Drie mythes over Airbnb

Airbnb is de lieveling van menig managementgoeroe. Het is bewijs voor de werking van disruptieve innovatie, een toonbeeld van de deeleconomie en een inspirerend en prachtig bedrijf. Drie keer fout, zegt onderzoeker Richard Engelfriet. De feiten laten een heel ander beeld zien.

Mythe 1. Airbnb is disruptief

Managementgoeroes zijn er dol op: Airbnb neerzetten als disruptief bedrijf. Je ziet dan indrukwekkende Powerpointslides waarop we kunnen lezen dat een klassieke hotelketen als Hilton er 93 jaar over heeft gedaan om in 88 landen 610.000 kamers te bouwen. Airbnb deed er slechts 4 jaar over om 650.000 kamers in 192 landen aan te kunnen bieden. Lekker puh Hilton, met je ouderwetse manier van bouwen. Airbnb gooit jullie omver en je kunt er niks tegen doen. Disrupt or be disrupted!

De werkelijkheid is anders. Het gaat gewoon heel goed met de hotelbranche. Het klopt dat Airbnb een grote speler is, maar er klopt niets van de claim dat traditionele hotels disrupted worden en moeten vrezen voor hun voortbestaan.

Wie kijkt naar de cijfers, leert dat de hotelbranche een groeibranche is. In 2012 waren er 35.5 miljoen hotelovernachtingen in Nederland, in 2016 waren dat er al 44.4 miljoen. De totale omzet van de hotelbranche bedraagt ongeveer 4 miljard euro per jaar en stijgt jaarlijks met ongeveer 5%. Ik weet niet hoe het u vergaat, maar als ik 4 miljard draai en allerlei groeicijfers zie, zou ik niet de indruk hebben dat een ander mij aan het disrupten is.

Benieuwd wat Airbnb daar tegenover zet? In 2016 boekten 1,4 miljoen mensen een verblijf in Nederland via de website. En dan het aantal kamers: in Nederland staan er ongeveer 31.000 kamers op Airbnb. Over bezettingsgraden van die kamers doet Airbnb geen uitspraken. Daar staan 118.121 kamers van hotels tegenover. En voor alle goeroes die graag ‘concrete voorbeelden’ willen: breng binnenkort eens een bezoekje aan Amsterdam. Daar stampen ze het ene hotel na het andere uit de grond.

Kortom, Airbnb heeft nog geen disruptief deukje in een pakje hotelboter geslagen. Vertelt u dat even aan de eerstvolgende managementgoeroe die u tegenkomt?

Mythe 2. Airbnb is onderdeel van de deeleconomie en is innovatief

Bezoekers van allerhande seminars en webinars krijgen de boodschap er ingeramd dat Airbnb onderdeel uitmaakt van de deeleconomie. Dat is een pertinent misverstand. De deeleconomie betekent dat ik de sneeuwschuiver van mijn buurman leen. Je zolderkamer verhuren voor geld noemen we…verhuren. Da’s geen deeleconomie, maar de ‘gewone’ economie.

Een vergelijkbaar riedeltje blijft ook hardnekkig: Airbnb is innovatief omdat het gebruik maakt van het principe dat ‘toegang tot belangrijker is dan bezit’. Ja mensen, het klopt dat Airbnb geen hotelkamers bezit, maar wel toegang biedt tot een bed. Maar is dat nou zo’n revolutionaire en vernieuwende trend? Dat principe is al heel oud. Denk maar aan een uitzendbureau die hun mensen ook niet in bezit heeft. Same story bij een reisbureau, een assurantietussenpersoon en een voetbalmakelaar. Die bezitten ook niets. Bij een bibliotheek kunnen ze u er ook meer over vertellen.

Ik zie niet zoveel innovatie bij Airbnb. Ja, ze hebben een website waar je op kunt zoeken en allerlei vinkjes kunt aanzetten of u een bubbelbad of toch een jacuzzi wilt, maar is dat nou een innovatie van de orde penicilline, de stoomtrein en de microchip?

Mythe 3. Airbnb is een prachtig en inspirerend bedrijf waar we veel van kunnen leren

Ik heb u bij mythe 1 verteld dat Airbnb niet disruptief is. Dat moet ik nu toch enigszins nuanceren. Airbnb ontwricht wel degelijk. Het ontwricht hele wijken en steden. Steeds meer binnensteden zijn totaal onbewoonbaar geworden. Bewoners in hartje Amsterdam kunnen erover meepraten: normale buren hebben plaatsgemaakt voor kotsende, spuitende en feestende toeristen.

En dan nog iets. Als er binnenkort weer eens een goeroe vertelt wat voor prachtig bedrijf Airbnb wel niet is, vraag dan even wat die goeroe denkt van de enorme protesten in steden als Barcelona, San Francisco en Venetië. Daar ging een mensenmassa de straat op om te protesteren tegen de overlast die het ‘sociale platform’ veroorzaakt. Of wat dacht u van het initiatief Stolen Homes, dat protesteert tegen het aanbieden van kamers op Airbnb door illegale kolonisten in bezet Palestijns gebied?

Het antwoord van Airbnb is vrijwel altijd hetzelfde: stilzwijgen. Ze hebben, net als Facebook, geen woordvoerders die je een vraag kunt stellen of bestuurders die je ter verantwoording kunt roepen. Ook in Nederland kennen we dit probleem: omdat Airbnb niet in Nederland gevestigd is, kan de Belastingdienst geen cijfers inzien en dus niet controleren wat er precies aan wie wordt verhuurd. Naar eigen zeggen gelooft Airbnb in ‘free speech, transparency, and clear communication’. U mag zelf bepalen of ze deze mooie woorden in de praktijk waarmaken.

Gelukkig ben ik niet de enige die zich verwondert over de vraag waarom we toch zo hoog opgeven van een bedrijf dat kamers verhuurt maar zich niet wenst te houden aan de spelregels voor hotels, zorgt voor overlast en zich hier amper op laat aanspreken. Ook Arjen Lubach wond zich er in ‘Zondag met Lubach’ over op:

https://www.youtube.com/watch?v=wyBPwDvZxBE

Conclusie: Airbnb is een lelijk sprookje

Ik ben benieuwd of er nog steeds goeroes zijn die Airbnb een inspirerend voorbeeld vinden. Ik zou werkelijk niet weten waarom. De cijfers laten nu niet bepaald een disruptief beeld zien, er is weinig innovatiefs aan het businessmodel en bovenal is het een bedrijf dat weinig moeite doet de wereld daadwerkelijk een beetje mooier te maken. Inderdaad, een heel lelijk sprookje.