De Chief Architecture Officer

Je kan het zo gek niet bedenken of er is wel een Officer in het huidige CEO-tijdperk. Chief Risk Officer, Chief Talent Officer en waarom dan ook niet de: Chief Architecture Officer. Eerst moet er nog wat gesloopt worden binnen bedrijven, maar over twee jaar bouwen we weer gelukkig in het rond. En dan is zo’n CAO geen onaardig initiatief.
Slordig gezegd bestaat architectuur voor tachtig procent (80%) uit engineering (bouwkunde) en voor twintig procent uit kunst (20%). Wijkt deze verhouding sterk af dan kunnen er problemen ontstaan: het dak van een gebouw lekt bij oplevering, de luchtverversing werkt niet bij een sportgebouw, of andere mankementen, terwijl het er van buiten vaak aardig uitziet.
Onlangs zag ik in de krant een cartoon: een tekening van een vervallen houten schuurtje met op het dak een zwaar logo: “BANK” stond er. Een perfecte inschatting van het tijdsbeeld: we denken bij “bank” aan een solide kluis en zien een geweldige façade maar wat zich daarachter afspeelt weten we nu wel… Groot of klein, een bedrijf is opgebouwd uit mensen en die zorgen nogal eens voor problemen. Het aardige van deze turbulente tijd is dat we nu zien hoe zaken echt zijn (op)gebouwd.
Bedrijfsarchitectuur bestaat wat mij betreft ook uit (bedrijfs)bouwkunde en kunst. De bouw van een bedrijf begint bij de menselijke relatie. “Kan ik op je bouwen,” is bijvoorbeeld het eerste waar je aan zou kunnen denken. In deze tijd van crisis blijkt dat nog een hele uitdaging. Op wie kunnen we tegenwoordig nog bouwen? Het is nu eerder “ieder voor zich en God voor ons allen.” Niet alleen in de bankwereld.
Maar heeft een bedrijf ook een architect nodig? Een bedrijfsarchitect, een business architect, een ICT architect? Ach, ik denk het van niet, maar soms biedt een titel wel voordelen. Ik denk dat een bedrijf ook geen Chief Risk Manager nodig heeft, maar het straalt wel vertrouwen uit. Meestal komt die CRO pas in de “managing board” als het gevaar al geweken is (Citigroup).
De echte architect heeft een aantal voordelen boven de knutselaars – managers, business consultants en organisatieadviseurs - in de organisatiewereld.
Allereerst heeft deze een formele opleiding achter de rug en is de titel architect beschermd. Nu zijn er ook medici die een praktijk hebben zonder officieel beëdigd te zijn, maar dat zijn de uitzonderingen. Die bescherming geeft een bepaalde garantie. Als een manager van een ziekenhuis een architect in de hand neemt dan kan deze er van op aan dat wat er gebouwd gaat worden wel degelijk in elkaar zit.
Een ander voordeel van de architect – dat consultants en adviseurs ontberen – is dat deze een duidelijke taal spreekt. Hoe die architect dat precies doet is me soms een raadsel, maar hij (ik denk nu even aan Rem Koolhaas) spreekt een taal die zowel het nu (wat we nu doen en nodig hebben) weet te verenigen met een beeld van de toekomst. Sommigen zijn daarin beter in dan anderen en het aardige is dat deze taal subjectieve elementen kent. Hij blijft namelijk toch deels een kunst.
Consultants en adviseurs zijn matig onderlegd in kunst. En toch is dat waarin beiden een meerwaarde kunnen behalen. De kunst om met iedereen over weg te kunnen (en niet alleen met diegenen die aan je kant staan), de kunst om vanuit hedendaagse problemen een toekomstbeeld over te brengen, etc. Ondernemers komen hierbij in de buurt echter zij zijn niet direct verplicht om mensen mee te nemen; een succesvolle ondernemer heeft een kunstwerk laten zien, en vaak is dat voor vele genoeg om hem te volgen.
Maar er is nog iets in de taal van de architect wat een bedrijf kan helpen. Architectuur biedt een namelijk een metafoor waar weinig andere metaforen aan kunnen tippen; namelijk om alle zaken van een bedrijf in onderlinge samenhang te bespreken. En die samenhang is essentieel om zowel efficiency en effectiviteit te bereiken.
 
Businessconsultants en organisatieadviseurs spreken ook ieder een eigen taal en kunnen vaak moeilijk met elkaar samenwerken. Architecten hebben daar onderling ook moeite mee maar samenwerken is dan ook DE uitdaging van elk bedrijf. Dus op zich niet verwonderlijk. En… de architect staat buiten het bedrijf, dat is ook een voordeel. Echter binnen een bedrijf is het spreken van een taal die iedereen begrijpt essentieel. Dat blijkt maar als je kijkt naar het commentaar op “ziekenhuis zonder (uit)zicht.” Wat bedoel je precies met:  missies, visie, etc…Ook samenwerken begint bij het domineren van taal (zie de inburgeringcursus voor immigranten)
Een architect is wat mij betreft niet nodig binnen het bedrijfsproces, maar anderen verschillen misschien van mening. Maar bij de bouw en sloop, reorganisatie van een bedrijf is het spreken van een duidelijk taal wel nodig. Als uw bedrijf daarvoor iets heeft is het mooi, in andere gevallen zou een boek over bedrijfsarchitectuur een aardige eerste stap kunnen bieden.
Maar misschien is de Chief Architecture Officer ook wel een aardig idee.