In mijn boek ‘De speler, de trainer en de bestuurder’ maak ik onderscheidt tussen vier soorten trainers: De Regelaar, de Expert, de Regisseur en de Inspirator, de filosoof onder de trainers. Heitinga stel ik vast, is een Regelaar en daarom volledig ongeschikt als trainer van Ajax, een club die minimaal een Regisseur nodig heeft om als topclub successen te boeken.

Zijn beperkte cognitieve vermogens kun je de man Heitinga niet persoonlijk aanrekenen. Wél het bestuur dat hem tóch op zo’n cruciale positie zette. Want wie ook maar een beetje verstand van zaken heeft, had al vooraf geconstateerd dat hij het talent voor het toptrainerschap volledig ontbeert. Laat me uitleggen waarom.

Praktisch

Geen twijfel dat je als trainer verstand van zaken moet hebben. Een opleiding op het hoogste niveau is een must. Natuurlijk. Maar het is niet genoeg. Waar het op aankomt, en dat is in het bedrijfsleven niet anders, is in welke situaties je die kennis succesvol weet toe te passen. En die omstandigheden verschillen in complexiteit.

Een Regelaar beschikt over voetbalintelligentie. Dat is probleemoplossend vermogen in praktische spelsituaties. Doet de een dit, dan zal dat het gevolg zijn en kan ik het beste daar of daar positie nemen, zus of zo verdedigen of kiezen voor een ‘professionele’ ingreep. Dat soort dingen. Handig voor een speler, dat probleemoplossend vermogen, maar voor een trainer, laat staan een toptrainer, schiet dit ernstig te kort.

De Expert is het niveau van de tactiek, het vermogen om plannen te maken die anticiperen op een veelheid aan spelsituaties die zich eventueel voor kunnen doen. Mee eens dat ik dit niveau van een trainer mag verwachten? Dan heb ik slecht nieuws.

Veel trainers zie ik blijven steken op dat van een Regelaar. Vooral oud-voetballers lijden aan deze kwaal. Zij ontberen het talent om methodisch en planmatig te denken, systemen in te richten, processen te managen; kortom, zij ontberen het probleemoplossend vermogen dat op dit level een voorwaarde is voor succes. Zij blijven handelen vanuit het praktisch waarneembare perspectief: slechts wat zij zien of horen is voor de Regelaar-trainers relevant. Zij kunnen individuele spelers beter maken, niet een heel team. Een theoretische invalshoek is voor hen te complex.

Je voelt hem waarschijnlijk al. Ook Heitinga komt niet verder dan zijn team aan te moedigen vooral te gaan voetballen, meer inzet te tonen en duels uit te vechten. Heitinga analyseert niet, hij constateert:

• “We kregen een les.”
• “We begonnen goed maar kregen snel een goal tegen.”
• “We misten vastigheden.”
• “Het team heeft lef en vecht voor elkaar.”

Dat zijn observaties, geen diagnoses. Een toptrainer benoemt niet alleen wat er gebeurt, maar legt uit waarom het gebeurt — en vooral wat hij gaat doen om het op te lossen.

Heitinga laat die stap structureel liggen. Hij zegt dat ze een les kregen, maar niet welke les. Hij zegt dat ze discipline en samenwerking nodig hebben, maar niet waarom die er nu niet is of wat hij gaat veranderen om het af te dwingen.

Innovatie

Wie op zoek is naar werkelijke innovatie heeft zelfs niet genoeg aan een trainer die goed is in tactiek. Ook een bestuurder schiet op dat niveau tekort. Innovatie vereist conceptueel vermogen. Want de structuur, het concept of fundament waarop de bedrijfsvoering is gebouwd dient nu grondig te worden gerenoveerd. De ondergrond waarop het spelsysteem staat, de trainingsmethoden, scouting, het aan- en verkoopbeleid, de medische staf, externe specialisten en ieder ander die bijdraagt aan het primaire voetbalproces zijn aan verandering toe. En dan ook nog geïntegreerd.

Heitinga’s voorganger Farioli was wél een Regisseur. Hij trof een club aan dat nog even laatste had gestaan. Een all time low. Hij paste daar niet alleen zijn speelwijze op aan. Tot en met de kleedkamers ging alles op de schop om het juiste gevoel, de juiste balans en de juiste strijdwijze in zijn team te creëren. En warempel, Ajax werd op een haar na kampioen.

Als ik Ajax was zou ik het eens met Jans proberen, die is niet alleen een begaafd Regisseur, hij steekt daar met zijn senioriteit nog eens een klasse bovenuit.

Meer lezen over dit onderwerp? Download voor 12,95 de epub De speler, de trainer en de bestuurder hier. https://tinyurl.com/9nc6rbcm