Ben jij ook zo’n loser?

“Maak een sandwich voor me, trut.” “Hou je bek, hoer.” “Het is die bitch, die steelt mijn kills.” Dit zijn het soort opmerkingen die evolutiebioloog Michael Kasumovic en collega onderzoeker Jeffrey Kuznekoff van de Miami University kregen te horen in een online game waarin beiden zich voordeden als vrouwelijke gamer (1). De resultaten van hun onderzoek zijn recent gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Plos One.

Kasumovic heeft onderzoek gedaan naar man-vrouw verschillen in de online game Halo 3. In deze game spelen spelers, in teams van vier tegen vier, tegen elkaar. Door middel van headsets kunnen de teamspelers met elkaar communiceren. Door het uitschakelen van tegenstanders komt een team dichter bij de overwinning.

Intelligentie, reactietijd en ervaring bepalen of je goed bent in deze game. Er is dus geen enkele reden waarom vrouwen in deze game slechter zouden presteren dan mannen.

Hoewel blijkt dat ongeveer de helft van alle online-gamers vrouw is, is een spel als Halo net als verschillende schietspellen voornamelijk een mannending. Kasumovic maakt daarom een vergelijk met werkomgevingen waarin vrouwen minder vertegenwoordigd zijn, zoals ICT, techniek en bouw, en waar seksisme vaker voor komt.

En dat seksisme op de werkvloer nog steeds een probleem is blijkt uit verschillend (recent) onderzoek. In 2011 deed de Daily Mail in Engeland onderzoek onder 2913 Britse vrouwen. De helft ervaart een “glazen plafond” in het zakenleven en maar liefst 44% kreeg te maken met ongepaste opmerkingen van mannelijke collega’s over het uiterlijk. Meer recent, in april van dit jaar, bleek uit onderzoek van de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie dat 38% van de vrouwen ooit slachtoffer was van seksistische opmerkingen of handelingen.

En afgelopen zaterdag stond in NRC Next een lezenswaardig artikel van transplantatiebioloog Els Goulmy. Op 53 jarige leeftijd kreeg zij in Boston een hoogleraarschap aangeboden aan de Harvard Medical School. Goulmy deed toen al 27 jaar onderzoek in het Leids Universitair Medisch Centrum en had al verschillende keren gepubliceerd in toptijdschriften als Nature en Science. In het vliegtuig terug uit Boston realiseerde zij zich dat alle mannen van haar generatie reeds hoogleraar waren. Terug in het LUMC stelde zij het ultimatum binnen drie maanden hoogleraar te willen zijn of anders op te stappen. Per direct werd ze tot hoogleraar benoemd.

De volgende bevindingen leverde het onderzoek van Kuznekoff en Kasumovic op:

• Gamers reageerden eerder negatief op een vrouw dan op een man. Dertien procent van de opmerkingen bleken bovendien seksistisch.
• Hoe slechter de gamer hoe negatiever ze reageerden op een vrouwelijke teamgenoot. Het zijn de losers aldus Kasumovic. Het zijn de gamers die onderaan in de pikorde bungelen en een gamende vrouw als bedreiging zien voor de eigen wankele positie in de hiërarchie.
• Hoe beter een mannelijke gamer presteert hoe behulpzamer, attenter en complimenteuzer hij is naar de vrouwelijke gamer. Kennelijk hoeven betere spelers zich minder te bewijzen.

Seksisme op de werkvloer lijkt moeilijk uit te bannen. Je kunt daarvoor gemakshalve de oorzaak bij de vrouw leggen. “Ze hebben hinderlijke carrière onderbrekingen vanwege zwangerschap”, “ze willen vaak geen volledige werkweek”, “ze zetten niet voldoende door”, “ze kunnen geen leiding geven”, “ze hebben te weinig zelfvertrouwen”, enzovoort, enzovoort. De bevindingen van Kasumovic laten m.i. echter iets heel anders zien. Het laat namelijk pijnlijk duidelijk zien waar de schoen wringt. Het blijken m.n. de slechter presterende gamers, de losers, te zijn die zich schuldig maken aan seksisme. Zou het er in het bedrijfsleven anders toegaan? Het verhaal van Els Goulmy lezend blijkt het zelfs in de academische wereld een slangenkuil te zijn. Een plek waar toch veel intelligentie verzameld is. Een plek waar we, rationeel gezien, oog zouden moeten hebben voor de kwaliteiten van de andere sekse.

Er speelt kennelijk iets heel anders mee. Iets onderhuids, dat met een gevoel te maken heeft je te moeten bewijzen als man. En het blijken nu net, volgens het onderzoek van Kasumovic, de losers te zijn die daartoe de meeste drang voelen en dat geeft m.i. te denken.

1. NRC Next, .d.d. 3 augustus 2015