Net niet winnen.... wat een bevrijding!

Soms word ik heel erg blij als ik de krant lees. Het overkwam me vanochtend toen mijn oog viel op het interview met de Israëlische regisseur Cedar.
Hij liep voor de tweede keer de Oscar voor beste niet-Engelstalige film mis. En dat terwijl zijn film ‘Footnote’ precies handelt over de (on)zin van prijzen en Awards en de zucht naar erkenning. Cedar: ‘Erkenning is iets geks. Mensen doen er alles voor. Als je het niet krijgt steekt het. Maar krijg je het wel, dan zie je er onmiddellijk de betrekkelijkheid van.' Cedar’s ‘Footnote’ was in concurrentie met ‘A separation’ van de Iranese regisseur Farhadi.
In Iran leidde dat tot een mini-filmoorlog tussen de twee landen. Een bizarre ervaring voor Cedar die goed bevriend is met Fahradi wiens film hij briljant vindt. De Oscar ging uiteindelijk naar Iran. En nu komt de reden van mijn blijdschap, de reactie van Cedar hierop: ‘Net niet winnen is best een aangename en bevrijdende ervaring. De teleurstelling zakte sneller dan verwacht. Maar ik ben er dan ook in getraind’, voegt hij met ironie toe.

Kijk dat vind ík nu weer bevrijdend, dat iemand zo naar zijn ‘verlies’ kan kijken. Hij leeft ons de betrekkelijkheid voor van ‘de beste zijn’. En laat ons een elegant alternatief zien hoe samen te werken in een door concurrentie gedomineerde maatschappij. Een spanningsveld dat ieder van ons dagelijks tegen komt in leven en werk, waarin we onszelf voortdurend vergelijken met anderen en waar er maar één de beste kan zijn. De ander moet plaats maken, een beetje naar de zijlijn gedrukt worden, zodat mijn ster kan stralen. Eigenlijk een armoedige toestand als je het wel beschouwt omdat het uitgaat van schaarste. Het is alsof je vroeger thuis aan de keukentafel zat met broertjes en zusjes, elkaar beconcurrerend om aandacht.

Een andere lastigheid bij beter te willen zijn dan de ander, is het feit dat de meetlat die je hanteert buiten jezelf ligt. Terwijl die cineasten toch beiden de beste mogelijke film gemaakt hebben, door iets te maken waar ze zélf in geloofden. Juist niet luisterend naar de markt of de Iranese regering.

In organisaties leggen we ook vaak mensen langs een externe maatstaf zoals competentieprofielen, targets, waarmee we zogezegd mensen ‘objectief’ met elkaar kunnen vergelijken. En dan krijgt Hans te horen op welke punten hij afwijkt van het ideaalprofiel en Ineke dat zij nog niet helemaal voldoet aan de functie-eisen. Met vaak als resultaat dat zij zich gebrekkig voelen en niet gezien, waardoor hun ontwikkeling eerder stagneert dan op gang wordt gebracht.

Naar mijn gevoel komt dat omdat mensen erkenning krijgen voor hun prestaties, terwijl we vooral gezien willen worden in wie we zijn. En de paradox is dat als we ons gezien weten er een proces op gang komt waarin we plezier en vertrouwen krijgen om onszelf te verbeteren en het beste te geven van wat we in huis hebben. En dat is precies de manier waarop Cedar zijn ‘beste’ film maakt en hij het net niet winnen van een Oscar kan ervaren als aangenaam en bevrijdend….