Bolwerken
We kennen in onze westerse samenleving een aantal machtsbolwerken. Voorbeelden zijn religieuze lichamen (kerken), de medische sector (artsen, specialisten), juridische sector (advocatuur, rechters), overheid (milieu, OM etc.), belastingdienst, banken en media.
Een centraal probleem bij elk van deze bolwerken is de combinatie van macht en de concentratie daarvan in één sector van de maatschappij. Juist deze combinatie zorgt ervoor dat dit soort instellingen anderen grote schade kunnen toebrengen, vaak nog juist binnen de grenzen van bestaande wetgeving
Macht
Mijn definitie van “macht” is als een persoon of partij kan beschikken over wat anderen nodig hebben. Dat kunnen eenvoudige zaken als water, land of delfstoffen zijn, maar uiteindelijk gaat het vaak over de vertaling daarvan in geld.
Cultuur
Cultuur is een verzameling van gedragingen die in een regio gedurende een tijd “goed werken” en daarna tot een soort “norm” worden verheven. Zo kan een hand geven in de ene cultuur een teken van beschaving zijn, terwijl het in een andere cultuur not done is en helemaal niet een negatieve lading hoeft te dragen als je dat niet doet.
Een van de kenmerkende dingen aan cultuur is dat dingen veranderen in de tijd. Was het in de jaren 30-40 van de vorige eeuw “stoer” om te roken en te drinken, nu is dat “not done”.
Je chemische rommel gewoon op de vuilnisbelt dumpen kon zonder probleem en producten met schadelijke bijwerkingen produceren idem.
Na het einde van de tweede wereldoorlog brak een tijd aan van herstel. Dat werd wat later groei en de laatste 20-30 jaar werden gekenmerkt door materialisme. Ook opvattingen veranderden. Een koelkast was ooit een luxe artikel. Nu is het een eerste levensbehoefte.
Een ELB-tje. Bij die ELB horen nu ook een computer, breedbeeld digitale TV, plastic tuinbankstel en nog een hele berg apparaten, vaak met elkaar overlappende of zelfs absoluut onnodige functionaliteit.
Vraag en aanbod
Als van een goed te weinig aanbod is, gaat meestal de prijs omhoog. Dat is met alles zo, en ook met huizen. Als een tijd lang de prijzen consistent blijven stijgen wordt de verleiding groot om “boven je macht” te lenen. Hierbij wordt een wissel getrokken op het constant blijven van omstandigheden. Dat weten consumenten, maar ook banken en andere financiële instellingen. De overheid kijkt mee en grijpt (vaak te laat) in met wet- en/of regelgeving. Tot zover niets nieuws.
Rol van de media
Media blijken in toenemende mate invloed te kunnen uitoefenen op de gang van zaken. Ze zijn geen onderdeel van het proces, maar beïnvloeden wel degelijk. Een soort katalysator eigenlijk. Daarbij is niet alleen de distributie een krachtige factor, maar ook de identiteit van een medium (krant, TV zender etc.). In die hoedanigheid kunnen ze een proces dat al loopt soms makkelijk versnellen of wellicht ombuigen.
DSB
Nu de vraag: wie is hier schuldig? Wie is/wordt gedupeerd? De “hebberige” consument? De lijkenpikkende bankier? De slapende overheid? De "ouwe jongens krentenbrood” Raad van Commissarissen? De in confectie streepjespakken gestoken toezichthouders?
De hamvraag
Is het nou noodzakelijk dat de bank omviel? Ik denk van wel. Het gaat niet om de DSB. Het gaat om de tergend langzaam veranderende mentaliteit. Er zijn dingen die je gewoonweg niet doet, als je je moeders woorden nog herinnert. Maar sommigen vinden dat dingen WEL mogen, zolang de rechter je niet terugfluit.
Ik weet niet hoe het precies zit. Ik kijk naar de TV, zet het geluid af en kijk naar de koppetjes van Dirk Scheringa en zijn rechterhand. Dan vraag ik mezelf af “Zou je die mensen je spaarcentjes toevertrouwen“. Mijn antwoord is “neen, driewerf neen”. Dan zet ik het geluid weer aan en hoor WAT ze zeggen. Geoefend in juridisch / politiek gebrouwel komen nietszeggende woorden over hun lippen. Nog geen dubbeltje zou ik ze toevertrouwen.
Communicatie
Waar veel mensen, en dan bedoel ik u en ik, zich aan ergeren is het taalgebruik van functionarissen. Het “veralgemeniserende karakter”, de verzachtende, relativerende woorden, het vermijden van een duidelijke wijsvinger, het elkaar de hand boven het al dan niet beboterde hoofd houden, de politieke “correctheid” waarvan mijn eten soms spontaan terugkomt.
Ik denk dat Nederland in dit tijdgewricht zo’n ramp als nu met de DSB nodig heeft om te gaan beseffen dat de “gegroeide opvattingen” aan revisie toe zijn.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
1. Een flink deel van de ellende zou veroorzaakt zijn door de slechte communicatie van de DSB; te traag reageren, onduidelijk, geen openheid! Volgens mij zit het heel anders: Men kon geen openheid geven omdat men dan met een berg shit had moeten komen.
2. De top van DSB is gevangen geraakt in het spel om poen en prestige. Ziende blind! Scheringa ging zichzelf zien als superbankier. De post van minister van financien zou hij niet weigeren. Gingen toen niet een paar alarmbellen rinkelen bij zijn collegabestuurders en bij de commissarissen? En zijn de enorme marges en de woeker provisies waarop de resultaten van de bank waren gebaseerd, hen totaal ontsnapt? Kan het zijn dat we te maken hebben met een manier van zaken doen waar men niet van opkijkt in de financiele wereld en die door verantwoordelijke insiders niet herkend wordt als louche geldklopperij, patserige inhaligheid en pure woeker?
3. De DNB heeft zware reputatie schade opgelopen. Ook zij lieten louche geldklopperij, inhaligheid en woeker maar gebeuren. Wellink is definitief door het ijs gezakt met zijn tot voor kort relativerende en positieve praatjes over DSB. Hetzelfde verhaal werd ook in de periode vlak voor de ondergang van Ice Safe verkondigd. Het is onbestaanbaar dat het optreden van DNB en de beweringen van Wellink juist in kritieke tijden elke geloofwaardigheid verliezen.
Op een andere plek zei ik n.a.v. het DSB-debacle: "Achteraf spreken de harde feiten, vooraf de zachte."
Daarom ben ik het met Grimbert eens dat het in de zaak van de DSB, waar nu de harde feiten op tafel liggen, flink kan opschieten als we zonder te moraliseren "gewoon heel praktisch de schuldigen gaan vervolgen" op basis, dus, van de feiten.
.
Leiders/bestuurders die willen voorkomen dat ze net als Scheringa 'ziende-blind' in de hoogmoedval trappen (tweede punt van Willem), doen er goed aan (vooraf) op te zoek te gaan naar hun blinde vlekken.
Daarbij zullen zij niet kunnen ontkomen aan een zoektocht op het zachte vlak, waar de dingen die andere mensen wél kunnen zien, en zij zelf (nog) niet, doorgaans als 'vaag' zullen worden ervaren. Zo'n zoektocht doet onvermijdelijk een groter beroep op het abstracte denkvermogen, dan de zoekende gewend is. Dat is lastig, maar hoe lastiger het wordt gevonden, hoe zinvoller het kan het zijn.
Omdat het aangaan van zo'n zoektocht een vrije keuze is, werkt moraliseren ook in dit verband contraproductief.
.
Waarschuwen kan alleen vooraf, en niet achteraf. Dit zou, als een gewaarschuwd mens niet voor twee zou gelden, een 'no-brainer' zijn.
.
Bingo!.
Ik had dit verhaaltje ook kunnen schrijven de eerste keer dat ik de twee koppetjes zag.
Mensen zijn wat ze zijn en dat is zichtbaar voor het geoefend oog.
Groet,
Jos Steynebrugh
Dat financiëel analfabetisme is moeilijk te bestrijden. Er zijn klusjes waar je slechts één, of hoogstens een paar keer in je leven mee te maken krijgt. Voorbeelden zijn kopen van een huis, testament opstellen, echtscheiding, etc. Dan krijg je met vakspecialisten te maken die ervoor naar school zijn geweest en elke dag in die materie leven.
Dat geeft kennis ongelijkheid en rechtsongelijkheid. Een "scheve" verhouding dus.
Er zijn drie aspecten die samenkomen hier: de extreem lage frequentie, de complexiteit van de materie en . . . de monopoloïde positie van de leverancier. Monopoloïde in de zin van "je MOET".
Het cruciale probleem is dat wij in Nederland toestaan dat de adviseur (makelaar, advokaat, verzekeringsagent etc) TEVENS leverancier is. Belangenverstrengeling van de eerst soort dus.
Wat je er aan kan doen als consument is die paar extra eurietjes neertellen voor een BETAALD (uren x tarief) advies en vervolgens bij iemand anders gaan kopen.
Wat de overheid kan (lees MOET) doen is dit soort belangenverstrengeling bij wet verbieden. Kans best, kijk maar naar euthanasie.
Groet,
Jos Steynebrugh