Adviseren verdwijnt en verschijnt

‘Wat is goed adviseren?,’ vroeg ik een flink aantal adviseurs in organisaties [1]: 'Het is niet meer: Geef mij uw probleem en ik kom terug met het goede antwoord,’ zeggen ze. 'De adviseur als betweter sterft uit. ‘Adviseren anno nu begint met herkennen en erkennen van alles wat er al is om met een vraagstuk om te gaan. En daar iets aan toevoegen.’

Voorbeeld kennisvallei

Twee gemeenten zijn bezig met campusontwikkeling. De betrokken kennisinstellingen kunnen op termijn profiteren van elkaars kwaliteiten. Dat is ook voor het bedrijfsleven interessant. Het slapende idee van een regionale ‘kennisvallei’ wordt wakker gekust. De beide gemeenten, de kennisinstellingen en andere partijen werken al samen aan ruimtelijke plannen in het gebied. Twee beleidsadviseurs, een uit elke gemeente, doen een voorzet voor de Kennisvallei met drie sporen:

1. Ruimtelijk: maak de kennisvallei zichtbaar en beleefbaar in de openbare ruimte.
2. Prospectus: communiceer een kernboodschap met en via alle partijen.
3. Community: betrek de omgeving, maak van omwonenden aandeelhouders.

Die sporen ‘vullen’ ze met lopende activiteiten van bedrijven en instellingen in het gebied. Netwerken, kijken wat al gaande is en dat zichtbaar maken. Niks nieuws, maar verbinden wat er al is. Het slaat aan. Er komt aandacht van het management en bestuur van de beide gemeenten en van de provincie.

Vanaf het begin is de inzet dat het project groeit vanuit lokale initiatieven. Zonder zaken onnodig te ‘stollen’ in blauwdrukken. De overheden mogen de initiatieven niet ‘trekken’. Ze mogen wel faciliteren vanuit de eigen overheidsrol, via regelgeving, beschikbare openbare ruimte om te experimenteren, subsidies, startersleningen, faciliteren van contacten tussen belanghebbenden enzovoorts.

Het voorbeeld laat zien hoe de adviseurs hun kennis en contacten gebruiken, zonder in de expertrol te vervallen.

Geen nota’s schrijven over problemen en oplossingen, maar de boer op. Geen zware programma’s om aan dode paarden te trekken. Initiatieven bij elkaar brengen en bekrachtigen. Overijverige regelaars begrenzen. En zo partijen warm maken voor wat al bezig is een succes te worden.

Noem het verbinden, al is het een modewoord. Je helpt partijen niet ten koste van elkaar, maar je versterkt het organisatorische netwerk als geheel. Mooi, maar ook spannend. Het kost even tijd voordat belanghebbenden zien dat je het beste voor iedereen wilt bereiken, niet alleen voor één partij.

Effectieve verbinders blijven het liefst low profile. Zodra je de eer naar je toe gaat trekken, verlies je vrienden en daarmee effectiviteit. Gevoelens van bedreiging en competentie-fricties ondermijnen dan je acceptatie. Een goede verbinder weet dat en past daarvoor op.

Groeisprongen

Strijdige inzichten, belangen, voorkeuren en gevoelens horen erbij. Het is zelfs je belangrijkste bestaansreden als adviseur. Dus krijg je ook wel eens het deksel op je neus. ‘Je hebt zo’n goed advies geleverd: onderbouwd, afgetast op draagvlak, helemaal goed. Toch wordt het niet opgevolgd, bijvoorbeeld omdat de politieke context is veranderd. Dan moet je niet reageren: ik doe de volgende keer nog eens zoveel moeite,’ aldus een communicatieadviseur.

Veel adviseurs vertellen hoe hun grootste professionele groeisprongen het gevolg zijn van zulke ervaringen. De kern van hun verhalen [2] :

1. Keer naar binnen, onderken je pijn, wat dat met jou doet en waar dat vandaan komt.
2. Deel dit met collega’s. Niet om te roddelen, maar om je te laten dragen in begrip en herkenning. Dat verlicht en geeft ruimte om te leren.
3. Verbind je persoonlijke en professionele ontwikkeling aan nieuwe klussen en ervaringen.

Kortom, adviseren is niet meer wat het geweest is. En dat is maar goed ook! Het is leuker, lastiger en leerzamer dan ooit.

Paul Kloosterboer is zelfstandig adviseur. Zijn nieuwste boek is Adviseren vanuit het geheel, de vitale waarde van intern advies.
Noten
[1] Op gebieden als beleid en innovatie, HR, organisatie, communicatie en kwaliteit
[2] Vrij naar het ‘duikelen’ van Gertjan Schuiling