes en andere elektronische apparaten worden omgesmolten tot waardevolle grondstoffen. Deze oven is het kloppend hart van een van Europa’s belangrijkste recyclingcentra voor strategisch belangrijke metalen zoals goud, zilver, palladium en antimoon. Volkskrant schreef er uitgebreid over.

Toch blijft het hergebruik van deze ‘kritieke grondstoffen’ in Europa beperkt. Volgens het Institute for European Environmental Policy wordt nog geen 10% van deze materialen gerecycled. Belangrijke redenen: lage inzamelingsgraad – veel telefoons verdwijnen in lades of verdwijnen uit het zicht – en economische barrières. Het terugwinnen van metalen zoals neodymium uit mobieltjes is technisch mogelijk, maar vaak niet rendabel vanwege de lage concentraties en hoge kosten. Zelfs Umicore laat bepaalde zeldzame aardmetalen links liggen.

Ecosysteem en regels

Slechts een handjevol bedrijven, zoals Umicore, beschikt over de schaal en chemische expertise om deze recycling rendabel te maken. Start-ups zoals het Nederlandse Butter Bridge proberen alternatieve technieken te ontwikkelen, maar stuiten op investeringsdrempels, hoge energieprijzen en beperkte markttoegang. Tegelijk zorgen bureaucratische regels en complexe afvaltransporten binnen Europa voor extra hindernissen.

Experts pleiten daarom voor Europese regelgeving die recycling stimuleert. Denk aan een verplichte minimale inzet van gerecyclede metalen in producten en betere productontwerpen voor eenvoudige demontage. Daarnaast heeft de markt subsidies en investeringszekerheid nodig, zodat nieuwe spelers zich kunnen vestigen naast grote spelers als Umicore. De conclusie in de Volkskrant: Willen we geopolitiek minder afhankelijk zijn en circulair écht maken, dan moet Europa nu doorpakken – met beleid én geld.

Walther Ploos van Amstel.

Lees ook: Wat zijn de kansen voor logistieke bedrijven bij e-waste?