Beste manager, hoe hoog is jouw onmisbaarheidsfactor?

Columns

U hoeft bepaald geen medelijden te hebben met de top van het Amerikaanse bedrijfsleven. Tegenwoordig verdient men maar liefst 300 keer zoveel als de gemiddelde werknemer. Dit komt naar voren uit wetenschappelijk onderzoek van de Amerikaans denktank EPI. Amper veertig jaar geleden lag die verhouding nog in de buurt van 40 op 1. Bij de grootste 350 bedrijven in dat land, gaan de CEO’s met ruim 16 miljoen dollar aan salaris en bonussen naar huis.

Natuurlijk moeten leidinggevenden, die een grote verantwoordelijkheid dragen meer kunnen verdienen. En dat geldt wellicht ook voor mensen die over het algemeen productiever zijn. Dat betwist ik op geen enkele wijze. Maar een belangrijke vraag in dit kader is de volgende: zijn dergelijke grote verschillen in salaris ook gerechtvaardigd? Doet het gemis van 300 werknemers op de werkvloer, veelal niet meer pijn dan de afwezigheid van de hoogste baas? Is de onmisbaarheidsfactor in dit geval van de groep werknemers niet veel hoger dan die van de belangrijkste manager?

Begin jaren zeventig gaat Ierland gebukt onder een torenhoge inflatie. Het vertrouwen in de economie is tot een dieptepunt gedaald. Zelfs het bankpersoneel eist uiteindelijk meer salaris, en besluit daarom het werk voor lange tijd neer te leggen. Economen voorspellen dat de economie van het land weldra tot stilstand zal komen. Maar dan gebeurt er iets wat niemand heeft verwacht. Wat blijkt tot ieders grote verbazing? De staking van de bankmedewerkers heeft nauwelijks invloed op de Ierse economie. Die vertoont nog steeds dezelfde groeicijfers als voor de staking. En de verwachte recessie blijft ook uit. Ondanks dat tal van banken zijn gesloten, en de meest talentvolle bankiers het land hebben verlaten. Oorzaak: de introductie van een alternatief geldstelsel, dat door de Ieren zelf in het leven is geroepen. Daarbij vervullen 11.000 Ierse pubs een sleutelrol, die de functies van de bank geruisloos hebben overgenomen.

Wat een verschil met de staking die twee jaar eerder plaatsvindt, aan de ander kant van de Atlantische oceaan. Daar leggen vuilnisophalers in New York ook het werk neer. Binnen een week wordt de economie van de stad volledig lamgelegd. De staking heeft een enorme impact op het dagelijkse leven, en de burgemeester staat op het punt om de noodtoestand uit te roepen. Om de economische motor weer op gang te brengen besluit het stadsbestuur de belangrijkste eisen van de vakbonden in te willigen. In tegenstelling tot de Ierse bankiers zijn de vuilnismannen in New York blijkbaar onmisbaar. Ze weten daarom in een kort tijdsbestek wel een loonsverhoging af te dwingen. Hoe onmisbaar deze vuilnisophalers zijn komt verder goed tot uitdrukking in het salaris.
Tegenwoordig kan het salaris van een vuilnisman in deze metropool oplopen tot zo’n 70.000 dollar per jaar.

Het wordt de hoogste tijd voor een grondige salarisherziening. Niet alleen bij bedrijven in de Verenigde Staten, maar ook bij organisaties in Nederland! Opleiding, werkervaring en competenties worden steeds minder belangrijk. Uitgangspunt is voortaan de onmisbaarheidsfactor. We moeten meer een onderscheid maken naar beroepen met een lage en een hoge onmisbaarheidsfactor. De Braziliaan Ricardo Semler heeft dat goed begrepen. De eigenaar van het bedrijf Semco, is iemand die een tijd geleden goed in de spiegel heeft gekeken. Hij verkondigt nu overal dat zijn werknemers de spil zijn waar alles om draait, en heeft zichzelf als manager daarom min of meer buitenspel gezet. Tegenwoordig is deze managementgoeroe een veel gevraagd spreker, die er prat op gaat dat zijn medewerkers hun eigen werktijden, baas en salaris bepalen.

Een tijd geleden ontstond er grote consternatie op sociale media en in de gemeenteraad van onze hoofdstad. Wat bleek? De gemeente Amsterdam heeft maar liefst 315 voltijdbanen aan communicatiemedewerkers in dienst. Dat is in verhouding aanmerkelijk meer dan in andere grote steden van ons land. In hun lezenswaardig boek gaan Rutger Bregman en Jesse Frederik hier verder op in. ‘Wat zou de impact zijn, als die besluiten een week te gaan staken? En als flitshandelaren op de Zuidas een week het bijltje er bij neer zouden gooien? Gaan we daar dan iets van merken? Is er dan sprake van een noodtoestand? En wat is het gevolg als bijvoorbeeld verpleegkundigen in het AMC hetzelfde doen?’

Tot slot nog dit. Hebben we straks nog wel goed betaalde beroepen nodig, met een lage onmisbaarheidsfactor? Bijvoorbeeld Ierse bankiers. Of is dat een beroepsgroep, die de volgende generatie alleen nog van Monopoly of uit de kroeg kent?

Bronnen
Bregman, Rutger, Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers, Stichting Maand van de Filosofie.
Haque, Umair, The Irish Banking Crisis: A Parable, Harvard Business Review.
Hermanides, Elisa, Geen gemeente heeft zoveel communicatiemedewerkers als Amsterdam, Het Parool.
Mishel, Lawrence, The State of Working America, Economic Policy Institute, Washington D.C.
Semler, Ricardo, Semco-stijl, Meulenhoff B.V.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

L.J. Lekkerkerk
Lid sinds 2019
Er zijn al bedrijven in NL die de salarisverhoudingen vrijwillig beperken tot 1 op 10 (Triodosbank). In VS is Whole Foodmarket ook een voorbeeld (ik dacht 1 op 27, het boek 'Conscious capitalism' waar het in stond niet bij de hand). Wie meer wil verdienen wordt blijkbaar door geld gedreven en dat past niet bij hun cultuur. Zo zijn er meer dus het begin van een nieuwe trend is er. Hopelijk is het tipping point van deze ontwikkeling snel bereikt en dan hebben die exorbitante bedragen hun langste tijd wel gehad.
Niels van der Stappen
Lid sinds 2020
"U hoeft bepaald geen medelijden te hebben met de top van het Amerikaanse bedrijfsleven." Nou dat heb ik wel!
Het is alleen maar zielig dat deze mensen zoveel nodig hebben. Waarschijnlijk als compensatie voor iets. Wat precies weet ik niet, maar zielig is het wel.
Hopelijk komen ze er nog eens ooit los van...
Maarten
Mooi geschreven Ton.
Binnen gemeenteland zie ik hetzelfde riedeltje. Er zijn wel managers/teamleiders, maar of ze echt iets bijdragen? Mijn ervaring zegt dat velen hun nut niet kunnen bewijzen, maar toch hoog ingeschaald zijn.
Ton Verbeek
Auteur
Beste Maarten,

Ik werk in het onderwijs en moet zeggen dat daar over het algemeen capabele managers werken. Ook is het verschil tussen het salaris van een docent en de rector over het algemeen goed te rechtvaardigen. Uitwassen zien we vooral in de Verenigde Staten, maar ook bij Nederlandse zorginstellingen. Zo'n kwart van de zorgbestuurders verdient nog steeds meer dan de Balkenendenorm.

Gelukkig geeft Jos de Blok van Buurtzorg Nederland het goede voorbeeld. Hij verdient als hoogste baas maar drie keer zoveel als een verpleegkundige. Bovendien is de overhead bij Buurtzorg erg laag, en landelijke invoering van zijn concept levert een besparing op van maar liefst twee miljard euro op jaarbasis! (Onderzoek Ernst&Young)

Rutger Bregman van de Correspondent vraagt zich daarom terecht het volgende af:

Zou de baas van Buurtzorg eigenlijk niet de baas van Nederland moeten worden?

https://decorrespondent.nl/5147/Waarom-de-baas-van-Buurtzorg-de-baas-van-Nederland-zou-moeten-zijn/197876415-4c77c222

Meer over Beoordelen