De ontologie van 'de leider' : macht is onmacht

De woorden 'leider' en 'leiderschap' zijn zodanig in hedendaagse managementsstructuren ingeburgerd dat niemand blijkbaar nog bij hun vanzelfsprekendheid stilstaat.

Leiders impliceren echter nog steeds per definitie volgelingen, en volgelingen zijn nog steeds per definitie slaven. Geen enkele leider in eender welk managementsteam durft het aan zijn leidersrol volledig op te geven omdat hij/zij niet durft toegeven of eenvoudig niet beseft dat macht onmacht is.

Wanneer men niet in staat is zonder het gebruik van de 'macht van de leider' - of zonder het spelen van de kinderlijke toneelrol 'leider' - effectieve veranderingen ten gunste van het eigen bedrijf door te voeren, is dat een teken van onmacht. Op dat moment zal de ontologie van 'de leider', c.q. de realiteit, zonder einde dwingen tot het opgeven van die machtsrol. De mens blijft immers een diersoort, en geen enkele diersoort verdraagt onvrijheid. Elke poging die vrijheid via gelijk welk begrip, systeem, toneelspel of gelijk welke kennis in te perken is bijgevolg gedoemd te mislukken.

Onze zogenaamde 'kennismaatschappij' verschilt in deze zin nog steeds weinig van de verkalkte organisatiestructuur van de Romeinen, gezien kennis geen macht maar onmacht is zolang er leiders zijn. De hulpeloze pogingen van de meeste leiders om de persoonlijke ontwikkeling van hun ondergeschikten 'uit alle macht' te beperken tot hun functie - 'specialisatie' - zijn slechts een naïeve dagdroom in hun eigen geestelijke gevangenis, waaruit ze al bij het eerste conflict op de werkvloer ontwaken.

Maar blijkbaar dromen we allemaal verder.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Ronald
Inderdaad. Een goed stuk. I
Macht als in "je wil aan iemand opleggen" werkt niet en kost veel energie van beide kanten met weinig blijvend resultaat.
Macht als in "je team op gedachten brengen, de uitkomsten/ideeen/voorstellen combineren en sturen naar het "gewenste doel" werkt wel, kost minder energie en is duurzaam.

Het lijkt echter dat het tweede geval veel meer energie/tijd kost dan het eerste. Je "macht" moet je dan dus gebruiken om je in een positie te manoevreren dat je de tweede optie kan uitvoeren. Vooral bij dit laaste moet je soms alles uit de kast halen. Macht is dus meer een faktor naar "boven" toe dan naar beneden in mijn ogen.
Nogmaals een goed stuk...
Macht is onmacht als ze afgedwongen moet worden.

Volgelingen ontstaan alleen door vrijwilligheid. Als degene met een boodschap zo origineel en overtuigend is dat volgen als prettig of vernieuwend wordt ervaren.

Op zijn slechtst hebben we dat in het Duitsland van de jaren -30 gezien, op zijn best wellicht in India ten tijde van Ghandhi.

Zeker in het Nederland van nu is dat zichtbaar middels de huidige politiek; de status van minister of minister president wordt niet (meer) geaccepteerd omdat het de desbetreffenden niet wordt gegund. Aan het optreden van de huidige politici (coalitie of oppositie) is geen boodschap verbonden die volgelingen doet ontstaan.

In grote delen van het bedrijfsleven is dat eender. Een boodschap van kostenbesparingen, massa ontslagen en effectiviteitsverbetering schept geen echte volgeling. Wel de leider die perspectief biedt, een nieuwe horizon weet te schetsen en die vertrouwen geniet.

Ook vertrouwen in leiding is vaak afwezig. Deels door de Angelsaksische beloningsstructuren, deels door affaires zoals bij Ahold.

In Nederland is het hoogste tijd voor integer management met visie en perspectief. Leiding die het leuk vindt om te leiden omdat het over vernieuwende inzichten beschikt die ten goede aan de mogelijke volgelingen komen en niet in de eerste plaats aan het eigen ego, status, of geldelijke voordelen.
dirk Triest
Sterke column. Ik ben blij met deze analyse. Dit zal veel huisjes intrappen.
Enrico
Leuke reakties, maar de analyse van de redakteur kan ik niet echt volgen.
Leider en leiderschap, volgelingen zijn slaven, macht is onmacht en de kritiek op de kennismaatschappij roept bij mij toch vraagtekens op.

Ik zie een leider eerder als een aanvoerder van een team. Een team is een groot woord. In een team zit organisatie, werking en verantwoordelijkheid. Er zijn heel wat soorten leiders.

Neem nu een voetbalteam. De leider is daar duidelijk de aanvoerder die de ploeg naar het beoogde doel voert. De spelers in het team zijn geen slaven noch volgelingen van de leider. Hetzelfde geld voor een orkest. De leider of aanvoerder zou je de dirigent kunnen noemen. De orkestleden zijn echter geen slaven, noch slaafse volgelingen.

In beide voorbeelden is er niets mis met het bestaan van een leider.
Anders kan wel gezegd worden van bijvoorbeeld een leider van een sekte of zelfs van een religie. Daar is er wel duidelijk van de macht van de leider een eerder zeer negatieve invloed te bespeuren.

Wat het bedrijfleven betreft. De leider staat weliswaar aan de top en heeft macht die hij te pas of te onpas kan gebruiken, maar als het bedrijf wil groeien is een hierarchie en een management absoluut noodzakelijk. Daarmee doe ik niets af van het belang en de waarde van de ondergeschikten. Iedereen heeft er een taak die mee het bedrijf doet draaien. Maar steeds moeten er inzichten uitgewerkt worden, beslissingen genomen worden, contacten gelegd worden, van die aard dat leiderschap en managment absoluut noodzakelijk zijn. Een goede leider zal zich daar bewust van zijn en zijn macht niet als onmacht gebruiken.

Wat bedoelt de schrijver met een kennismaatschappij. Het allerbelangrijkste wat de mens bereikt heeft in vergelijking met andere dieren is juist zijn kennis, dat hem in staat stelt, de wereld te begrijpen, te verbeteren en deze werled te overstijgen. Alleen kennis maakt van de mens een god en stelt ons in staat de kosmos te zien als een hoger doel in ons bestaan, zelfs al wordt de kennis ten pas en te onpas misbruikt, waarbij het kan leiden tot destructie. Of zoals Einstein beweerde: ik weet niet hoe de derde wereldoorlog zal worden uitgevochten, maar wel de vierde, nl met stokken en stenen. Dat er heel wat andere waarden zijn in het menselijk bestaan, naast kennis, is overduidelijk. Zonder kennis zijn we echter zo primitief en zo dom als maar kan zijn, hetgeen nog meer gevaar met zich meebrengt, en de wet van de sterkste telt, waar de macht als onmacht gebruikt wordt op een primitieve manier.
GOD = MC²
Yael van Assendelft
De macht van onmacht:
zolang het eigen gevoel van onmacht bepalend is voor je doen en laten heeft dit macht. Dan blijven controle, beheersing, dwang, drang, ... de boventoon voeren, bij jezelf en richting anderen.

Ik las net Frank Bruining's artikel 'Ontdek de leider in jezelf' waarin hij het ook treffend verwoordde:
"In ons leven zijn er slechts twee krachten die ons sturen. We vermijden pijn en willen plezier bereiken. De praktijk wijst uit dat we meer moeite doen om pijn te vermijden dan om plezier te bereiken. We willen daarom blijven managen, de pijn onder controle houden. Maar dat gaat niet meer… "
Sammie
TOUCHÉ

Meer over Leiderschap